Tái hiện nghi lễ Mạng Ma cầu sức khỏe của người Xinh Mun tại Làng Văn hóa
(CLO) Nghi lễ Mạng Ma phản ánh đời sống tín ngưỡng phong phú, quan niệm về nhân sinh quan, thế giới quan, nguồn gốc của tộc người Xinh Mun ở Sơn La.
Ngày 2/5, đồng bào dân tộc Xinh Mun ở xã Chiềng On, huyện Yên Châu, tỉnh Sơn La đã tổ chức tái hiện trích đoạn lễ cầu sức khỏe (Mạng Ma) trong khuôn khổ các hoạt động nhân dịp nghỉ lễ 30/4 và 1/5 tại Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội).
Mạng Ma là nghi lễ có từ rất lâu đời, mang tính chất cộng đồng và được đồng bào dân tộc Xinh Mun gìn giữ, lưu truyền đến ngày nay.
Trong tâm thức của người Xinh Mun, con người tồn tại được là nhờ có các hồn, nếu hồn bị lưu lạc thì con người bị ốm đau. Vì vậy, mỗi khi bản làng có người ốm lâu ngày, gia súc bị dịch bệnh thì họ sẽ tổ chức nghi lễ Mạng Ma để gọi hồn, cầu sức khỏe và hóa giải tai ương.
Nghi lễ Mạng Ma thường được người Xinh Mun tổ chức vào một ngày lành tháng tốt dịp đầu năm, khi hoa ban, hoa mạ nở, măng đắng mọc lên. Thành phần tham gia nghi lễ gồm 2 thầy mo, họ bên ngoại, con cháu trong gia đình, dòng họ và người dân trong bản.
Trong nghi lễ Mạng Ma, cây “Xặng bok” tượng trưng cho các tầng trời đất và được xem như trung tâm của các hoạt động. Trên cây, buộc dây bò khai, hoa ban, hoa trạng nguyên... dưới gốc cây để các chum rượu cần.
Khi hành lễ, thầy mo mặc trang phục truyền thống của người Xinh Mun, đầu đội khăn được tạo bằng cách ghép 2 mảnh vải thổ cẩm đỏ, đính các loại vải nhiều màu rực rỡ, khăn dài đến thắt lưng. Những người tham gia mặc trang phục truyền thống của người Xinh Mun.
Thầy mo vừa cúng, vừa cầu xin các thần linh về dự lễ và cầu xin các thần linh phù hộ cho gia chủ khỏe mạnh, cuộc sống đầy đủ sung túc, xua đi những điều không tốt, cầu cho mưa thuận gió hòa, cho mùa màng tốt tươi.
Kết thúc nghi thức cúng, tiếng trống, tiếng chiêng vang lên, thầy mo cùng bà con dân bản múa xòe và diễn các trò như kéo thuyền, đấu kiếm, cày bừa, kéo co… Sau đó, mọi người cùng uống rượu cần cầu mong sức khỏe cho thầy mo được đỡ đầu, người dân trong bản khoẻ mạnh.
Nghi lễ Mạng Ma phản ánh đời sống tín ngưỡng phong phú, quan niệm về nhân sinh quan, thế giới quan, góp phần giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc Xinh Mun.
Các điệu múa, trò diễn tái hiện lại cuộc sống, lao động sản xuất của người dân, thể hiện mong ước về cuộc sống no đủ, khỏe mạnh. Nghi lễ này bảo lưu các giá trị văn hóa truyền thống cộng đồng: Ẩm thực, diễn xướng dân gian, nghệ thuật múa, nghệ thuật tạo hình...
Với giá trị văn hóa truyền thống đặc sắc, năm 2020, nghi lễ Mạng Ma của dân tộc Xinh Mun được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia.