Được mô tả là “nền tảng” sẽ quyết định “sức mạnh và vị thế tương lai của Trung Quốc trên thế giới”, ngành sản xuất một lần nữa trở thành động lực chính của tăng trưởng kinh tế có thể giúp Trung Quốc thách thức Mỹ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng gia tăng với cả các nước phát triển và đang phát triển, Trung Quốc đang đổi mới nỗ lực để khởi động lại lĩnh vực sản xuất của mình, đồng thời rời bỏ lối chơi cũ là dựa vào chi tiêu bất động sản và cơ sở hạ tầng để phát triển nền kinh tế.

Theo Phó tổng thư ký Gao Gao của Ủy ban Cải cách và Phát triển Quốc gia (NDRC), Trung Quốc vẫn đi sau đáng kể so với các đối thủ nặng ký về sản xuất công nghệ cao là Nhật Bản và Đức.

Ông Gao nói thêm: “Nhưng kế hoạch 5 năm lần thứ 14 của Trung Quốc chủ yếu tập trung vào việc nâng mức lương trong lĩnh vực sản xuất, phát triển các ngành sản xuất mới, tích hợp sản xuất và dịch vụ, tất cả đều nhằm mục đích làm cho ngành sản xuất trở lại hấp dẫn đối với người lao động.”

Tuần trước, Hội đồng Nhà nước cũng cho biết họ đang nhắm tới việc trợ cấp để đào tạo hơn 75 triệu người nhằm tăng số lượng công nhân lành nghề.

Ông Gao cũng cho biết vào đầu tuần này rằng: “Về mặt dài hạn, cơ cấu nhân khẩu học của Trung Quốc đang có những điều chỉnh sâu hơn, số người trong độ tuổi lao động giảm và nguồn cung lao động cũng giảm. Và nhiều người trẻ có thể miễn cưỡng tìm việc làm trong lĩnh vực sản xuất, và thích làm việc trong các ngành dịch vụ, nơi công việc linh hoạt hơn và không căng thẳng như sản xuất.”

Trung Quốc cho biết vào cuối kế hoạch 5 năm hiện tại cho giai đoạn 2021-25, nước này có khả năng có thể trở thành một quốc gia có thu nhập cao để giúp họ tăng gấp đôi quy mô nền kinh tế vào năm 2035 - có thể có nghĩa là họ sẽ vượt qua Mỹ để trở thành nền kinh tế lớn nhất thế giới.

Vào tháng 7, dự báo từ Bloomberg Economics đã nói rằng Trung Quốc thậm chí có thể chiếm vị trí đầu bảng ngay sau năm 2031.

Trong quá khứ, tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc phụ thuộc vào đầu tư vào cơ sở hạ tầng và tài sản, nhưng Bắc Kinh muốn kiểm soát mức nợ ngày càng tăng và thay vào đó hướng chi tiêu vào lĩnh vực sản xuất.

Và với mức tiêu thụ vẫn chưa phục hồi hoàn toàn sau tác động của Covid-19, sản xuất được coi là vị cứu tinh cho sự tăng trưởng trong tương lai của Trung Quốc.

NDRC cho biết: “Sự phát triển chất lượng cao của ngành sản xuất đóng vai trò quan trọng đối với sự phát triển kinh tế chất lượng cao”. Nhà hoạch định kinh tế của NDRC nhấn mạnh rằng sản xuất là một phần không thể thiếu trong kế hoạch trở thành một xã hội “thịnh vượng” của Trung Quốc và mang tính chiến lược với mục tiêu trở thành một “quốc gia xã hội chủ nghĩa hiện đại”.

Báo cáo của NDRC cho biết thêm: “Sản xuất là nền tảng quyết định sức mạnh của quốc gia và vị thế tương lai của quốc gia đó trên thế giới.”

Xia Le, nhà kinh tế trưởng khu vực Châu Á - Thái Bình Dương tại BBVA, cho biết để đạt được mục tiêu tăng trưởng khoảng 5-5,5% của Trung Quốc trong 10 đến 15 năm tới thì sự đóng góp của ngành sản xuất vào tổng sản phẩm quốc nội (GDP) sẽ không được phép giảm thêm.

Ông nói thêm rằng các nhà hoạch định chính sách có thể dễ dàng chấp nhận hơn với sự suy giảm ở các khu vực khác của nền kinh tế, nhưng mục tiêu chính của họ là duy trì sự tăng trưởng trong lĩnh vực sản xuất trong những năm tới.

Đóng góp của ngành sản xuất vào GDP của Trung Quốc đã giảm trong 4 năm qua từ hơn 30% xuống 27,7% vào năm 2019.

George Magnus, một cộng sự tại Trung tâm Trung Quốc của Đại học Oxford, đồng thời cũng là một liên kết nghiên cứu tại Đại học SOAS London, cho biết Trung Quốc có thể nâng cấp ngành sản xuất của mình để cạnh tranh hoặc thậm chí vượt qua các quốc gia như Mỹ, Nhật Bản, Hàn Quốc và Đức là khả thi trong một số lĩnh vực, nhưng vẫn còn thiếu đổi mới.

Magnus nói: “Nói cách khác, sức nặng và trọng lượng kinh tế không chỉ là việc có một khu vực sản xuất sôi động. Tôi nghĩ Trung Quốc sẽ cần kết hợp cam kết sản xuất với việc tái sinh cải cách đối với những lĩnh vực mà chính phủ hiện đang đóng cửa.”

Kế hoạch 5 năm lần thứ 14 của Trung Quốc đánh dấu sự thay đổi khỏi trọng tâm tăng trưởng truyền thống trong các chiến lược trước đây của Bắc Kinh. Thay vào đó, kế hoạch nhấn mạnh “phát triển chất lượng”, đưa nền kinh tế của đất nước hướng nội hơn. Điều này làm dấy lên lo ngại rằng sự tham gia của Trung Quốc vào thương mại quốc tế có thể sẽ bị gạt sang một bên, đẩy lùi những hứa hẹn về tăng hiệu quả thị trường và mở cửa hơn nữa với thị trường nước ngoài.

Tuy nhiên, Zhang Ming, Phó giám đốc Viện Tài chính thuộc Học viện Khoa học Xã hội Trung Quốc (CASS), tin rằng trong khi công thức cải cách và mở cửa đã có hiệu quả, Trung Quốc sẽ cần phải tìm ra tăng trưởng mới trên sân nhà để đáp ứng mục tiêu. Quan hệ Trung - Mỹ xấu đi, có nghĩa là Trung Quốc không còn có thể trông chờ vào nhu cầu bên ngoài.

Zhang cho biết Trung Quốc cần tận dụng các nguồn lực của mình tốt hơn bằng cách kết nối chặt chẽ các thành phố để tổng hợp các nguồn lực và ngăn chặn việc mất các ngành công nghiệp của mình vào tay các nước đang phát triển có chi phí thấp.

Huy Hoàng