Tầm nhìn chiến lược và kiên trì đổi mới: Cách thức để báo chí địa phương dẫn dắt thông tin trong thời đại số

Tại hội thảo "Quản lý tòa soạn hội tụ: Kinh nghiệm và giải pháp cho các cơ quan báo chí trong tình hình hiện nay" do Trung tâm Bồi dưỡng nghiệp vụ báo chí – Hội Nhà báo Việt Nam tổ chức, ông Phạm Văn Xướng, Phó Tổng biên tập Báo và Phát thanh – Truyền hình Hưng Yên, Phó Chủ tịch Hội Nhà báo tỉnh khẳng định, chuyển đổi số trong báo chí địa phương không còn là lựa chọn mà là yêu cầu sống còn.

Ông nhấn mạnh rằng, trong bối cảnh mạng xã hội bùng nổ, công chúng tiếp nhận thông tin nhanh, đa dạng và thường xuyên chia sẻ trên nhiều nền tảng, các cơ quan báo chí nếu không thích ứng sẽ nhanh chóng bị bỏ lại phía sau. Ông Xướng cho rằng các toà soạn cần có tầm nhìn chiến lược, kiên trì đổi mới với mô hình tòa soạn hội tụ chính là “công cụ chiến lược” giúp báo chí địa phương nâng cao chất lượng nội dung, tối ưu hóa nguồn lực và mở rộng khả năng tiếp cận công chúng một cách toàn diện.

Hội tụ đa phương tiện, dẫn dắt thông tin

Ông Xướng giải thích, tòa soạn hội tụ là mô hình tích hợp nhiều loại hình báo chí truyền thống và hiện đại – báo in, báo điện tử, phát thanh, truyền hình – trên cùng một quy trình quản trị số. Trung tâm mô hình là hệ thống phần mềm quản lý hiện đại, giúp kiểm soát và tối ưu hóa quy trình sản xuất tin tức từ khâu tiếp nhận thông tin, kiểm chứng, biên tập, sản xuất đến phát hành.

“Nhờ đó, chúng ta có thể sản xuất một tin bài và biến nó thành nhiều phiên bản trên các nền tảng khác nhau, vừa tiết kiệm nguồn lực, vừa đáp ứng nhu cầu đa dạng của công chúng”, ông Xướng nhấn mạnh.

Theo ông, sự kiện hợp nhất hai tỉnh Hưng Yên và Thái Bình vào ngày 1/7/2025 mở ra cơ hội đặc biệt để triển khai mô hình này. Cơ quan Báo và Phát thanh – Truyền hình Hưng Yên mới ra đời với 4 loại hình báo chí, hệ thống quản lý dữ liệu số MAM, trường quay đa năng, phòng biên tập âm thanh và kho tư liệu hiện đại, cùng đội ngũ 250 cán bộ, phóng viên, biên tập viên, kỹ thuật viên giàu kinh nghiệm, đều được ông Xướng coi là nền tảng thuận lợi để tòa soạn hội tụ hoạt động hiệu quả.

Ông khẳng định: “Nếu chúng ta biết khai thác triệt để nguồn lực này, báo chí địa phương sẽ trở thành cơ quan truyền thông đa phương tiện chủ lực, dẫn dắt thông tin và định hướng dư luận”.

Không chỉ đào tạo kỹ năng, mà còn thay đổi tư duy làm báo

Tuy nhiên, ông Xướng cũng thừa nhận rằng, việc triển khai tòa soạn hội tụ gặp không ít thách thức. “Chúng tôi đang đứng trước vấn đề thay đổi cơ cấu tổ chức, quy trình sản xuất và cả tư duy làm báo truyền thống. Đội ngũ phóng viên quen với báo in khó thích ứng ngay với phát thanh, truyền hình hay báo điện tử. Thách thức lớn nhất nằm ở lối mòn đó”, ông phân tích. Nhiều nhân lực từng chuyên về một loại hình chưa nắm vững kỹ thuật số, trong khi đội ngũ truyền hình lại hạn chế kỹ năng viết, biên tập tin bài cho báo in hay điện tử.

Ông Xướng chỉ ra rằng cơ chế phân tách phòng ban theo loại hình cũng khiến việc phối hợp và hội tụ sản phẩm còn hạn chế. Các phòng chuyên trách tin tức, chuyên đề truyền hình, báo điện tử và phát thanh hoạt động tương đối độc lập, dẫn đến lãng phí nguồn lực và trì trệ trong việc phân phối thông tin đa nền tảng. “Nếu không có sự chỉ đạo thống nhất và cơ chế phối hợp chặt chẽ, mô hình hội tụ sẽ khó phát huy tối đa hiệu quả”, ông Xướng nhấn mạnh.

Để vượt qua thách thức này, ông Xướng cho rằng việc đầu tư vào con người số là mấu chốt. Ngay sau hợp nhất, cơ quan báo chí đã tổ chức 13 lớp tập huấn, từ sản xuất podcast, tác phẩm báo chí đa phương tiện, chuyển biên tập từ truyền hình sang phát thanh, đến ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong tác nghiệp.

Các lớp tập huấn do các nhà báo uy tín hướng dẫn, áp dụng phương pháp cầm tay chỉ việc, giúp đội ngũ cán bộ, phóng viên, biên tập viên và kỹ thuật viên thay đổi tư duy làm báo và nâng cao kỹ năng số. “Chúng tôi không chỉ đào tạo kỹ năng, mà còn thay đổi tư duy làm báo, từ hình thức đơn lẻ sang hội tụ, từ sản xuất nội dung truyền thống sang nội dung số đa dạng, linh hoạt”, ông nói.

Chia sẻ nguồn lực và dữ liệu số là yếu tố then chốt

Ông Xướng cho rằng, để tòa soạn hội tụ vận hành hiệu quả, việc phối hợp giữa các bộ phận, chia sẻ nguồn lực và dữ liệu số là yếu tố then chốt. Nhờ vậy, một sản phẩm có thể được sử dụng trên nhiều nền tảng, từ báo in, báo điện tử, phát thanh đến truyền hình, vừa tiết kiệm nhân lực, vừa đảm bảo tính chính xác, kịp thời và đa dạng.

“Chúng tôi đang hướng tới mô hình ‘một nội dung – nhiều nền tảng’, nơi mỗi thông tin đến với công chúng không chỉ nhanh mà còn phong phú, đa chiều”, ông Xướng chia sẻ.

Nhà báo Phạm Văn Xướng nhấn mạnh vai trò lãnh đạo trong việc duy trì định hướng nội dung và khai thác tối đa nguồn lực. Ban Biên tập trực tiếp chỉ đạo các nhóm chuyên đề, kết nối các phòng chức năng, giúp thống nhất sản phẩm cuối cùng và đảm bảo tính hội tụ. Cơ chế này, theo ông Xướng, sẽ giúp báo chí địa phương vừa thích ứng nhanh với môi trường số, vừa nâng cao vai trò định hướng dư luận, phục vụ công chúng hiệu quả.

Ông Xướng cũng chỉ ra rằng, trong tương lai, báo chí địa phương cần kết hợp với các cơ quan chủ quản, nâng cấp hạ tầng, tăng cường đầu tư cho công nghệ và nhân lực, đồng thời mở rộng hợp tác trao đổi kinh nghiệm với các báo lớn để giảm chi phí và rút ngắn thời gian triển khai. “Nếu có tầm nhìn chiến lược, kiên trì đổi mới, báo chí địa phương sẽ không chỉ tồn tại mà còn dẫn dắt thông tin, định hướng dư luận và phát triển bền vững trong thời đại số”, ông khẳng định.