Sửa Luật Quảng cáo: Sẽ làm sạch quảng cáo trên không gian mạng?

Cần bao quát hết các vấn đề thực tế

Trong bối cảnh, hoạt động quảng cáo đang có sự chuyển dịch từ truyền thống sang môi trường mạng, nhiều ý kiến cho rằng, sửa Luật Quảng cáo cần bao quát hết các vấn đề thực tế. Theo đó, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo được bố cục gồm 03 Điều, kế thừa các quy định về phạm vi điều chỉnh của Luật Quảng cáo năm 2012, quy định về hoạt động quảng cáo; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động quảng cáo; quyền và nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động quảng cáo; quản lý Nhà nước về hoạt động quảng cáo.

Đồng thời, Dự thảo Luật này cũng sửa đổi, bổ sung một số quy định về quản lý nội dung và điều kiện quảng cáo; quản lý hoạt động quảng cáo trên môi trường mạng, dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới và quảng cáo trên phương tiện báo chí; hoạt động quảng cáo ngoài trời.

Nêu ý kiến về Dự thảo Luật (sửa đổi), cơ quan soạn thảo cho rằng, Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo nhằm bắt kịp sự vận động và chuyển biến của xã hội, khắc phục những vấn đề còn vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động quảng cáo phát triển.

Trong bối cảnh, hoạt động quảng cáo đang có sự chuyển dịch từ truyền thống sang môi trường mạng, nhiều ý kiến cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo là cần thiết, tuy nhiên, để đảm bảo tính khả thi, nội dung Dự thảo Luật (sửa đổi) cần bao quát hết các vấn đề phát sinh, đảm bảo phù hợp thực tế.

Góp ý Dự thảo Luật Quảng cáo (sửa đổi), Ủy viên Thường trực Ủy ban Văn hóa, Giáo dục của Quốc hội - Đỗ Chí Nghĩa cho rằng, việc sửa đổi luật là cần thiết, song không nên ràng buộc hết tất cả các quy định vào luật, mà cần cân nhắc những điểm chính yếu, phù hợp với thực tế, tránh quy định mênh mông, vô hình trung lại gây thêm khó khăn, phiền phức cho người dân, doanh nghiệp.

“Không những làm cho doanh nghiệp phiền lòng, mà còn làm nản lòng những người muốn tham gia kinh doanh. Sửa đổi, bổ sung phải theo hướng phát huy lĩnh vực quảng cáo vốn rất nhiều tiềm năng, theo tinh thần không để lãng phí, nhưng cũng không được làm phiền xã hội, cũng như tạo ra những hệ quả không tốt về mặt văn hóa”, ông Nghĩa bày tỏ.

Lấp “lỗ hổng” về quản lý quảng cáo trên không gian mạng

Một số ý kiến cho rằng, Dự thảo Luật (sửa đổi) hiện mới có các quy định tập trung điều chỉnh với hoạt động quảng cáo trên mạng xã hội, chưa bao quát được hoạt động quảng cáo khác trên không gian mạng nói chung. Thực tế đang đòi hỏi không chỉ quản lý với quảng cáo trên các mạng xã hội như Facebook, Tiktok, Youtube, Twitter, Zalo, Instagram… mà còn cần quản lý với quảng cáo trên các hình thức qua thư điện tử, email, các thiết bị viễn thông (tin nhắn SMS hay quảng cáo hiển thị trực tuyến).

Không chỉ có vậy, nhiều ý kiến cũng đề nghị, một số quy định của Dự thảo Luật này cần được tổng kết thực tiễn, đánh giá tác động kỹ lưỡng trên cơ sở bảo đảm quyền lợi, trách nhiệm của người tiêu dùng, của doanh nghiệp và công tác quản lý Nhà nước về lĩnh vực quảng cáo như quy định về diện tích quảng cáo trên báo in, thời lượng quảng cáo trên báo hình, trên phim truyện, cấp giấy phép xây dựng công trình quảng cáo.

