Ngày 14/6, tại Nhà Quốc hội, Hội đồng Dân tộc tổ chức Hội nghị thẩm tra Báo cáo đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo và an sinh xã hội bền vững giai đoạn 2021-2025. Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành chủ trì Hội nghị.

Đề xuất chủ trương đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo và An sinh xã hội bền vững giai đoạn 2021-2025, Thứ trưởng Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội Lê Văn Thanh cho rằng cần chú trọng bảo đảm chính sách dân tộc. Theo đó, hộ dân tộc thiểu số là hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo là đối tượng ưu tiên hưởng lợi từ chương trình.

Đối với hoạt động đầu tư cơ sở hạ tầng, phải thông qua các cơ chế như phát huy sự tham gia của hộ nghèo là người dân tộc thiểu số trong quá trình xác định ưu tiêu khi lập kế hoạch, ưu tiên các công trình có nhiều người dân tộc thiểu số là đối tượng hưởng lợi; ưu tiên người dân tộc thiểu số tham gia hoạt động được trả công; và thực hiện đầu tư cơ sở hạ tầng theo cơ chế đặc thù. Trong đó, người dân tộc thiểu số có cơ hội tham gia vào các nhóm cộng đồng tự thực hiện các công trình cơ sở hạ tầng.

Cụ thể, chương trình thực hiện dự án hỗ trợ đầu tư phát triển hạ tầng kinh tế - xã hội các huyện nghèo và xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển và hải đảo nhằm xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế - xã hội liên kết vùng, công trình liên xã, công trình cấp huyện phục vụ dân sinh, sản xuất, thương mại, lưu thông hàng hóa và cung cấp các dịch vụ xã hội cơ bản. Địa bàn đầu tư dự kiến là 70 huyện nghèo (phần lớn các xã đặc biệt khó khăn vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi (MN) thuộc các huyện nghèo và người dân sinh sống trên địa bàn huyện chủ yếu là người DTTS). Công trình đầu tư là công trình y tế, giáo dục, giao thông, thủy lợi, nước sạch và các công trình thiết yếu khác.

Theo ông Lê Văn Thanh, đối tượng thụ hưởng là người dân nói chung, trong đó có người nghèo, người dân tộc thiểu số sinh sống trên địa bàn các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo được tiếp cận, sử dụng hiệu quả các dịch vụ xã hội cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch và vệ sinh, thông tin và các công trình thiết yếu khác phục vụ dân sinh, phục vụ sản xuất.

Đối tượng thụ hưởng là phụ nữ thuộc hộ nghèo dân tộc thiểu số làm chủ hộ, hộ DTTS thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo là đối tượng được ưu tiên hỗ trợ đa dạng hóa sinh kế và xây dựng, phát triển các mô hình giảm nghèo nông nghiệp, phi nông nghiệp, khởi nghiệp, khởi sự kinh doanh cho người nghèo và người dân sinh sống trên địa bàn các huyện nghèo, xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang ven biển và hải đảo và các địa bàn khác, trừ địa phương đã đạt chuẩn nông thôn mới.

Nội dung hỗ trợ là người dân tiếp cận thông tin, sử dụng các dịch vụ viễn thông, internet; sử dụng các dịch vụ truyền hình, phát thanh ở khu vực có tỷ lệ hộ nghèo cao, khu vực có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng dân tộc thiểu số nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng, phương thức sản xuất, kinh doanh, phát triển kinh tế, góp phần thực hiện mục tiêu thoát nghèo bền vững. Hỗ trợ người dân tộc thiểu số về tiếp cận thị trường lao động trong các chính sách giảm nghèo như đào tạo kỹ năng, cung cấp các thông tin đầy đủ về thị trường lao động, thực hiện các biện pháp giảm thiểu các rào cản từ việc phân công lao động. Xây dựng, thí điểm và tuyên truyền các sáng kiến, thực hành tốt trong đảm bảo môi trường làm vệc thân thiện cho lao động người dân tộc thiểu số trong chính sách thị trường lao động.

