Tăng cường huy động, phân bổ nguồn lực cứu trợ thảm họa, sự cố: Đảm bảo đúng đối tượng, kịp thời, hiệu quả

Nghị định gồm 11 chương, 54 điều, bao quát toàn diện các nội dung như: thông tin về sự cố, thảm họa; cơ quan chỉ đạo, chỉ huy phòng thủ dân sự; ban bố, bãi bỏ cấp độ phòng thủ dân sự; thống kê, đánh giá thiệt hại; quỹ phòng thủ dân sự; chế độ, chính sách cho lực lượng phòng thủ dân sự… Trong đó, chương VII quy định cụ thể các cơ chế huy động nguồn lực xã hội và triển khai hỗ trợ hậu thiên tai, thảm họa.

Nhiều hình thức huy động, vận động đóng góp tự nguyện

Theo Điều 19 của Nghị định, việc huy động, vận động đóng góp tự nguyện phục vụ công tác phòng thủ dân sự được thực hiện dưới nhiều hình thức như: đóng góp vào các quỹ xã hội, quỹ từ thiện; tham gia vận động theo quy định pháp luật; hỗ trợ trực tiếp cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân bị thiệt hại.

Đối với nguồn lực quốc tế, hoạt động vận động và tiếp nhận phải tuân thủ điều ước quốc tế liên quan, quy định về quản lý và sử dụng vốn ODA, vốn vay ưu đãi và viện trợ quốc tế khẩn cấp, không hoàn lại. Việc này được thực hiện theo đúng các quy định hiện hành về tiếp nhận và sử dụng viện trợ nước ngoài.

Phân bổ nguồn lực: Ưu tiên đúng đối tượng, kịp thời ứng phó

Tại Điều 20, Nghị định nêu rõ, căn cứ vào tình hình thực tế, Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự các cấp sẽ phối hợp với cơ quan liên quan tổng hợp, báo cáo Ủy ban nhân dân cùng cấp để quyết định sử dụng nguồn lực nhằm ứng phó, khắc phục hậu quả sự cố, thảm họa.

Trong trường hợp thiệt hại vượt khả năng cân đối của địa phương, UBND cấp tỉnh có trách nhiệm tổng hợp, báo cáo Thủ tướng Chính phủ để được hỗ trợ nguồn lực từ trung ương. Việc sử dụng ngân sách trung ương dự phòng và các nguồn vốn khác phải tuân thủ quy định tại Nghị định 163/2016/NĐ-CP, Luật Ngân sách nhà nước, Luật Đầu tư công và pháp luật liên quan.

Đặc biệt, trong vòng 20 ngày kể từ khi có quyết định cứu trợ, Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự cấp dưới phải tham mưu, đề xuất UBND cùng cấp phân bổ nguồn lực, đồng thời báo cáo kết quả định kỳ hằng quý. Việc chậm trễ, sử dụng sai mục đích hoặc gây lãng phí sẽ bị xử lý theo quy định.

Phân định rõ trách nhiệm và thẩm quyền

Điều 21 quy định Chủ tịch UBND các cấp căn cứ đề xuất của Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự để quyết định sử dụng ngân sách địa phương, quỹ phòng thủ dân sự và các nguồn lực hợp pháp khác cho hoạt động cứu trợ, đảm bảo đúng đối tượng, kịp thời.

Bên cạnh đó, bộ trưởng, trưởng ngành trung ương và thủ trưởng cơ quan ngang bộ cũng có trách nhiệm phân bổ nguồn lực trong phạm vi quản lý; trường hợp vượt quá khả năng, phải báo cáo Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia để trình Chính phủ, Thủ tướng xem xét quyết định.

Cơ chế triển khai nguồn lực từ trung ương

Theo Điều 22, trong vòng 30 ngày kể từ khi Thủ tướng có quyết định hỗ trợ, Ban Chỉ huy Phòng thủ dân sự bộ, ngành trung ương, cơ quan ngang bộ và địa phương phải hoàn tất tham mưu, đề xuất phân bổ để triển khai thực hiện. Báo cáo kết quả phải gửi về Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia trước ngày 20 tháng cuối quý để tổng hợp báo cáo Chính phủ.

Ban Chỉ đạo Phòng thủ dân sự quốc gia có trách nhiệm chỉ đạo, kiểm tra, hướng dẫn và đôn đốc các đơn vị liên quan trong quá trình sử dụng nguồn lực hỗ trợ. Những trường hợp sử dụng sai mục đích, đối tượng hoặc gây lãng phí, chậm trễ sẽ bị kiến nghị thu hồi, xử lý nghiêm.

Việc ban hành Nghị định 200/2025/NĐ-CP là bước tiến quan trọng nhằm cụ thể hóa các quy định pháp luật về phòng thủ dân sự, đồng thời tạo cơ sở pháp lý để huy động và sử dụng hiệu quả nguồn lực xã hội – quốc tế trong phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa một cách công khai, minh bạch và đúng đối tượng.