Sớm nghiên cứu thành lập Quỹ phát triển báo chí phục vụ chuyển đổi số

Chiều 22/8, tại TP. Hải Phòng đã diễn ra Diễn đàn Tổng Biên tập 2025 với chủ đề “Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo: Thời cơ vàng cho báo chí phát triển đột phá”. Diễn đàn do Hội Nhà báo Việt Nam chủ trì giao Báo Nhà báo và Công luận tổ chức.

Quỹ đầu tư có đủ cơ sở pháp lý đầu tư cho những dự án báo chí

Tham gia thảo luận tại Diễn đàn, chia sẻ liên đến Nghị quyết 57 về đổi mới sáng tạo, ông Nguyễn Minh Đức - Tổng Biên tập báo Hànộimới cho rằng, bản thân báo chí phải luôn luôn sáng tạo.

“Với Concert Quốc gia 'Tổ quốc trong tim' mà Báo Nhân dân vừa thực hiện thì đúng là một thách thức rất lớn đối với các cơ quan báo chí về việc làm sao phải có những tác phẩm báo chí sáng tạo, phải có những sản phẩm mà các cơ quan báo chí tổ chức ra, có tầm mức, có quy mô và đem lại doanh thu”, ông Đức nói.

Theo ông Nguyễn Minh Đức, muốn đạt được thành công trong đổi mới sáng tạo thì phải có đầu tư. “Ví dụ như báo Hànộimới chẳng hạn, có tài sản, có tất cả mọi thứ, nhưng với các đơn vị sự nghiệp, muốn có vốn để đầu tư thì không được vay vốn của ngân hàng. Do đó, tôi rất ủng hộ gợi ý tại diễn đàn lần này là có cần thiết lập một quỹ phát triển báo chí cho các cơ quan báo chí hay không? Tôi nghĩ là rất cần thiết, bởi vì với tình trạng hiện nay, chỉ có quỹ đầu tư thì mới có đủ cơ sở pháp lý để đầu tư cho những dự án báo chí”, ông Đức chia sẻ và cho rằng, quỹ đầu tư này có thể là cổ phần của các tập đoàn được hưởng lợi từ báo chí, rồi các doanh nghiệp công tư, các tập đoàn. Lúc ấy mới giải quyết được các vấn đề, các dự án mà cơ quan báo chí thực hiện. Còn nếu quỹ đầu tư này là cơ quan công lập thì rất khó.

Đối với các cơ quan báo chí hiện tại đang làm báo in, Tổng Biên tập báo Hànộimới cho biết, thời điểm vừa rồi là một phép thử, như một cú sốc. “Tôi biết rất nhiều cơ quan báo chí, từ hàng vạn tờ phát hành một ngày rơi xuống chỉ còn mấy trăm tờ. Chắc chắn nhiều cơ quan báo chí ở đây rơi vào tình trạng như thế. Hànộimới thì không đến mức như thế, nhưng từ đầu năm đến nay cũng giảm tận 10%”, ông Đức nêu và cho biết có hai vấn đề:

Thứ nhất, đối với báo in, chưa có một tiểu mục nào trong ngân sách các bộ, ngành cũng như ngân sách địa phương ghi rằng đây là ngân sách dành cho báo in.

Thứ hai, với Chỉ thị 11, báo chí đã và đang thực hiện báo in. Tuy nhiên, Chỉ thị 11 cũng chỉ nói, chỉ đạo về mặt tinh thần, còn về mặt chế tài để phân bổ ngân sách cho báo in thì hầu như không có. Nếu không có cơ chế đặt hàng như ở Hà Nội hay TP HCM thì không có gì cả.

“Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương cần có tổng kết về Chỉ thị 11. Cùng với đó, nếu có Chỉ thị của Chính phủ thì về mặt ngân sách, đối với các cơ quan báo chí phục vụ nhiệm vụ chính trị, cần rõ ràng. Về mặt tài chính phải có một tiểu mục báo cáo. Tôi là đại biểu Hội đồng Nhân dân Thành phố, nên khi tra, tôi thấy chi mục tiêu cho phát thanh – truyền hình thì có, nhưng báo chí lại không có. Đây là một bất cập trong phân bổ tài chính hiện nay”, ông Đức nêu rõ và đề nghị có một đánh giá tổng kết phát hành báo in theo Chỉ thị 11 và có một hướng mới, nhất là cơ chế phân bổ tài chính cho phù hợp hơn.