Tại phiên thảo luận tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo, các đại biểu Quốc hội tán thành với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quảng cáo nhằm thể chế hóa kịp thời chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách của Nhà nước về phát triển văn hóa; phát huy vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước về quảng cáo của Trung ương, địa phương trong việc thực hiện chính sách, pháp luật về hoạt động quảng cáo. 

Đồng thời, tạo lập hành lang pháp lý đầy đủ đồng bộ, thống nhất để quản lý hoạt động quảng cáo, hỗ trợ, thúc đẩy doanh nghiệp kinh doanh dịch vụ quảng cáo phát triển; bảo đảm tính phù hợp, đồng bộ, không chồng chéo với hệ thống pháp luật khác có liên quan; nâng cao trách nhiệm, năng lực của các chủ thể tham gia hoạt động quảng cáo, năng lực doanh nghiệp kinh doanh quảng cáo.

Tham gia góp ý cụ thể về hành vi nghiêm cấm quảng cáo trên các trang thông tin điện tử vi phạm pháp luật Việt Nam, đại biểu Nguyễn Văn Quân - Đoàn ĐBQH tỉnh Hậu Giang cho rằng các trang thông tin điện tử đã có hành vi vi phạm pháp luật thì sẽ không được tồn tại chứ chưa nói đến việc có thể thu hút quảng cáo. Do đó đại biểu đề nghị cần xem xét chỉnh sửa nội dung này cho phù hợp với tình hình thực tế.

Bên cạnh đề nghị cần chuyển đổi tư duy xin - cho sang tư duy hậu kiểm, công nhận và chứng nhận, đại biểu Nguyễn Văn Quân cho rằng Luật phải giải quyết được vấn đề quảng cáo sai sự thật trên không gian mạng. “Luật sửa đổi cần lấp “lỗ hổng” về quản lý quảng cáo trên không gian mạng bởi hành vi này đã gây ảnh hưởng lớn đến tiền của, tinh thần của người dân khi sử dụng các sản phẩm quảng cáo sai sự thật trên không gian mạng”, đại biểu nhấn mạnh.

Đại biểu Quốc hội Trần Quốc Tuấn (Trà Vinh) nhấn mạnh, vấn đề thứ nhất cần phải giải quyết đó là luật phải có các quy định quản lý chặt chẽ việc quảng cáo trên nền tảng số và mạng xã hội do tồn tại quá nhiều bất cập. Thực tế cho thấy, hiện nay quảng cáo trên các nền tảng số, đặc biệt là mạng xã hội và các ứng dụng trực tuyến ngày càng trở nên phổ biến, trong chiến lược tiếp thị của các doanh nghiệp và tổ chức, đặc biệt là trong bối cảnh số hóa và sự phát triển mạnh mẽ của công nghệ thông tin nhưng chưa có quy định rõ ràng và hiệu quả.

Từ đó đã xuất hiện nhiều hình thức quảng cáo xuyên biên giới, quảng cáo qua livestream, video ngắn… đã gây ra nhiều khó khăn cho cơ quan chức năng trong việc kiểm soát chất lượng, bảo vệ người tiêu dùng và ngăn ngừa các hành vi quảng cáo sai sự thật, gây hiểu lầm cho người tiêu dùng..

Những quảng cáo này thường có những cam kết không thực tế về chất lượng sản phẩm hoặc dịch vụ, phóng đại quá mức hoặc không minh bạch về thông tin, dẫn đến mất niềm tin vào thị trường và các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh chân chính. Do đó, Luật Quảng cáo sửa đổi cần có các quy định chặt chẽ hơn về việc kiểm tra và xử lý nghiêm các hành vi quảng cáo sai sự thật, yêu cầu các đơn vị quảng cáo phải minh bạch, cung cấp thông tin rõ ràng, đáng tin cậy để không đánh tráo khái niệm về thông tin sản phẩm, gây ảnh hưởng đến sức khoẻ người tiêu dùng.