Về phía Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Thứ trưởng Trần Thanh Nam đề nghị Hội đồng Dân tộc xem xét, cho ý kiến về nội dung Báo cáo chủ trương đầu tư của Chương trình để Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tiếp tục phối hợp với các Bộ, ngành Trung ương, các Ủy ban có liên quan của Quốc hội hoàn thiện, báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội xem xét, cho ý kiến trước khi trình Quốc hội khóa XV thông qua tại kỳ họp thứ nhất năm 2021.

Ngoài ra, đề nghị Hội đồng Dân tộc nhất trí chủ trương trình Quốc hội xem xét, phê duyệt vốn ngân sách Trung ương cho Chương trình giai đoạn 2021-2025 bao vốn đầu tư phát triển, vốn sự nghiệp và giao Chính phủ nghiên cứu, tìm nguồn bố trí tăng hơn 11.860 tỷ đồng so với phương án của Hội đồng thẩm định Nhà nước, để hỗ trợ các địa phương để hỗ trợ các địa phương xây dựng xã, huyện đạt chuẩn Nông thôn mới nâng cao theo mục tiêu được Đảng và Nhà nước giao.

Tại Hội nghị, các đại biểu cũng nêu rõ quan điểm về việc xác định rõ địa bàn, đối tượng được thụ hưởng của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo và an sinh xã hội bền vững giai đoạn 2021-2025.

Phát biểu Kết luận Hội nghị, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành cho rằng, cần đặt hai chương trình (Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới; Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo và An sinh xã hội bền vững) bên cạnh Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào DTTS và miền núi giai đoạn 2021-2030 cho phù hợp, làm thế nào để ba chương trình cài xen nhau hiệu quả. Cân nhắc về phạm vi, đối tượng, tập trung vào các cơ chế, chính sách mang tính đặc thù, các dự án nhỏ. 

"Để đảm bảo cho các chương trình mục tiêu quốc gia thực hiện hiệu quả, phải có sự giám sát chung cho cả 3 chương trình với việc tăng cường sự giám sát của người dân. Điều này cũng là góp phần giảm thiểu tình trạng có nguồn tiền hỗ trợ nhưng không thực hiện được", Ông Nguyễn Lâm Thành nhấn mạnh.

Về cơ cấu nguồn vốn, cần tính toán lại cho phù hợp, thể hiện vai trò của vốn ngân sách, ưu tập trung đầu tư cho những vùng khó khăn trước. Các chỉ tiêu đặt ra phải đảm bảo phù hợp về chỉ số…

Về Chương trình giảm nghèo, Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành cho rằng, cần lưu ý vấn đề an sinh xã hội, có thể tách đối tượng bảo trợ xã hội ra khỏi mục tiêu giảm nghèo để đảm bảo tính khả thi của chương trình. Trong tiếp cận Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2021-2025; Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo và An sinh xã hội bền vững giai đoạn 2021-2025 cần phân cấp, giảm dần bao cấp từ phía Nhà nước, tập trung đào tạo nghề, tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, tạo việc làm, xuất khẩu lao động, đưa ra các khung chính sách để các địa phương có cơ sở thực hiện theo chỉ tiêu phù hợp với điều kiện khả năng, nguồn lực cơ sở.

Phó Chủ tịch Hội đồng Dân tộc Nguyễn Lâm Thành cũng đề nghị đưa ra hệ số về phân bổ nguồn lực, cơ cấu nguồn tín dụng cho phù hợp; chú trọng bổ sung nguồn lực cho các xã đặc biệt khó khăn, lưu ý đến giảm nghèo ở vùng miền núi. Đặc biệt cần đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, giải quyết vấn đề ô nhiễm môi trường ở vùng miền núi. Đối với thực hiện Nông thôn kiểu mẫu, duy tu bảo dưỡng ở vùng nông thôn nên để cho địa phương quyết định. Liên quan đến các chỉ tiêu đặt ra thì Bộ ngành, địa phương cần rà soát sao cho phù hợp.

Quốc Trần