Theo ước tính, khoảng 60% trong tổng số 12,8 nghìn tỷ đô la dự trữ tiền tệ toàn cầu hiện được lưu trữ bằng đô la, mang lại cho Mỹ một lợi thế to lớn so với các quốc gia khác.

Và lợi thế đó được đền đáp: lãi suất thấp hơn vì khoản nợ của chính phủ Mỹ được hỗ trợ bằng đồng đô la rất hấp dẫn. Mỹ đi vay từ các quốc gia khác bằng đồng tiền của mình, do đó nếu đồng đô la Mỹ giảm giá trị thì giá trị khoản nợ cũng vậy. Các doanh nghiệp ở Hoa Kỳ có thể thực hiện các giao dịch ở nước ngoài bằng đô la mà không phải chịu phí chuyển đổi.

Có lẽ điều quan trọng nhất là Mỹ có thể “cắt đứt” khả năng tiếp cận của đồng đô la với các ngân hàng trung ương trên toàn thế giới trong những tình huống cực đoan, cô lập và làm suy kiệt nền kinh tế của họ. Cựu thống đốc Ngân hàng Dự trữ Ấn Độ Raghuram Rajan gọi sức mạnh này như một "vũ khí hủy diệt hàng loạt về kinh tế."

Được biết, Mỹ đã sử dụng “vũ khí” này để chống lại Nga vào tháng Hai sau khi nước này thực hiện chiến sự đặc biệt lên Ukraine, khiến 630 tỷ USD dự trữ ngoại hối của nước này bị phong tỏa và gây tổn hại nghiêm trọng đến giá trị của đồng rúp. Có thể nói, động thái này cho phép Mỹ trừng phạt Nga mà không cần đến chiến tranh trên mặt trận quân sự.

Nhưng với sức mạnh khủng khiếp của đồng tiền đô la Mỹ này đi kèm với trách nhiệm lớn lao: Khi một nước triển khai một loại vũ khí hủy diệt hàng loạt, ngay cả khi đó là kinh tế, sẽ khiến các quốc gia khác trên thế giới trở nên hoảng hốt. Các nước này đang đa dạng hóa các khoản đầu tư của họ khỏi đồng đô la Mỹ để tránh số phận tương tự như Nga. Khi đó, tình trạng tiền tệ dự trữ của đất nước có thể gặp vấn đề.

Theo Michael Hartnett, một chiến lược gia tại Bank of America, việc “vũ khí hóa” đồng đô la có thể dẫn đến sự suy yếu của nó. Nga và Trung Quốc cũng đang hy vọng sẽ dẫn dắt sự phát triển của hệ thống dự trữ tiền tệ quốc tế.

Theo một báo cáo nghiên cứu mới của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, tỷ trọng dự trữ quốc tế của đồng đô la đã giảm trong hai thập kỷ qua, xung quanh thời điểm Hoa Kỳ bắt đầu cuộc chiến chống khủng bố và các biện pháp chống khủng bố. Một phần tư dự trữ sau đó đã chuyển từ đồng đô la sang đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, ba phần tư còn lại chuyển sang tiền tệ của các quốc gia nhỏ hơn.

Được biết, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đe dọa sẽ ngừng giao khí đốt cho các quốc gia không mở tài khoản ngân hàng của Nga và thanh toán bằng đồng rúp. Liên minh châu Âu phụ thuộc vào Nga hơn 40% khí đốt và 30% dầu của họ, không có lựa chọn thay thế khả thi nào. Trong khi đó, Ả Rập Xê Út đang đàm phán với Bắc Kinh để chấp nhận đồng nhân dân tệ thay vì đô la để bán dầu cho Trung Quốc.

Tiền tệ của Trung Quốc chắc chắn sẽ ngày càng được sử dụng nhiều hơn và đóng vai trò lớn hơn trên thế giới. Một số quốc gia luôn cảm thấy “bất an” vì các chính sách của Mỹ, đồng đô la Mỹ đang chiếm ưu thế và các quốc gia muốn đa dạng hóa”.

Ước tính, có hơn 70 ngân hàng trung ương giữ một lượng nhân dân tệ làm tiền tệ dự trữ, trong khi nhiều nước châu Phi và một số nước ở Trung Đông thường xuyên sử dụng nhân dân tệ trong các giao dịch.

Hoa Kỳ cũng có phần “hấp dẫn” đối với phần còn lại của thế giới. Thị trường chứng khoán Mỹ là thị trường lớn nhất và có tính thanh khoản cao nhất thế giới, và nguồn tiền mặt quốc tế đang đổ vào Mỹ. Theo Hội nghị của Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển, dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài toàn cầu tăng 77% lên 1,65 nghìn tỷ USD dự kiến vào năm 2021, trong khi đầu tư vào Hoa Kỳ tăng 114% lên 323 tỷ USD.

Trong quý 1/2022, với các chỉ số thị trường chính công bố kết quả hoạt động tồi tệ nhất trong hai năm. Áp lực lạm phát, cuộc khủng hoảng Nga - Ukraine và việc đẩy nhanh kế hoạch tăng lãi suất của Cục Dự trữ Liên bang đã khiến các nhà đầu tư lo ngại khi đầu tư vào Mỹ.

Bất ổn địa chính trị: Việc Nga thực hiện chiến sự lên Ukraine đã gây “chấn động” thị trường trên toàn thế giới. Tình trạng hỗn loạn địa chính trị đã ảnh hưởng lên các thị trường năng lượng, hàng hóa, và thậm chí cả những lo ngại về nạn đói lương thực.

Lạm phát: Hoa Kỳ hiện đang đối phó với một vấn đề lạm phát chưa từng có trong 40 năm qua, do đó, đã đến lúc chuyển sang tài sản thực như một hàng rào chống lại lạm phát. Điều này bao gồm hàng hóa, bất động sản, đất đai, thiết bị và tài nguyên thiên nhiên.

Lê Na (Theo CNN)