Sản phẩm OCOP 4 sao Nón làng Chuông ra thị trường thế giới

1. “Muốn ăn cơm trắng cá trê/Muốn đội nón tốt thì về làng Chuông…” - câu ca được truyền tụng từ bao đời, minh chứng cho tiếng tăm của làng nghề làm nón lá ở xã Thanh Oai, thành phố Hà Nội.

Làng Chuông là làng cổ nằm bên bờ sông Đáy thơ mộng. Theo sử sách, làng nghề nón lá Chuông đã có hơn 300 năm tuổi. Trước đây, nghề nón là sinh kế của đại bộ phận người dân trong làng. Nón làng Chuông có nhiều loại, dùng cho nhiều tầng lớp như nón ba tầm cho các cô gái, nón nhô, nón long, nón dấu, nón chóp cho những người đàn ông sang trọng.

Trải qua bao thăng trầm, mặc dù nghề làm nón không còn hưng thịnh như xưa, người dân làng Chuông vẫn miệt mài giữ nghề, gìn giữ chiếc nón lá - nét văn hóa truyền thống thuần Việt.

Trong số những người giữ nghề tiêu biểu, phải kể đến hai nghệ nhân đó là anh Lê Văn Tuy và chị Tạ Thu Hương. Họ chính là chủ hai gian hàng thiết kế, giới thiệu, quảng bá và bán sản phẩm của làng nghề nón Chuông ở ngay đầu làng và cũng là chủ thể của những sản phẩm nón OCOP 4 sao.

Theo nghệ nhân Tạ Thu Hương, để làm ra chiếc nón lá phải trải qua nhiều công đoạn, từ chọn lá, phơi lá, là phẳng lá rồi làm vòng nón đến khâu nón và hoàn thiện. Nét tài hoa của người thợ khâu nón làng Chuông ở chỗ, các múi nối sợi móc khi khâu được giấu kín và khi nhìn vào chiếc nón chỉ thấy đều tăm tắp những mũi khâu…

Nghệ nhân Tạ Thu Hương chia sẻ, nón làng Chuông không chỉ là nét đẹp truyền thống mà còn là nguồn thu nhập quan trọng cho hơn 4.000 hộ dân địa phương. Sản phẩm nón làng Chuông ngoài tiêu thụ ở trong nước còn được xuất khẩu tới nhiều thị trường: Nhật Bản, Hàn Quốc, Đài Loan, Thái Lan, Pháp, Mỹ, Australia… Nón làng Chuông luôn được khách hàng đánh giá cao về chất lượng, mẫu mã, giá cả, dịch vụ... Những năm gần đây, nón làng Chuông luôn được xếp hạng OCOP 4 sao trong Chương trình Mỗi xã một sản phẩm của thành phố Hà Nội.

“Năm 2019, tôi có 6 sản phẩm OCOP 4 sao. Năm 2024, tham gia đánh giá lại, tôi đăng ký 6 sản phẩm và được công nhận OCOP 4 sao là Nón lá trắng kỹ đẹp; Nón lá già ghép sống kỹ đẹp; Nón quai thao; Nón bộ treo trang trí deco (một bộ 10 nón, dùng để trang trí nhà hàng, khách sạn); Nón lá bồ đề (làm từ lá cây bồ đề) và Nón bộ. Đây là những sản phẩm tinh xảo, chất chứa tinh hoa làng nghề nón Chuông”, nghệ nhân Tạ Thu Hương cho biết.

Theo chị Hương, tham gia Chương trình và được chứng nhận sản phẩm OCOP 4 sao đã nâng tầm giá trị sản phẩm nón Thu Hương nói riêng, nón Chuông nói chung, từ đó, giúp tăng giá trị và cơ sở thuận lợi hơn trong tìm kiếm đối tác ký kết hợp đồng xuất khẩu.

