Trung Quốc dự kiến ​​sẽ giảm quy mô các biện pháp kích thích tài khóa coronavirus mà họ đã ban hành vào năm ngoái, vì triển vọng kinh tế sáng sủa hơn và hy vọng sự cải thiện quan hệ với Mỹ sẽ giúp chuyển sự quan tâm của chính phủ sang rủi ro nợ trong nước.

Theo các nhà phân tích, tại phiên họp sắp tới của cơ quan lập pháp hàng đầu đất nước, Đại hội đại biểu nhân dân toàn quốc (NPC), các nhà lãnh đạo dự kiến ​​sẽ điều chỉnh hỗ trợ tài khóa cho nền kinh tế bằng cách giảm cả thâm hụt ngân sách và phát hành trái phiếu đặc biệt địa phương dùng để tài trợ cho chi tiêu cơ sở hạ tầng, đồng thời tăng ngân sách cho các dự án liên quan đến sinh kế.

Trong khi đó, đã có nhiều tranh luận sôi nổi trong những tháng gần đây về việc liệu Trung Quốc có nên nối lại truyền thống hàng thập kỷ của mình là đặt mục tiêu tổng sản phẩm quốc nội (GDP) hàng năm hay không, trong bối cảnh triển vọng kinh tế trong nước và toàn cầu không chắc chắn.

Việc thu hẹp kích thích kinh tế sẽ phù hợp với lời kêu gọi của chính phủ trung ương về cân bằng giữa phát triển và an ninh trong 15 năm tới, với những nỗ lực tập trung vào việc hạn chế rủi ro “tê giác xám” có thể đe dọa đến sự ổn định của hệ thống tài chính và sự phát triển kinh tế của quốc gia.

Wen Laicheng, giáo sư khoa học tài khóa tại Đại học Tài chính và Kinh tế Trung ương ở Bắc Kinh, cho biết: “Các biện pháp khẩn cấp được áp dụng vào năm ngoái đã làm tăng đáng kể rủi ro nợ của Trung Quốc. Đặc biệt, tỷ lệ nợ của chính quyền địa phương đã tăng lên mức trung bình chiếm khoảng 90% GDP địa phương, gần với ranh giới đỏ.”

Nền kinh tế lớn thứ hai thế giới đã thực hiện các biện pháp cứu trợ kinh tế trị giá hàng nghìn tỷ nhân dân tệ vào năm ngoái, bao gồm đợt phát hành hiếm hoi 1 nghìn tỷ nhân dân tệ (154,6 tỷ USD) trái phiếu kho bạc đặc biệt và 3,75 nghìn tỷ nhân dân tệ trái phiếu đặc biệt trong nước để giúp hạn chế tác động của đại dịch coronavirus và cứu các doanh nghiệp bị ảnh hưởng nặng nề.

Wen nói: “Việc giảm tỷ lệ thâm hụt tài khóa từ 3,6% GDP năm ngoái xuống còn 3% và giảm quy mô trái phiếu chuyên dùng trong nước là một tín hiệu rõ ràng cho thấy Trung Quốc đang quay trở lại chính sách tài khóa bình thường hơn”.

 Tuy nhiên, theo đánh giá của ông từ các thông tư của chính phủ, các khoản nợ ngầm mà Trung Quốc đang có vẫn là một mối quan tâm lớn.

Tổng số nợ của chính phủ Trung Quốc là 46,55 nghìn tỷ nhân dân tệ (7,2 nghìn tỷ USD) vào cuối năm ngoái, bao gồm 20,89 nghìn tỷ do chính quyền trung ương nợ và 25,66 nghìn tỷ nhân dân tệ do chính quyền địa phương.

Khối lượng nợ này đã tương đương với 45,8% GDP Trung Quốc năm ngoái - dưới mức 60% GDP được các tổ chức quốc tế coi là ngưỡng cảnh báo - nhưng con số nợ chính thức này đang bị đánh giá thấp hơn tổng nợ của chính phủ, bởi vì nó không bao gồm các khoản nợ tiềm ẩn và dự phòng, nợ phải trả của các công ty nhà nước hoặc các dự án hợp tác công tư.

Hầu hết các nhà phân tích kỳ vọng rằng Bắc Kinh sẽ đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế khoảng 6% cho năm nay, nhưng những người khác cho rằng các nhà hoạch định chính sách có khả năng sẽ bỏ qua việc đặt mục tiêu số trong năm thứ hai tiếp theo.

