(CLO) Tết Nguyên Tiêu được xem là ngày lễ quan trọng sau dịp Tết Nguyên Đán. Tết Nguyên Tiêu (ngày Rằm tháng Giêng) bắt nguồn từ Trung Quốc, nhưng qua thời gian lại trở thành văn hóa tín ngưỡng của người dân Việt Nam với rất nhiều ý nghĩa sâu sắc.
Nguồn gốc xa xưa của Tết Nguyên Tiêu - Rằm tháng Giêng
Có nhiều câu chuyện truyền miệng kể về sự tích Tết Nguyên Tiêu. Trong đó, chuyện kể về một con thiên nga trên thiên đình là giai thoại khá phổ biến và được nhiều người truyền tai.
Theo đó, Ngọc Hoàng rất yêu thích một con thiên nga trên thiên cung. Một ngày nọ, con thiên nga bay xuống hạ giới rồi bị thợ săn bắn chết. Ngọc Hoàng hay tin, nổi giận sai quân xuống trần thiêu trụi mọi thứ vào ngày 15 tháng Giêng Âm lịch.
Rất may, một vị quan trong triều không đồng tình với quyết định này nên đã xuống hạ giới bày cách cho người trần thoát khỏi đại họa. Theo lời dặn của ông, đúng ngày Rằm tháng Giêng, mọi nhà đều treo lồng đèn màu đỏ để Ngọc Hoàng nghĩ lệnh phóng hỏa đã được thi hành.
Nhân gian thoát nạn và cứ đến ngày này hằng năm lại treo đèn lồng như một cách tưởng nhớ, trả ơn vị quan tốt bụng trên thiên đình.
Câu chuyện khác lại kể rằng, vào thời Tây Hán, các cung nữ vào dịp Tết rất nhớ nhà, nhưng không được về thăm do cung vua canh phòng cẩn mật. Một cung nữ tên Nguyên Tiêu vì quá cô đơn, buồn tủi mà đã nhảy xuống giếng tự kết liễu cuộc đời.
Lúc đó, Đông Phương Sóc - vị quan dưới thời Hán Vũ Đế đã kịp thời cứu sống cung nữ này. Muốn giúp cung nữ được gặp cha mẹ, ông đã bày một bàn bói quẻ trên phố và tất cả những người đến bói đều nhận được một quẻ ghi chữ “16 tháng Giêng bị lửa thiêu”.
Ông dặn dò thêm mọi người rằng: Tối ngày 13 tháng Giêng Ngọc Hoàng sẽ sai một tiên nữ áo đỏ hạ phàm để hỏa thiêu toàn dãy phố. Nên người nào muốn tránh kiếp nạn này thì hãy tâu lên nhà vua. Được tin từ người dân, Hán Vũ Đế vội triệu quan Đông Phương Sóc đến để bàn cách đối phó.
Đông Phương Sóc giả vờ suy nghĩ rồi nói rằng thần lửa thích ăn bánh trôi, trong cung có cung nữ tên Nguyên Tiêu vừa khéo tay vừa giỏi bếp núc, nhà vua có thể giao cho cô làm bánh tế thần linh để xoa dịu lòng thần.
Đồng thời, ông hiến kế cho nhà vua nên ban lệnh cho dân chúng Tràng An đến ngày rằm mỗi nhà phải treo trước cửa một chiếc đèn lồng đỏ để Ngọc Hoàng lầm tưởng trần gian đang bị lửa thiêu.
Mưu kế thuận buồm xuôi gió, nhà vua thưởng cho cung nữ Nguyên Tiêu về thăm nhà. Kể từ đó, ngày 15 tháng Giêng trở thành ngày Tết Nguyên Tiêu (theo tên gọi của cung nữ), bánh trôi cũng trở thành món ăn không thể thiếu trong ngày này.
Theo một câu chuyện khác, vua Hán Văn lên ngôi đúng ngày Rằm tháng Giêng nên hằng năm cứ đến đêm ngày rằm này lại ra ngoài chung vui với người dân. Chữ đêm (dạ) trong cổ ngữ Trung Hoa đọc là Tiêu, lại là đêm rằm đầu tiên của năm nên Hán Văn gọi là ngày Tết Nguyên Tiêu.
Ngoài ra, còn có tích kể Tết Nguyên Tiêu được gọi là Tết Trạng Nguyên vì vào ngày rằm đầu tiên của năm, vua mời các trạng nguyên đến dự yến tiệc, cùng xem hoa thưởng nguyệt tại vườn thượng uyển...