Vấn đề thứ hai là Luật Quảng cáo lần này phải có “sứ mệnh” dẹp loạn những quảng cáo nhếch nhác ngoài trời, gây phản cảm, làm xấu hình ảnh mỹ quan đô thị. Những hoạt động quảng cáo trái phép này cần phải được xử lý nghiêm để trả lại hình ảnh, nét đẹp của đô thị. Việc “dẹp loạn” các quảng cáo ngoài trời là một vấn đề rất quan trọng trong việc quản lý và điều chỉnh các hoạt động quảng cáo, đặc biệt là trong bối cảnh ngày nay, khi các quảng cáo ngoài trời xuất hiện ở mọi nơi.

“Để giải quyết vấn đề này, các quy định pháp lý cần được cập nhật và áp dụng nghiêm ngặt, quy định chặt chẽ đối với việc cấp phép quảng cáo ngoài trời. Đồng thời, thường xuyên kiểm tra, xử lý nghiêm, thậm chí bằng hình thức phạt nguội đối với các hành vi vi phạm quảng cáo trái phép thông qua hệ thống camera giám sát” - đại biểu Trần Quốc Tuấn nhấn mạnh.

Đan “tấm lưới” quản lý chặt hơn

Theo ông Nguyễn Trường Sơn - Chủ tịch Hiệp hội Quảng cáo Việt Nam, quảng cáo trên nền tảng mạng xã hội xuyên biên giới đang dựa vào nền tảng của nước ngoài là chính nên gây khó khăn trong việc quản lý và gây thất thoát nhiều cho ngân sách của Nhà nước.

Một trong những yêu cầu cấp bách hiện nay đó là cần định danh các tài khoản cá nhân, tổ chức kinh doanh quảng cáo trên nền tảng mạng xã hội mà không chịu nộp thuế cho Nhà nước. Việc này cần có sự phối hợp của Ngân hàng Nhà nước với bộ ngành liên quan để thực hiện, nhằm tăng thu ngân sách và bảo vệ quyền lợi chính đáng của các đơn vị hoạt động quảng cáo nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật.

Cũng theo ông Nguyễn Trường Sơn, thời gian qua, đã có nhiều văn bản dưới luật, tuy nhiên theo thống kê, nhiều hình thức quảng cáo trá hình vẫn chưa có văn bản quy định.

Ngày 20/1/2021, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 70 quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Quảng cáo, trong đó có quy định cụ thể trách nhiệm của người quảng cáo, người kinh doanh dịch vụ quảng cáo, tổ chức, cá nhân nước ngoài kinh doanh dịch vụ quảng cáo trên mạng tại Việt Nam.

Theo đó người kinh doanh dịch vụ quảng cáo nước ngoài phải thông báo với Bộ TTTT 15 ngày trước khi bắt đầu kinh doanh dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới tại Việt Nam. Người quảng cáo, người kinh doanh dịch vụ quảng cáo trong nước và nước ngoài (đại lý quảng cáo, Facebook, Google...) không đặt sản phẩm quảng cáo vào nội dung vi phạm pháp luật.

Người kinh doanh dịch vụ quảng cáo có giải pháp kỹ thuật để người phát hành quảng cáo, người quảng cáo tại Việt Nam có thể kiểm soát và loại bỏ các sản phẩm quảng cáo vi phạm pháp luật Việt Nam trên hệ thống cung cấp dịch vụ.

Lãnh đạo Cục Phát thanh truyền hình và thông tin điện tử, Bộ TTTT cho biết, trong thời gian tới, Bộ sẽ sử dụng đồng bộ các giải pháp nhằm tạo lập môi trường quảng cáo sạch, ngăn chặn quảng cáo vi phạm.