Ma Jun, một thành viên của ủy ban chính sách tiền tệ của Ngân hàng Nhân dân Trung Quốc (PBOC), ngân hàng trung ương của quốc gia, đã lập luận trong một diễn đàn công khai vào tháng trước rằng Trung Quốc nên dừng vĩnh viễn việc đặt ra các mục tiêu tăng trưởng kinh tế hàng năm, vì mức vay tổng thể và nợ của quốc gia đang tăng với tốc độ nhanh nhất kể từ năm 2009.

Tại hội nghị công tác kinh tế trung tâm vào tháng 12/2020, cuộc họp của các quan chức kinh tế hàng đầu để vạch ra các mục tiêu kinh tế của năm nay, các nhà lãnh đạo Trung Quốc đã kêu gọi đưa ra chính sách tài khóa hiệu quả và bền vững hơn, đồng thời cam kết tiếp tục hỗ trợ cần thiết của chính phủ cho sự phục hồi kinh tế trong năm nay.

Và Bộ trưởng Tài chính Liu Kun nhấn mạnh vào tháng trước rằng Trung Quốc phải thắt chặt việc chi tiêu của mình và duy trì đủ thời gian để giải quyết các rủi ro nợ trong tương lai.

Bộ tài chính đã khởi chạy một nền tảng trực tuyến vào tuần trước để đăng ký nhiều loại thông tin nợ địa phương, bao gồm quy mô dư nợ, các chỉ số kinh tế và sức mạnh tài khóa. Bộ cũng ra lệnh cho các quan chức “xem xét” cách thức chi tiêu tiền thu từ trái phiếu cho mục đích đặc biệt ở cấp địa phương.

Trước đó, cựu Bộ trưởng Tài chính Lou Jiwei đã cảnh báo rằng khó khăn về nợ sẽ tiếp tục trong một thời gian nữa, do Bắc Kinh đã duy trì chính sách tài khóa “chủ động” trong 12 năm liên tiếp, bắt đầu với gói kích thích trị giá 4 nghìn tỷ nhân dân tệ được ban hành vào năm 2008 để chống lại tác động của cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu.

Một cố vấn của chính phủ Trung Quốc đã cho biết tại một diễn đàn vào tháng 12/2020 rằng: “Nợ chính phủ sẽ ngày càng trở thành mối đe dọa đối với ổn định tài khóa và an ninh kinh tế trong tương lai”,

Chỉ riêng các khoản thanh toán lãi suất nợ đã gây ra gánh nặng lớn, chiếm 13% chi tiêu của chính phủ trung ương vào năm 2019, trước khi thực hiện các biện pháp cứu trợ coronavirus. Cựu bộ trưởng tài chính Lou ước tính rằng con số này đã tăng lên khoảng 15% vào năm ngoái.

Tỷ lệ thâm hụt ngân sách của Trung Quốc dự kiến ​​sẽ giảm xuống khoảng 6% trong năm nay, nhưng vẫn cao hơn mức giới hạn 5,6% được đặt ra vào năm 2019.

Các chính quyền địa phương đã nắm giữ tiền mặt gần 2 nghìn tỷ nhân dân tệ vào đầu năm nay, điều này làm giảm mức độ khẩn cấp của các đợt phát hành thêm trái phiếu chính phủ. Ngân hàng Trung Quốc cho biết: “Chúng tôi mong đợi một sự củng cố tài khóa vừa phải vào năm 2021, để đảm bảo tính bền vững về tài khóa trong khi tránh được một rào cản chính sách.

Shen Jianguang, nhà kinh tế trưởng tại JD Technology, cho biết điều kiện tài chính yếu kém của chính quyền địa phương là mối quan tâm lớn nhất đối với các nhà hoạch định chính sách, do mức nợ cao, thuế và doanh thu bán đất giảm.

Shen nói thêm: “Tuy nhiên, chính phủ trung ương có khả năng sẽ tiếp tục hỗ trợ tài chính trực tiếp cho các chính quyền địa phương, với tổng trị giá hơn 1,5 nghìn tỷ nhân dân tệ vào năm ngoái, và doanh thu tài khóa có thể phục hồi khi nền kinh tế quốc gia dự kiến ​​sẽ tăng trưởng khoảng 8% trong năm nay. Trong nỗ lực mới nhất của chính phủ nhằm thúc đẩy nhu cầu trong nước, các quan chức chính phủ đã nhấn mạnh các dự án cải thiện sinh kế, chẳng hạn như giáo dục cũng như sức khỏe và chăm sóc người cao tuổi”.

Huy Hoàng