SUV và bán tải: hung thần đường phố với người đi bộ và trẻ em

Người mua xe ngày nay đang dần rời bỏ những mẫu xe con cỡ nhỏ và trung bình để chuyển sang các loại xe cao lớn, nặng nề hơn như xe SUV và xe bán tải.

Thế nhưng, một nghiên cứu mới đây đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về mối đe dọa mà xu hướng này mang lại cho người đi bộ và người đi xe đạp - những nhóm dễ bị tổn thương nhất trên đường.

Theo kết quả từ một đánh giá tổng hợp các nghiên cứu khoa học, nguy cơ tử vong của người đi bộ và người đi xe đạp tăng 44% khi va chạm với xe SUV hoặc xe bán tải so với xe con thông thường. Đặc biệt, với trẻ em, con số này còn đáng lo ngại hơn khi nguy cơ tử vong tăng đến 82% nếu bị những chiếc xe lớn này va phải.

Nghiên cứu đã phân tích dữ liệu từ 24 công trình khoa học, tổng hợp thông tin từ 682.509 vụ va chạm liên quan đến người đi bộ và người đi xe đạp, diễn ra từ cuối những năm 1980 đến năm 2022.

Giáo sư Stuart Newstead, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Tai nạn thuộc Đại học Monash (MUARC), dù không trực tiếp tham gia nghiên cứu, cho biết những phát hiện này hoàn toàn nhất quán với tình hình tại Australia.

Ông Newstead nhận định rằng xu hướng chuyển sang sử dụng xe SUV và xe bán tải, dù xuất phát từ sở thích thời trang hay lợi ích phong cách sống, đang tạo ra một bất lợi lớn về an toàn cho cộng đồng, đặc biệt là với người đi bộ và người đi xe đạp.

Giáo sư Newstead giải thích thêm rằng khi va chạm với một chiếc xe con, người đi bộ thường bị tác động vào phần chân và ngã lên nắp ca-pô. Thiết kế dài và mềm của nắp ca-pô giúp giảm thiểu chấn thương.

Tuy nhiên, với xe SUV hoặc xe bán tải, phần đầu xe cao hơn và vuông vức hơn khiến điểm va chạm thường nằm ở phần thân trên, nơi tập trung các cơ quan nội tạng quan trọng. Người bị va chạm có thể bị hất xuống đất hoặc thậm chí bị xe cán qua, làm tăng nguy cơ chấn thương nghiêm trọng.

Hiện nay, tại Australia, xe SUV và xe bán tải chiếm đến 70% thị trường ô tô. Trong đó, xe SUV chiếm hơn 50% doanh số xe mới, còn xe bán tải, đặc biệt là loại hai cầu, chiếm khoảng 20%. Giáo sư Newstead cho biết thêm rằng những mẫu xe con truyền thống từng phổ biến cách đây 20 năm gần như đã bị lãng quên.

Nguy cơ không chỉ dành cho người ngoài xe

Không chỉ đe dọa người đi bộ và người đi xe đạp, những chiếc xe cồng kềnh và nặng nề này còn tiềm ẩn rủi ro cho chính người ngồi trong xe.

Giáo sư Newstead khẳng định xe bán tải không mang lại sự bảo vệ vượt trội cho hành khách so với xe con thông thường. Dù nặng hơn khoảng 400-500 kg so với hầu hết các phương tiện khác trên đường, xe bán tải vẫn không đem lại lợi ích an toàn tổng thể khi xét đến mọi loại tai nạn.

Ông cũng lưu ý rằng với những chiếc xe lớn như SUV, khi va chạm với vật cản như cây cối, khối lượng lớn của xe sẽ khiến hậu quả nghiêm trọng hơn. Hơn nữa, xe SUV và xe bán tải dễ bị lật hơn, mà tai nạn lật xe thường gây nguy hiểm lớn.

Thực trạng tai nạn giao thông tại Australia

Trong năm 2024, số người tử vong do tai nạn giao thông tại Australia đạt 1.301 trường hợp, tăng 3,3% so với năm trước. Đây là năm thứ tư liên tiếp ghi nhận số ca tử vong tăng, một xu hướng chưa từng xuất hiện kể từ thập niên 1960.

Trước tình hình này, chính phủ Australia đã đặt mục tiêu đầy tham vọng là đưa số ca tử vong và chấn thương nghiêm trọng do tai nạn giao thông về mức zero vào năm 2050.

Vậy đâu là giải pháp để giảm thiểu tác động của xe SUV và xe bán tải đối với an toàn giao thông?

Một trong những hướng đi khả thi là tích hợp tiêu chuẩn an toàn cho người đi bộ vào các quy định về an toàn xe cộ, như cách mà châu Âu và Nhật Bản đã thực hiện. Giáo sư Newstead cho biết Australia vẫn chưa áp dụng các tiêu chuẩn này, trong khi châu Âu đã triển khai từ gần 20 năm trước.

Ông Newstead cũng đề xuất rằng việc hạn chế khuyến khích người dân mua những loại xe này, chẳng hạn thông qua chính sách thuế, là một bước đi hợp lý.

Hiện tại, Australia đang áp dụng các ưu đãi thuế cho xe bán tải như khấu trừ thuế tức thì hay miễn thuế lợi ích biên, điều này vô tình thúc đẩy người dân lựa chọn những chiếc xe này.

Trên thế giới, một số thành phố và quốc gia đã bắt đầu áp dụng hoặc xem xét chính sách tăng phí đỗ xe đối với các loại xe cỡ lớn nhằm hạn chế việc sử dụng chúng.

Công nghệ và quản lý tốc độ: Chìa khóa giảm thiểu rủi ro

Kể từ tháng 3/2025, các quy định mới về an toàn xe cộ tại Australia yêu cầu tất cả xe mới phải được trang bị Hệ thống phanh khẩn cấp tự động (AEB) để giảm thiểu nguy cơ va chạm.

Tuy nhiên, Giáo sư Newstead cảnh báo rằng công nghệ này không thể ngăn chặn hoàn toàn các vụ tai nạn, đặc biệt trong điều kiện ban đêm hoặc khi người đi bộ bất ngờ xuất hiện từ giữa các xe đỗ. Vì vậy, việc giảm tốc độ và tạo sự tách biệt giữa người đi bộ, người đi xe đạp và phương tiện giao thông đóng vai trò quan trọng.

Ông nhấn mạnh rằng khi va chạm xảy ra ở tốc độ trên 40-50 km/h, hậu quả thường rất nghiêm trọng bất kể loại xe nào gây ra. Thiết kế của xe trở nên đặc biệt quan trọng ở tốc độ thấp hơn, nơi người đi bộ có cơ hội sống sót cao hơn.

Một nghiên cứu gần đây chỉ ra rằng các khu vực có giới hạn tốc độ từ 51 đến 80 km/h tại Australia đặc biệt nguy hiểm cho người đi bộ, người đi xe đạp và người đi xe máy.

So với các thành phố châu Âu, nơi phần lớn khu vực nội thành áp dụng giới hạn tốc độ 30 km/h và chỉ cho phép tốc độ cao trên các tuyến đường cao tốc chất lượng cao, Australia vẫn còn chậm chạp trong việc triển khai các khu vực tốc độ thấp như 30 km/h hay 40 km/h.

Giáo sư Newstead kết luận rằng mặc dù Australia đã đạt được tiến bộ trong việc thiết lập các khu vực tốc độ 40 km/h và khu vực trường học, vẫn còn rất nhiều việc cần làm. Đây là một vấn đề mà Australia cần đẩy mạnh thảo luận và hành động quyết liệt hơn.