Theo hãng tin Quartz, chính quyền Tổng thống Mỹ Joe Biden đã đóng băng một số tài sản do chính phủ Afghanistan gửi tại các ngân hàng ở Mỹ, nhằm ngăn lực lượng Taliban tiếp cận khối tài sản trị giá hàng tỷ USD – một phần trong số này được cho là dự trữ ngoại hối của Afghanistan.

Trong khối tài sản bị đóng băng lần này của Afghanistan có một kho vàng miếng đang được niêm phong ở Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York.

Theo số liệu do Ngân hàng Trung ương Afghanistan công bố, tính đến tháng 12/2020, khối tài sản được gửi tại đây bao gồm 22 tấn vàng. Theo tỷ giá hiện tại của Hiệp hội Thị trường Vàng thỏi London (LBMA), số vàng này trị giá ước tính khoảng 1,25 tỷ USD.

Số vàng tại ngân hàng New York nói trên chiếm khoảng 1/10 khối tài sản dự trữ mà chính phủ Afghanistan nắm giữ, được chia nhỏ và gửi tại các ngân hàng trong nước cũng như ở các quốc gia khác, trong đó có Mỹ.

Trước đó, quyền Thống đốc Ngân hàng Trung ương Afghanistan (Da Afghanistan Bank), ông Ajmal Ahmady, cho biết Da Afghanistan Bank kiểm soát khoản dự trữ khoảng 9,4 tỷ USD, trong đó khoảng 7 tỷ USD là tiền mặt, trái phiếu, vàng và các loại khác. Song, phần lớn số tiền này đều được gửi trong các tài khoản ở nước ngoài, theo xác nhận của ông Ahmady.

Đóng băng mọi nguồn tiền

Taliban được xem như đang nắm giữ quyền lực trên thực tế khi giành kiểm soát Ngân hàng Trung ương và các văn phòng kho bạc chính phủ của Afghanistan. Ảnh: Getty

Mặc dù Mỹ và các chính phủ đồng minh khác không công nhận Taliban là chính phủ hợp pháp của Afghanistan, việc lực lượng này giành quyền kiểm soát các cơ quan chính của nhà nước, bao gồm Ngân hàng Trung ương và các văn phòng khác chứa kho bạc của chính phủ, cũng đã giúp cho Taliban nắm giữ quyền lực trên thực tế.

Vào thời điểm thủ phủ lớn đầu tiên của tỉnh này thuộc quyền kiểm soát của lực lượng Taliban gần hai tuần trước, gần như tất cả đô la Mỹ đã được hồi hương, ông Ahmady cho biết.

“Trong suốt thời kỳ này, không có đô la Mỹ nào rơi vào tay Taliban trước khi Kabul thất thủ. Tất cả đều được bảo vệ”, ông Ahmady khẳng định. Tuy nhiên, tốc độ lực lượng Taliban giành quyền kiểm soát đất nước vẫn khiến các quan chức ngân hàng ngạc nhiên.

Hôm 15/8, Ngoại trưởng Mỹ Antony Bliken đưa ra cảnh báo cho biết Mỹ sẽ sử dụng sức mạnh tài chính của mình trong nỗ lực gây áp lực với Taliban trên một số mặt trận, bao gồm thông qua các biện pháp trừng phạt và hỗ trợ tài chính, vốn là những yếu tố quan trọng giúp giữ nền kinh tế Afghanistan phát triển.

Trong khi đó, một quan chức giấu tên của Mỹ cho biết, theo lệnh của Tổng thống Joe Biden, Washington đã đóng băng gần 9,5 tỷ USD tài sản của Ngân hàng Trung ương Afghanistan. Đồng thời, khi Taliban giành được một số thủ phủ của nhiều tỉnh tại Afghanistan và tiến tới Kabul vào tuần trước, Bộ Tài chính Mỹ đã đưa quyết định khẩn cấp hợp tác với Ngân hàng Dự trữ Liên bang New York để tạm dừng vận chuyển nhiều lô tiền mặt.

“Về vấn đề chính sách, chúng tôi không thừa nhận hoặc thảo luận về các chủ tài khoản cá nhân”, một quan chức Fed chia sẻ với tờ Wall Street Journal. “Theo thông lệ chung, chúng tôi liên lạc với các cơ quan chính phủ thích hợp của Mỹ để theo dõi các sự kiện có thể ảnh hưởng đến quyền kiểm soát của một ngân hàng trung ương nước ngoài”.

Quan chức giấu tên Mỹ khẳng định, Taliban sẽ không thể tiếp cận bất cứ tài sản nào của chính phủ Afghanistan tại Mỹ do Taliban vẫn nằm trong danh sách trừng phạt của Bộ Tài chính Mỹ.

“Bất kỳ tài sản nào thuộc Ngân hàng Trung ương mà chính phủ Afghanistan sở hữu tại Mỹ sẽ không được cung cấp cho Taliban”, một quan chức trong chính quyền Mỹ nói với AFP vào hôm 16/8.

Cũng theo những nguồn tin này, Mỹ hiện đang chặn lực lượng Taliban tiếp cận các tài khoản chính phủ do Cục Dự trữ Liên bang và các ngân hàng khác của Mỹ quản lý, đồng thời nỗ lực ngăn chặn Taliban tiếp cận khoản dự trữ trị giá gần nửa tỷ USD tại Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF).

Hồi tháng 6 vừa qua, IMF đã giải ngân khoản vay 370 triệu USD mới nhất cho Afghanistan, vốn được phê duyệt vào tháng 11 năm ngoái, để hỗ trợ nền kinh tế của nước này trong bối cảnh đại dịch Covid-19 có diễn biến phức tạp.

Tại thời điểm đó, IMF xác định chính phủ Afghanistan vẫn duy trì nền kinh tế đi đúng hướng, bất chấp “tình hình an ninh xấu đi và bất ổn gia tăng khi các cuộc đàm phán hòa giải giữa chính phủ Afghanistan và lực lượng Taliban bị đình trệ, trong bối cảnh quân đội Mỹ và NATO sẽ rút quân khỏi Afghanistan vào tháng 9”.

Trong khi đó, Ngân hàng Thế giới có hơn 20 dự án phát triển đang thực hiện tại Afghanistan và tính đến nay đã cung cấp 5,3 tỷ USD cho Afghanistan, chủ yếu là viện trợ không hoàn lại.