Tăng cường sự tham gia của người dân trong hoạt động giám sát

Cho phép công khai kết quả giám sát trên nền tảng số

Ngày 24/10, thảo luận về dự án Luật Hoạt động giám sát của Quốc hội và Hội đồng nhân dân (sửa đổi), các đại biểu Quốc hội bày tỏ ủng hộ tinh thần của Điều 43 dự thảo Luật quy định về ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số. Đây là xu thế tất yếu để nâng cao hiệu quả giám sát trong kỷ nguyên số. Tuy nhiên, cần thiết có quy định cụ thể xây dựng một cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động giám sát để góp phần xây dựng một nền công vụ minh bạch, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn.

Đối với nội dung công khai, minh bạch trong hoạt động giám sát, đại biểu Vũ Hồng Luyến (Đoàn ĐBQH tỉnh Hưng Yên) đề nghị, cơ quan soạn thảo nghiên cứu, ngoài đăng tải trên Cổng thông tin điện tử của Quốc hội, Hội đồng nhân dân và các phương tiện thông tin đại chúng, cần quy định bổ sung về việc áp dụng công nghệ số và chuyển đổi số trong lưu trữ và truy cập thông tin, tài liệu giám sát. Việc này sẽ giúp cho các chủ thể giám sát, đặc biệt là đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân có thể tra cứu, khai thác dữ liệu liên quan một cách nhanh chóng và hiệu quả hơn.

Cùng quan tâm đến dự án luật, đại biểu Quốc hội Nguyễn Thị Sửu (Đoàn ĐBQH Thành phố Huế) đề nghị bổ sung một Điều về ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giám sát, cho phép công khai nội dung, kết quả, kiến nghị giám sát trên Cổng thông tin điện tử Quốc hội và HĐND. Khuyến khích sử dụng dữ liệu mở, giám sát trực tuyến, phản ánh xu thế quản trị số và tăng cường sự tham gia của người dân.

Cho ý kiến về ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số trong hoạt động giám sát, đại biểu Thạch Phước Bình (Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Long) nhấn mạnh, trong bối cảnh chuyển đổi số quốc gia, đặc biệt là Quốc hội điện tử và HĐND điện tử, đòi hỏi hoạt động giám sát phải được số hóa toàn bộ quy trình như: Thu thập thông tin, lưu trữ dữ liệu, xử lý kiến nghị, theo dõi thực hiện. Tuy nhiên, đại biểu nhận thấy, dự thảo Luật hiện chưa có điều khoản nào điều chỉnh việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giám sát, dẫn đến nguy cơ thiếu nền tảng pháp lý cho Quốc hội số và HĐND số.

Do đó, đại biểu Thạch Phước Bình kiến nghị: Bổ sung một Điều mới với tên gọi “Ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động giám sát”. Điều này sẽ có nội dung: Quốc hội, HĐND tổ chức triển khai hệ thống cơ sở dữ liệu điện tử về hoạt động giám sát, kết nối với các cơ quan hành pháp, tư pháp và Mặt trận Tổ quốc Việt Nam. Mọi báo cáo, văn bản giải trình, kiến nghị giám sát, kết quả thực hiện kết luận giám sát đều phải được đăng tải, lưu trữ và tra cứu công khai trên hệ thống thông tin điện tử thống nhất của Quốc hội và HĐND. Khuyến khích áp dụng công cụ phân tích dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo trong tổng hợp, thống kê và cảnh báo sớm các vấn đề cần giám sát. Cho phép đại biểu Quốc hội, HĐND sử dụng chữ ký số, hồ sơ điện tử khi ban hành kiến nghị, yêu cầu hoặc báo cáo giám sát.

Cùng với đó, đề nghị giao Văn phòng Quốc hội và Bộ Khoa học Công nghệ phối hợp xây dựng Cổng Dữ liệu giám sát quốc gia làm đầu mối cập nhật, tổng hợp và công bố kết quả giám sát trên toàn quốc.

Cần xây dựng cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động giám sát

Trong khi đó, đại biểu Tạ Đình Thi (Đoàn ĐBQH thành phố Hà Nội) nhấn mạnh, cần coi đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong hoạt động giám sát là một nhiệm vụ then chốt và có lộ trình rõ ràng. Việc xây dựng một cơ sở dữ liệu quốc gia về hoạt động giám sát, kết nối liên thông từ Trung ương đến địa phương là hết sức cần thiết. Cơ sở dữ liệu này cần tích hợp được thông tin từ các báo cáo, kết luận giám sát, chất vấn, kiến nghị cử tri, kết quả thanh tra và kiểm toán.

Đại biểu Tạ Đình Thi cũng đề nghị cần có quy định cụ thể hơn về việc số hóa toàn bộ quy trình giám sát từ khâu lập kế hoạch, thu thập thông tin, khảo sát, làm việc với các cơ quan liên quan, đến khâu lấy ý kiến các chuyên gia, tổng hợp báo cáo và công khai kết quả. Ứng dụng công nghệ sẽ giúp hoạt động giám sát minh bạch hơn, nhanh chóng hơn và giảm thiểu chi phí. “Bằng việc củng cố một cơ chế phối hợp hiệu quả, ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số và bảo đảm đầy đủ các điều kiện cần thiết, chúng ta sẽ từng bước hiện thực hóa mục tiêu giám sát toàn diện, có trọng tâm, trọng điểm. Điều này góp phần xây dựng một nền công vụ minh bạch, hiệu lực, hiệu quả, phục vụ nhân dân ngày càng tốt hơn”, đại biểu Tạ Đình Thi nhấn mạnh.

Đánh giá cao quy định Điều 43 dự thảo Luật quy định về Ứng dụng công nghệ số và chuyển đổi số, đại biểu Trịnh Xuân An (Đoàn ĐBQH tỉnh Đồng Nai) cho rằng cần phải có một hệ thống cơ sở quốc gia hoặc là cơ sở dữ liệu chung về hoạt động giám sát.

“Hiện nay, dữ liệu về giám sát có thể nói là một rừng dữ liệu. Rất nhiều kết luận, thông tin và chuyên đề giám sát dày tới hàng nghìn trang, nhưng chúng ta chưa có một hệ thống đồng bộ dữ liệu này... Nếu chúng ta không đồng bộ được, không số hóa được thì chúng ta sẽ không tận dụng được nguồn dữ liệu này, kể cả trong điều hành và trong việc xây dựng các chương trình giám sát tiếp theo”, đại biểu Trịnh Xuân An phân tích.

Qua phân tích, đại biểu Trịnh Xuân An đề nghị bổ sung thêm hoặc nâng cấp Điều 43 thành một mục về Chuyển đổi số và áp dụng khoa học công nghệ trong hoạt động giám sát. Trong đó có cơ sở dữ liệu chung, có tích hợp AI, sử dụng các phần mềm chuyên biệt.

Tán thành với ý kiến trên, đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga (Đoàn ĐBQH thành phố Hải Phòng) đề nghị cần phải xem xét quy định trong dự thảo Luật việc thành lập cơ sở dữ liệu của hoạt động giám sát của Quốc hội. Điều này giúp tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động giám sát nói riêng và trong hoạt động của Quốc hội nói chung, nhờ đó giúp nâng cao chất lượng hoạt động giám sát của Quốc hội, các cơ quan của Quốc hội và đại biểu Quốc hội.