Tăng mức giảm trừ gia cảnh lên 15,5 triệu đồng: Bước tiến vì công bằng thuế
(CLO) Tại Dự thảo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) mới nhất, Bộ Tài chính đã trình Chính phủ nhiều quy định mới trong hệ thống thuế, trong đó đáng chú ý là đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh – yếu tố có ảnh hưởng trực tiếp đến nghĩa vụ thuế của người dân.
Giảm trừ gia cảnh, tối đa lên tới 15,5 triệu đồng/tháng
Trước đó, tại dự thảo Tờ trình Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội hồi tháng 7, Bộ Tài chính đã đưa ra hai phương án điều chỉnh mức giảm trừ để trình cấp thẩm quyền xem xét, cân nhắc.
Phương án 1, được xây dựng dựa trên cơ sở điều chỉnh theo tốc độ tăng chỉ số giá tiêu dùng (CPI) theo quy định hiện hành. Theo số liệu từ Tổng cục Thống kê, CPI lũy kế giai đoạn 2020–2025 dự kiến tăng khoảng 21,24%. Từ đó, Bộ Tài chính đề xuất điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh cho bản thân người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên khoảng 13,3 triệu đồng/tháng, và cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 5,3 triệu đồng/tháng.
Phương án 2 được xây dựng trên cơ sở phản ánh thực chất mức sống và thu nhập của người dân, theo biến động của thu nhập bình quân đầu người và tốc độ tăng GDP bình quân đầu người. Cụ thể, thu nhập bình quân đầu người giai đoạn 2020–2025 dự kiến tăng khoảng 40%, còn tốc độ tăng GDP bình quân đầu người ước đạt khoảng 42%.
Theo đó, Bộ Tài chính đề xuất nâng mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế từ 11 triệu đồng/tháng lên 15,5 triệu đồng/tháng, và cho mỗi người phụ thuộc từ 4,4 triệu đồng/tháng lên 6,2 triệu đồng/tháng.
Không phân biệt mức giảm trừ gia cảnh theo vùng miền
Trước một số ý kiến đề xuất cần quy định mức giảm trừ gia cảnh theo mức lương tối thiểu vùng, cụ thể là gắn với mức lương tối thiểu vùng hoặc nâng mức giảm trừ tại đô thị, thành phố lớn do chi phí sinh hoạt cao hơn.
Bộ Tài chính lý giải, mức giảm trừ gia cảnh cho người nộp thuế và người phụ thuộc theo quy định của pháp luật hiện hành được xác định dựa trên mặt bằng chung của xã hội, không phân biệt thu nhập cao hay thấp, cũng như không phụ thuộc vào nơi cư trú hay sinh sống ở thành thị, nông thôn, miền núi hay đồng bằng.
Hiện pháp luật về thuế thu nhập cá nhân ở nhiều quốc gia, bao gồm cả các nước phát triển và đang phát triển, chỉ áp dụng mức giảm trừ gia cảnh chung, không phân biệt theo địa bàn và các bộ phận dân cư. Cách làm này đảm bảo tính minh bạch, công bằng và đơn giản trong thực thi chính sách thuế.
Đối với các cá nhân làm việc tại vùng sâu, vùng xa, vùng kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn, pháp luật hiện hành đã có các quy định cụ thể nhằm hỗ trợ thu nhập mà không cần điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.
Các khoản thu nhập như trợ cấp khu vực, trợ cấp thu hút, trợ cấp chuyển vùng... sẽ không tính vào thu nhập chịu thuế thu nhập cá nhân, nhằm khuyến khích người lao động làm việc tại các khu vực này.
Bên cạnh đó, cá nhân gặp khó khăn do thiên tai, hỏa hoạn, tai nạn, bệnh hiểm nghèo, pháp luật về thuế thu nhập cá nhân cũng đã quy định việc giảm thuế, đảm bảo phù hợp với điều kiện thực tế và khả năng nộp thuế của người dân.
Mức giảm trừ gia cảnh của các quốc gia khác ra sao?
Theo Bộ Tài chính, hầu hết các quốc gia đều quy định mức giảm trừ gia cảnh trong thuế thu nhập cá nhân, nhưng dưới các hình thức và cách tiếp cận khác nhau, phù hợp với điều kiện kinh tế – xã hội từng nước.
Cụ thể, các khoản giảm trừ thuế thu nhập cá nhân thường được chia thành ba nhóm chính:Giảm trừ chung cho bản thân người nộp thuế; Giảm trừ cho người phụ thuộc, như con cái, vợ/chồng, cha mẹ; Giảm trừ đặc thù như chi phí y tế, giáo dục...
Một số quốc gia có quy định khống chế số lượng người phụ thuộc được tính giảm trừ (điển hình như Thái Lan, Indonesia, Malaysia…), trong khi nhiều nước khác lại không giới hạn (như Mỹ, Anh). Một số nước, như Trung Quốc, áp dụng mức giảm trừ chung, không tách biệt giữa người nộp thuế và người phụ thuộc.
Theo Bộ Tài chính, quy mô giảm trừ gia cảnh ở các nước không tuân theo công thức cứng nhắc, mà chủ yếu dựa trên quan điểm chính sách động viên thuế thu nhập cá nhân của từng quốc gia. Tuy nhiên, phổ biến là mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế tương đương 0,5–1,5 lần thu nhập bình quân đầu người, và nếu tính cả người phụ thuộc, tổng mức giảm trừ gia cảnh thường tương đương 1–2 lần thu nhập bình quân đầu người.
Vì vậy, tại dự thảo lần này, mức giảm trừ cố định không được đưa vào luật. Thay vào đó, Bộ Tài chính đề xuất giao Chính phủ quy định mức giảm trừ gia cảnh để đảm bảo linh hoạt, chủ động điều chỉnh phù hợp với thực tiễn và yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ.
Dự kiến, Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/7/2026.