Ý nghĩa đẹp, sâu sắc của Tết Nguyên Tiêu tại Việt Nam
Tết Nguyên Tiêu bắt đầu từ giữa đêm 14 (đêm trước trăng rằm) cho đến nửa đêm ngày 15 tháng Giêng Âm lịch.
Dù có nhiều sự tích khác nhau về nguồn gốc, song ở Việt Nam cũng như tại Trung Quốc, Tết Nguyên Tiêu đều mang ý nghĩa về sự đoàn tụ, đoàn viên gia đình.
Tết Nguyên Tiêu trở thành một nét văn hóa sinh hoạt tao nhã mang nhiều ý nghĩa tuyệt vời trong khung cảnh thơ mộng hữu tình: Trong ngày này, ngoài việc ngắm trăng, đọc thơ, ăn bánh trôi thì còn có rất nhiều những hoạt động lý thú khác như: vui chơi, giải trí, múa lân....
Nói về tục lệ cúng rằm tháng giêng, chị Nguyễn Thị Chính ở Bắc Giang cho biết: “Vào ngày Rằm tháng Giêng này, cả gia đình tôi luôn quây quần bên nhau để chuẩn bị bữa cơm cúng Gia tiên, dù các cháu có đi làm, đi học xa thì ngày này, các cháu vẫn cố gắng sắp xếp công việc để về. Tôi nghĩ không chỉ Tết Nguyên Đán, mà cả ngày Rằm tháng Giêng đầu tiên của năm này cũng được gọi là Tết đoàn viên”.
Ngày rằm tháng Giêng - Tết Nguyên Tiêu còn được coi là "Tết muộn" vì diễn ra ngay sau Tết Nguyên Đán, là cơ hội để đoàn viên với gia đình nào không may có người thân bị ốm, đi vắng vào đúng dịp Tết Nguyên Đán.
Vào Rằm tháng Giêng, nhìn chung người dân khắp nơi thường thả hoa đăng hay lên chùa khấn Phật.
Ở Việt Nam, hàng nghìn phật tử viết điều ước lên những cánh hoa đăng lung linh rồi thả xuống sông để cầu nguyện cho một năm mới bình an.
Tết nguyên Tiêu là ngày rằm đầu tiên trong năm mới, đây là thời điểm thích hợp để mỗi gia đình chúng ta có thể cầu nguyện cho một năm an lành, hạnh phúc. Đó cũng là ý nghĩa của câu Thành ngữ "Lễ phật quanh năm không bằng rằm tháng Giêng".
(CLO) Chiều ngày 22/11, Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức Hội nghị phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước về Hội và nâng cao chất lượng tham mưu trong công tác văn phòng của Hội Nhà báo khu vực phía Bắc.
(CLO) Hàng trăm tài liệu, cổ vật có niên đại cách ngày nay hơn 2.000 năm, phản ánh sự hình thành và phát triển của nền văn hóa Đông Sơn trên đất Vĩnh Phúc.
(CLO) Ngày 22/11, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước (UBCKNN) đã có Quyết định xử phạt Công ty cổ phần chứng khoán SmartInvest gần 1,4 tỷ đồng vì hàng loạt vi phạm.
(CLO) Bất chấp những thách thức từ cuộc chiến tranh xâm lược của Nga, kinh tế Ukraine đã tăng trưởng 4.2% trong 10 tháng đầu năm 2024 so với cùng kỳ năm ngoái, theo thông báo của Bộ Kinh tế Ukraine vào ngày 18 tháng 11.
(CLO) Triều Tiên và Nga vừa ký kết một thỏa thuận mới nhằm thúc đẩy hợp tác kinh tế sau các cuộc hội đàm tại Bình Nhưỡng trong tuần này, theo Thông tấn xã Trung ương Triều Tiên (KCNA).
(CLO) Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Lào Cai vừa phối hợp với Bệnh viện Tâm thần Trung ương 1 thực hiện điều tra, phỏng vấn sâu người dân vùng lũ lịch sử gây chết và mất tích nhiều người ở xã Phúc Khánh.
(CLO) Trong những tuần gần đây, các hãng sản xuất ô tô lớn trên thế giới đã liên tiếp công bố kế hoạch cắt giảm nhân sự và đóng cửa nhà máy khi họ chật vật tìm kiếm lợi nhuận từ các dòng xe điện (EV) và đối mặt với làn sóng cạnh tranh từ những sản phẩm giá rẻ hơn.
(CLO) Chính quyền Tổng thống Joe Biden vừa thông báo với Quốc hội kế hoạch xóa 4,65 tỷ USD khoản nợ mà Ukraine đang gánh chịu, theo một bức thư do Bloomberg News thu thập được.