Về bản quyền đối với báo chí, ông Nguyễn Minh Đức cho biết, cách đây mấy năm đã có diễn đàn nói về bảo vệ bản quyền cho cơ quan báo chí. “Riêng như Hội Âm nhạc có một đơn vị bảo vệ bản quyền tác phẩm âm nhạc. Thì tôi kiến nghị Hội Nhà báo Việt Nam cũng nên có một cơ quan bảo vệ bản quyền cho các tác phẩm báo chí”, ông Đức nhấn mạnh và cho biết, sẵn sàng nộp phí để cơ quan bảo vệ bản quyền của Hội Nhà báo Việt Nam bảo vệ bản quyền cho cơ quan báo chí.

Chuyển đổi số là yếu tố sống còn nhưng để thành công cần cơ chế hỗ trợ phù hợp

Chia sẻ tại diễn đàn, ông Mai Đức Thông - Tổng Biên tập Báo và Đài phát thanh - truyền hình tỉnh Tuyên Quang chia sẻ, hiện nay, báo chí địa phương đang rất khó khăn. Trên thực tế, cơ quan đã chủ động triển khai chuyển đổi số từ 5 năm nay, nhưng toàn bộ quá trình đều dựa trên nguồn lực sẵn có, chưa hề nhận được hỗ trợ đầu tư từ ngân sách nhà nước. Cơ quan cũng tận dụng tối đa trang thiết bị hiện hữu, cùng đội ngũ cán bộ, phóng viên hiện có để triển khai.

Theo ông Mai Đức Thông, khó khăn lớn nhất khi báo chí địa phương bắt tay vào chuyển đổi số là vừa phải đảm bảo vận hành thường xuyên, liên tục, vừa phải thích ứng với công nghệ mới trong điều kiện cơ chế còn nhiều bất cập.

“Tuyên Quang cũng đã xây dựng một số dự án, như mô hình “tòa soạn hội tụ”, nhưng khi tiến hành hợp nhất bốn cơ quan báo chí của tỉnh thành một đơn vị chung thì phát sinh khá nhiều thách thức: bốn cơ chế tự chủ khác nhau, phần mềm quản lý tòa soạn chưa không đồng bộ... trong khi vẫn phải duy trì hoạt động báo in, phát thanh, truyền hình hàng ngày thực sự là một thách thức rất lớn”, ông Thông nói.

Cũng theo Tổng Biên tập Báo và Đài phát thanh - truyền hình tỉnh Tuyên Quang, đội ngũ phóng viên hiện nay cũng còn nhiều hạn chế. Phần lớn phóng viên trong biên chế đã lớn tuổi, khó thích ứng nhanh với công nghệ mới. Lực lượng trẻ, chủ yếu theo hợp đồng, lại không có cơ chế đủ mạnh để giữ chân. Đây là một bài toán nan giải.

Một khó khăn khác được ông Thông chia sẻ là đặc thù địa bàn. “Tuyên Quang có phạm vi rộng, từ xã cực Nam đến xã cực Bắc hơn 400 km. Chúng tôi vẫn duy trì một bộ phận phóng viên thường trú tại Hà Giang để bảo đảm độ phủ thông tin, bởi nếu rút hết về Tuyên Quang thì không thể đáp ứng yêu cầu tác nghiệp”, ông Thông cho biết.

Tất cả những vấn đề trên, Tổng Biên tập Báo và Đài phát thanh - truyền hình tỉnh Tuyên Quang cho rằng, chuyển đổi số là yếu tố sống còn, nhưng để thực hiện thành công thì các cơ quan báo chí địa phương rất cần một cơ chế hỗ trợ phù hợp. “Chúng tôi tha thiết đề nghị sớm nghiên cứu thành lập Quỹ phát triển báo chí phục vụ chuyển đổi số, để tạo nguồn lực đầu tư, giúp các cơ quan báo chí có điều kiện triển khai hiệu quả”, ông Thông đề xuất.