“Muốn làng nghề phát triển phải đi vào thị hiếu khách hàng. Cho nên, trong quá trình sản xuất, chúng tôi luôn chú trọng giới thiệu sản phẩm nón Chuông với bạn bè trong nước và quốc tế, để họ biết đến cái hay, cái đẹp của nón Chuông, của sản phẩm đạt OCOP 4 sao”, chị Hương chia sẻ.

2. Nghệ nhân Lê Văn Tuy cho biết, trước đây, anh luôn ước mơ được có một gian hàng gần chợ, để quảng bá, giới thiệu về sản phẩm, về nghề nón, thì nay đã toại nguyện. Bởi cuối năm 2024, làng Chuông được thành phố Hà Nội đầu tư xây dựng một Trung tâm Thiết kế sáng tạo, giới thiệu sản phẩm OCOP.

“Đây là nơi để chúng tôi trưng bày những sản phẩm, mẫu mã mới, thu hút, giới thiệu với khách du lịch trong và ngoài nước. Cũng từ đây mở ra cơ hội phát triển bền vững cho nghề làm nón làng Chuông”, anh Tuy vui mừng bày tỏ.

Nghệ nhân Lê Văn Tuy cho biết thêm, tham gia Chương trình OCOP của thành phố, gia đình anh có 5 sản phẩm đạt OCOP 4 sao, đó là Nón chum; Nón cô dâu; Nón lá truyền thống; Nón hai mặt vải và Nón mặt vải ngoài.

Nghệ nhân Lê Văn Tuy cho hay, giá một chiếc nón cũng rất đa dạng, từ khoảng 30.000 đồng đến hàng triệu đồng. Hiện nay, gia đình anh có hơn chục nhân công tham gia làm nón, bên cạnh đó, anh cũng thu mua sản phẩm của người dân làm ra. Với mức giá hợp lý, sản phẩm nón lá của gia đình anh có đầu ra và thu nhập ổn định.

“Nhiều mặt hàng của gia đình tôi đã được xuất khẩu đi quốc tế. Nếu như trước đây, việc tiêu thụ sản phẩm phải thông qua trung gian thì nay đã đến trực tiếp đơn vị lữ hành với mức giá bán như ở địa phương. Vừa qua, gia đình tôi đã xuất 3.000 chiếc nón đi Bungaria”, anh Tuy nói.

Cũng theo nghệ nhân Lê Văn Tuy, nhờ đạt OCOP 4 sao nên sản phẩm của cơ sở gia đình anh được đông đảo người tiêu dùng trong nước và khách quốc tế biết đến.

Anh Tuy nhấn mạnh, làm ra sản phẩm tốt rồi, nhưng quảng bá thế nào để người tiêu dùng biết đến, mua sản phẩm lại là câu chuyện khác. Những sản phẩm thủ công truyền thống như nón lá cần được truyền thông hỗ trợ mạnh mẽ, gắn với những câu chuyện sâu sắc về văn hóa vào mỗi sản phẩm.

“Ở nhiều nước như Trung Quốc hay Nhật Bản, việc quảng bá sản phẩm luôn đi kèm không gian trải nghiệm và thưởng thức, nơi khách có thể hiểu thêm về giá trị của từng sản phẩm. Việt Nam cũng cần làm được điều đó để mỗi sản phẩm thủ công không chỉ để bán, mà còn để kể câu chuyện về văn hóa Việt”, anh Tuy trăn trở.

Nghệ nhân Lê Văn Tuy cũng cho rằng, để đưa sản phẩm thủ công Việt ra quốc tế, xúc tiến thương mại cần được làm chuyên nghiệp hơn. Đồng thời phải có “những con chim đầu đàn” là những nghệ nhân, doanh nghiệp giàu kỹ năng và kinh nghiệm, có thể dẫn dắt các đơn vị khác cùng phát triển.

* Bài viết có sự phối hợp của Văn phòng Điều phối Chương trình xây dựng nông thôn mới thành phố Hà Nội