Cụ thể, đối với người kinh doanh dịch vụ quảng cáo nước ngoài không thông báo thông tin liên hệ theo Nghị định số 70/2021/NĐ-QĐ, có thể áp dụng biện pháp ngăn chặn. Đối với doanh nghiệp không đặt máy chủ tại Việt Nam, Cục sẽ phối hợp với các nhà mạng viễn thông để xác minh và xử lý nếu có sai phạm.

Bên cạnh đó, Bộ TTTT cũng sẽ tăng cường rà quét và xử lý vi phạm quảng cáo trên mạng, nhất là các nền tảng phát hành quảng cáo xuyên biên giới; công bố công khai các nhãn hàng, đại lý quảng cáo, các nền tảng phát hành quảng cáo, trang thông tin điện tử vi phạm bao gồm website, tài khoản mạng xã hội, kênh nội dung, trang cộng đồng và khuyến cáo không hợp tác quảng cáo với các đối tượng đó.

Ngoài ra, Bộ TTTT sẽ phối hợp với Sở TTTT và lực lượng Công an để tổ chức đoàn thanh tra, kiểm tra đối với các đại lý quảng cáo và nền tảng phát hành quảng cáo có nhiều vi phạm; tiếp tục cập nhật danh sách “White List” để các nhãn hàng, đại lý quảng cáo ưu tiên quảng cáo. 

White List sẽ gồm báo điện tử, tạp chí điện tử, trang thông tin điện tử tổng hợp, mạng xã hội được cấp giấy phép hoạt động; các website, tài khoản, kênh nội dung, trang cộng đồng không thuộc đối tượng phải cấp phép nhưng đã đăng ký thông tin đối với Bộ TTTT và được xác nhận.

Bộ TTTT khuyến khích các nhãn hàng, đại lý quảng cáo ưu tiên quảng cáo trong White List, đồng thời tiếp tục bổ sung, cập nhật trên website, tài khoản mạng xã hội, kênh nội dung, trang cộng đồng vi phạm, nhảm nhí, ảnh hưởng tiêu cực đến cộng đồng, xã hội để yêu cầu không quảng cáo và đưa vào danh sách phải ngăn chặn.

Để góp phần siết chặt hơn hoạt động quảng cáo trên môi trường mạng và dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới, tại dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều Luật Quảng cáo, Bộ VHTTDL bổ sung quy định tại Điều 23 và Điều 23a quy định về quy trình, biện pháp quản lý nhà nước đối với quy định hoạt động quảng cáo trên môi trường mạng và dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới: Các tổ chức, cá nhân nước ngoài kinh doanh dịch vụ quảng cáo xuyên biên giới tại Việt Nam tuân thủ các quyền, nghĩa vụ và thực hiện thủ tục thông báo với cơ quan có thẩm quyền; Không đặt sản phẩm quảng cáo vào các nội dung vi phạm pháp luật và thực hiện việc ngăn chặn, gỡ bỏ thông tin vi phạm pháp luật theo yêu cầu của các cơ quan chức năng có thẩm quyền. 

Đồng thời, bổ sung quy định về quảng cáo trên trang thông tin điện tử của tổ chức, cá nhân; quảng cáo trên mạng xã hội, công cụ tìm kiếm; quy trình phát hiện vi phạm, tiếp nhận thông tin, xử lý đối với hoạt động quảng cáo xuyên biên giới.

Với sự vào cuộc của các cơ quan chức năng bằng giải pháp hoàn thiện hệ thống pháp luật, mạnh tay trong xử lý, hy vọng, trong thời gian tới những vi phạm trong quảng cáo trên các nền tảng xuyên biên giới sẽ được siết chặt hơn nữa, không còn là “lỗ hổng” để kẻ xấu lợi dụng để đe dọa an ninh, an toàn trên không gian mạng, ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi của các tổ chức, cá nhân người dùng mạng xã hội.

Qua đó cũng góp phần bảo vệ sự an toàn cho các thương hiệu, hướng tới xây dựng môi trường kinh doanh quảng cáo lành mạnh, an toàn, cạnh tranh bình đẳng giữa doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Khánh An