(CLO) Ngày 22/11, Toà án nhân dân tỉnh Hà Tĩnh mở phiên toà sơ thẩm xét xử các bị cáo: Xeng và Sisavanh Yongyaerlor (cùng SN 1988, trú huyện Khăm Cợt, tỉnh Bolikhămxay, Lào) về tội “Vận chuyển trái phép chất ma túy”.
(CLO) Ngày 22/11, tại Nhà Thái Học thuộc Văn Miếu - Quốc Tử Giám (Hà Nội) đã diễn ra Vòng Chung kết Giải thưởng Hành động vì Cộng đồng - Human Act Prize 2024 với chủ đề “Cộng đồng kiến tạo”.
(CLO) Ngày 22/11, Hội môi giới Bất động sản Việt Nam (VARS) đã công bố Bộ Quy tắc đạo đức, ứng xử nghề nghiệp mới nhằm nâng cao uy tín, chất lượng và trách nhiệm của môi giới.
(CLO) Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội Nguyễn Mạnh Quyền vừa ký ban hành Quyết định số 6068/QĐ-UBND ngày 22/11/2024 về việc công bố tình huống khẩn cấp các sạt lở trên các tuyến đê hữu Bùi, Bùi 2, Gò Khoăm, sạt lở bờ sông Bùi trên địa bàn huyện Chương Mỹ.
(CLO) Tỉnh Lai Châu cam kết tạo mọi thuận lợi để hỗ trợ các doanh nghiệp khai thác du lịch với mục tiêu "doanh nghiệp phát tài - Lai Châu phát triển''.
(CLO) Ngày 22/11, Phó Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội Nguyễn Trọng Đông và lãnh đạo các sở, ngành thành phố đi kiểm tra tiến độ thi công và thực hiện Dự án hệ thống xử lý nước thải Yên Xá.
(CLO) Hàng trăm tài liệu, cổ vật có niên đại cách ngày nay hơn 2.000 năm, phản ánh sự hình thành và phát triển của nền văn hóa Đông Sơn trên đất Vĩnh Phúc.
(CLO) Để tiếp tục nâng cao chất lượng, đưa Giải thưởng Sách Quốc gia xứng tầm với vị thế là một giải thưởng cấp quốc gia, đồng thời tạo sự lan tỏa mạnh mẽ đến gần hơn với bạn đọc, Bộ Thông tin và Truyền thông đã ban hành Điều lệ và Quy Giải thưởng mới với nhiều điểm mới. Thông tin này được đưa ra tại buổi họp báo do Hội Xuất bản Việt Nam tổ chức sáng nay ngày 22/11 tại Hà Nội.
(CLO) Liên hoan nghệ thuật Đờn ca tài tử Nam Bộ 3 tỉnh Sóc Trăng, Bạc Liêu, Cà Mau là nơi các nghệ nhân gặp gỡ, giao lưu nhằm bảo tồn, phát triển phong trào đờn ca tài tử tại mỗi địa phương.
(CLO) Liên hoan ca múa nhạc toàn quốc được tổ chức định kỳ 3 năm một lần đã khẳng định là một thương hiệu quốc gia trong các liên hoan về nghệ thuật ca múa nhạc ở Việt Nam.
(CLO) Ngày 21/11, tại Đà Nẵng, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch phối hợp với các cơ quan liên quan tổ chức Hội nghị triển khai Chỉ thị số 30/CT-TTg ngày 29/8/2024 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển công nghiệp văn hóa Việt Nam.
(CLO) Sở Văn hóa và Thể thao TP.HCM (Sở VH-TT) chỉ đạo các đơn vị phối hợp sắp xếp lại cơ sở vật chất để đảm bảo tổ chức các chương trình nghệ thuật, phục vụ chính trị và nhu cầu giải trí của người dân.
(CLO) Trưng bày “Câu chuyện từ những huy hiệu phản chiến” mang đến cho công chúng cái nhìn chân thực về “cuộc chiến” trong lòng nước Mỹ để phản đối cuộc chiến tranh ở Việt Nam.
(CLO) Nhân dịp kỷ niệm 20 năm khu Phố cổ Hà Nội đón nhận Bằng Di tích lịch sử Quốc gia, Ban Quản lý hồ Hoàn Kiếm và Phố cổ Hà Nội tổ chức 20 hoạt động trưng bày, triển lãm và biểu diễn nghệ thuật đặc sắc để tôn vinh những giá trị di sản của mảnh đất Thăng Long xưa.