Sửa Luật Quản lý thuế: Đòn bẩy phát triển kinh tế tư nhân và hộ kinh doanh

Cấp thiết hoàn thiện Luật Quản lý thuế trong bối cảnh mới

Theo Cục trưởng Cục Thuế Mai Xuân Thành, ngành thuế thời gian qua đã có những bước tiến lớn trong hiện đại hóa hệ thống quản lý: từ ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu lớn, đến việc kết nối, chia sẻ thông tin liên ngành. Những thành quả này giúp nâng cao hiệu quả quản lý thuế, tạo môi trường kinh doanh minh bạch và thuận lợi cho người nộp thuế.

Tuy nhiên, Luật Quản lý thuế hiện hành (số 38/2019/QH14) sau hơn 5 năm thực thi đã bộc lộ không ít bất cập. Luật chưa theo kịp sự chuyển biến nhanh chóng của nền kinh tế số, chưa đồng bộ với nhiều luật chuyên ngành đã sửa đổi và đặc biệt, chưa thực sự phản ánh hết các chủ trương mới về phát triển kinh tế tư nhân và mô hình quản trị linh hoạt.

Với sự đổi mới trong chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước, sự chuyển mình mạnh mẽ của đất nước và cuộc cách mạng khoa học công nghiệp 4.0, xu thế toàn cầu hoá cùng bối cảnh kinh tế - xã hội hiện nay đặt ra yêu cầu cấp thiết phải tiếp tục hoàn thiện Luật Quản lý thuế.

Sửa luật là để phục vụ tốt hơn, không phải chỉ để siết chặt

Không đứng ngoài xu hướng cải cách chung của hệ thống hành chính công, định hướng sửa đổi Luật Quản lý thuế lần này nhấn mạnh đến việc chuyển từ mô hình quản lý thuế thuần túy sang mô hình “phục vụ người nộp thuế”. Theo đó, thay vì “quản lý theo chức năng”, ngành thuế sẽ chuyển sang “quản lý theo đối tượng kết hợp chức năng”, phân loại rủi ro và mức độ tuân thủ để có cách tiếp cận phù hợp.

Bên cạnh đó, việc cắt giảm mạnh thủ tục hành chính, tăng cường ứng dụng công nghệ, tích hợp dữ liệu và quản lý các mô hình kinh tế mới (như nền tảng số, thương mại điện tử xuyên biên giới...) cũng là những ưu tiên trọng tâm.

Cục trưởng Cục thuế khẳng định, người nộp thuế là trung tâm của hệ thống, và việc sửa luật là để phục vụ tốt hơn, tạo điều kiện cho sự phát triển chứ không chỉ để siết chặt.

Luật sửa đổi phải mở đường cho kinh tế tư nhân và hộ kinh doanh

Tại Hội thảo lấy ý kiến góp ý cho dự thảo Luật Quản lý thuế (sửa đổi), nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính Trương Trí Trung đánh giá cao tinh thần cải cách, tiếp cận theo hướng quốc tế và hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế dựa trên nền tảng dữ liệu.

Bên cạnh đó, ông Trương Trí Trung đã đưa ra một số góp ý để hoàn thiện hơn như: Xác định rõ mục đích sửa đổi của luật và phân tích một cách toàn diện tác động của các quy định mới. Đặc biệt khi đặt trong bối cảnh mô hình chính quyền địa phương 2 cấp và chuyển đổi số quốc gia.

Tuy nhiên, luật cần làm rõ hơn về cơ chế giải thích và áp dụng pháp luật khi có tranh chấp, bảo đảm tính nhất quán và minh bạch. "Luật Quản lý thuế (thay thế) cần được thiết kế theo hướng thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân, phù hợp với tinh thần Nghị quyết số 68-NQ/TW của Bộ Chính trị về phát triển kinh tế tư nhân" ông Trung nhấn mạnh.

Cùng quan điểm này, nguyên Thứ trưởng Bộ Tài chính Vũ Thị Mai đặc biệt lưu ý đến nhóm hộ kinh doanh – đối tượng chiếm tỷ trọng lớn nhưng có đặc thù rất riêng về quy mô, hình thức tổ chức và mức độ tuân thủ. Bà cho rằng luật cần tạo cơ chế linh hoạt để vừa quản lý hiệu quả, vừa hỗ trợ họ mở rộng sản xuất, kinh doanh và nộp thuế minh bạch, đầy đủ.

“Sự phát triển bền vững của khu vực hộ kinh doanh không thể tách rời một hệ thống thuế minh bạch, hợp lý và thân thiện” – bà Mai nhận định.

Không chỉ chuyên gia trong nước, đại diện Ngân hàng Thế giới (WB) – ông Risk Fisher – cũng cho rằng Luật Quản lý thuế sửa đổi cần mang tính khái quát cao, phù hợp thông lệ quốc tế, và đặc biệt phải đủ linh hoạt để áp dụng với cả khu vực doanh nghiệp trong nước lẫn doanh nghiệp FDI.

Hướng tới một hệ thống thuế hiện đại, công bằng và phát triển

Việc sửa đổi Luật Quản lý thuế lần này không chỉ để khắc phục những bất cập hiện tại mà còn là một bước chuyển hướng có tính chiến lược: từ “quản lý thuế” sang “quản trị thuế”, từ “thu ngân sách” sang “đồng hành phát triển”.

Trong bối cảnh nền kinh tế đang cần những cú huých mạnh mẽ từ thể chế, Luật Quản lý thuế mới – nếu được xây dựng đúng hướng – sẽ trở thành công cụ quan trọng để Nhà nước quản lý hiệu quả, nhưng cũng là chất xúc tác để hộ kinh doanh, doanh nghiệp tư nhân và nhà đầu tư yên tâm mở rộng quy mô và làm ăn lâu dài.

Dự thảo Luật Quản lý thuế (thay thế) đang lấy ý kiến bổ sung 8 nhóm chính sách gồm: Phân loại người nộp thuế và quản lý theo đối tượng; quản lý theo chức năng; Hợp tác quốc tế về thuế, quản lý thuế quốc tế; quản lý rủi ro và quản lý tuân thủ trong quản lý thuế; Quyền và nghĩa vụ của các bên liên quan trong quản lý thuế; Khiếu nại, tố cáo, giải quyết tranh chấp; Xử lý vi phạm hành chính về thuế và cưỡng chế thi hành quyết định hành chính về quản lý thuế; Chuyển đổi số và ứng dụng công nghệ thông tin.