Suy thận vì dùng nước tăng lực, thức khuya để ôn thi

Bệnh nhân M., 21 tuổi, nam giới, sinh viên năm cuối một trường đại học, suốt mấy năm học M. thường xuyên thức khuya để học bài. Bên cạnh đó, tình trạng sức khỏe không ổn định nên hay uống giảm đau và nước tăng lực mỗi ngày để có sức học. Sau một thời gian sức khỏe của M. dần suy giảm và được bạn đưa vào viện cấp cứu. M. nhập viện tại Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng phù chân, nôn liên tục, mệt lả, bác sĩ phát hiện chức năng thận của chỉ còn dưới 20%.

Thời gian gần đây Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai tiếp nhận bệnh nhân H., 32 tuổi, nam giới, một nhân viên văn phòng yêu thích gym và thường xuyên sử dụng thực phẩm chức năng "bổ thận tráng dương, tăng cơ" được quảng cáo trên mạng mà không rõ nguồn gốc trong thời gian dài. H. đến khám vì mệt mỏi, chán ăn và tiểu ít. Kết quả xét nghiệm cho thấy chức năng thận đã suy giảm nặng, có thể kéo dài từ rất lâu rồi.

Theo bác sĩ Dương Minh Tuấn, Khoa Nội tiết và Đái tháo đường, Bệnh viện Bạch Mai cho biết: “Tại Việt Nam hiện có hơn 8,7 triệu người mắc bệnh thận mạn, tức khoảng 12,8% dân số trưởng thành. Đáng nói, tỷ lệ người trẻ (dưới 40 tuổi) mắc bệnh đang tăng nhanh, số bệnh nhân trẻ chiếm tới 20 – 30% số ca chạy thận định kỳ)”.

Suy thận có điểm nguy hiểm ở chỗ: không có triệu chứng rõ ràng trong giai đoạn đầu. Nhiều bạn trẻ hoàn toàn khỏe mạnh, chỉ tình cờ phát hiện khi làm xét nghiệm tổng quát. Nhưng khi đã có triệu chứng rõ như phù, tiểu ít, buồn nôn, mệt mỏi… thì thận đã bị tổn thương nghiêm trọng. Việc điều trị lúc đó chỉ còn cách duy trì chứ không thể phục hồi lại chức năng ban đầu.

Theo bác sĩ Dương Minh Tuấn thì nhiều người thường cho rằng suy thận mạn xuất hiện ở người trẻ chủ yếu là do gene hay yếu tố di truyền, nhưng thực tế lại không phải như vậy. Mặc dù một số bệnh thận có tính chất di truyền hoặc bẩm sinh, nhưng theo thống kê và đánh giá của các tổ chức y tế uy tín như KDIGO, NKF (National Kidney Foundation) và WHO, đa số các ca suy thận mạn ở người trưởng thành (kể cả người trẻ) là do yếu tố mắc phải:

Thứ nhất là bệnh nền như tăng huyết áp và đái tháo đường type 2, những bệnh vốn trước kia chỉ gặp ở người trung niên nay xuất hiện ngày càng nhiều ở người trẻ do lối sống thụ động, ăn uống nhiều đường, béo phì. Các bệnh như viêm cầu thận, lupus ban đỏ, thận đa nang cũng góp phần âm thầm gây tổn thương thận.

Thứ hai là lối sống thiếu lành mạnh, ăn mặn, ít uống nước, lạm dụng nước ngọt có ga, nhịn tiểu, ngủ ít, stress kéo dài… đều là các yếu tố gây hại cho thận.

Thứ ba – cũng là vấn đề nghiêm trọng nhất – là lạm dụng thuốc và thực phẩm chức năng. Thuốc giảm đau (như ibuprofen, aspirin), thuốc kháng sinh, thực phẩm bổ thận, giảm cân, làm đẹp… nếu dùng không có chỉ định y khoa đều có thể gây viêm thận kẽ, hoại tử ống thận. Nhiều ca suy thận cấp đã xảy ra chỉ vì dùng vài viên thuốc đông y mua qua mạng.

Hậu quả của suy thận không dừng lại ở sức khỏe. Người bệnh phải chạy thận nhân tạo 3 buổi/tuần, mỗi buổi 4–5 tiếng, kèm theo đó là chi phí điều trị lớn hàng năm, chưa kể ảnh hưởng đến công việc, tinh thần và khả năng sinh sản. =

Bác sĩ Dương Minh Tuấn khuyến cáo là nên ăn, uống lành mạnh, giảm muối, uống đủ nước, vận động thường xuyên, không nhịn tiểu, ngủ đủ giấc. Nếu đang có bệnh nền như tiểu đường hay cao huyết áp, cần tuân thủ điều trị và tái khám định kỳ. Và đặc biệt: tuyệt đối không tự ý dùng thuốc kể cả thuốc "thảo dược tự nhiên" nếu không có tư vấn chuyên môn.

Điều nữa là khám sức khỏe định kỳ ít nhất mỗi năm một lần, tốt nhất 6 tháng/lần để kiểm tra chức năng thận. Chỉ một xét nghiệm nước tiểu và máu đơn giản có thể giúp phát hiện sớm tổn thương ở thận rồi.