Tăng tần suất hậu kiểm an toàn thực phẩm, chuyển cơ quan thanh tra – công an nếu vượt thẩm quyền

Chiều 23/9, Phó Thủ tướng Lê Thành Long đã chủ trì cuộc họp Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm (ATTP).

Quảng cáo sai sự thật đã giảm

Theo Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên, thống nhất mô hình quản lý ATTP là vấn đề khó. Hiện nay, Bộ Y tế đang lấy ý kiến các địa phương về vấn đề này.

Cùng với đó, Bộ Y tế đang chủ trì xây dựng Luật ATTP (sửa đổi), theo đó, tổ chức quản lý Nhà nước về ATTP tại dự thảo Luật đang được xây dựng theo hướng Bộ Y tế là đầu mối chịu trách nhiệm giúp Chính phủ thống nhất quản lý Nhà nước về ATTP trên phạm vi toàn quốc.

Về quảng cáo, theo Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Lê Hải Bình, kỳ họp Quốc hội vừa qua đã thông qua Luật Quảng cáo sửa đổi, bổ sung. Hiện Bộ đã hoàn thiện dự thảo nghị định, trong đó quy định chi tiết liên quan đến quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng,... Thứ trưởng đánh giá, vừa qua, nhận thức xã hội về an toàn thực phẩm đã tốt hơn, khi có sự phối hợp chặt chẽ với Bộ Công an thì tình hình quảng cáo sai sự thật đã giảm.

Đại tá Thân Văn Hải, Cục trưởng Cục Cảnh sát phòng, chống tội phạm về môi trường (C06), Bộ Công an cho biết, 9 tháng đầu năm 2025, các đơn vị trong Công an nhân dân đã phát hiện, đấu tranh, xử lý 4.752 vụ vi phạm pháp luật về ATTP (tăng 21,2% so với cùng kỳ năm 2024), trong đó khởi tố 44 vụ với hơn 200 bị can; xử phạt vi phạm hành chính 4.411 vụ (tăng 58,3% so với cùng kỳ năm 2024), tổng tiền phạt vi phạm hành chính hơn 32 tỷ đồng (tăng 319% so với cùng kỳ năm 2024).

Theo Đại tá Thân Văn Hải, hầu hết các vụ việc có dấu hiệu sản xuất, buôn bán thực phẩm giả đều phát hiện thông qua công tác giám định, kiểm nghiệm sản phẩm. Tuy nhiên hiện nay năng lực kiểm nghiệm thuốc, nguyên liệu làm thuốc ở nước ta còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu.

Do đó, Bộ Y tế cần đầu tư nâng cao năng lực kiểm nghiệm của Viện Kiểm nghiệm thuốc Trung ương, Viện Kiểm nghiệm an toàn vệ sinh thực phẩm quốc gia, đảm bảo từng bước đáp ứng được yêu cầu kiểm nghiệm tất cả các dược chất, chất cấm, các chỉ tiêu chất lượng sản phẩm thực phẩm phục vụ công tác quản lý nhà nước và đấu tranh chống tội phạm sản xuất, buôn bán hàng giả là thực phẩm.

Bộ trưởng Y tế Đào Hồng Lan cho biết, theo chương trình xây dựng pháp luật, Luật An toàn thực phẩm (sửa đổi) sẽ được trình vào năm 2026. Đây là đạo luật đặc thù, liên quan trực tiếp đến người dân, doanh nghiệp và các cam kết quốc tế, do đó cần đảm bảo quy trình chặt chẽ, đúng tiến độ. Trong khi chờ sửa đổi Luật ATTP, Bộ sẽ tiếp tục kiến nghị Chính phủ cho phép xử lý trước một số nội dung cấp bách thông qua Nghị định.

Cần tăng tần suất hậu kiểm ATTP

Phát biểu chỉ đạo, Phó Thủ tướng Lê Thành Long nêu rõ, cần chủ động kiểm tra, chú trọng kiểm tra đột xuất và khi phát hiện thì xử lý cương quyết, nghiêm minh và nếu cần thiết thì chuyển sang cơ quan công an xử lý vi phạm về ATTP.

Về hoàn thiện thể chế, Bộ Y tế tập trung cao độ để hoàn thiện các văn bản quy phạm pháp luật, đặc biệt là dự thảo Luật ATTP (sửa đổi) và Nghị định thay thế Nghị định 15/2018/NĐ-CP và Nghị quyết của Chính phủ quy định về đăng ký, công bố sản phẩm thực phẩm.

Khi xây dựng cơ chế mới phải đánh giá tác động, cân nhắc giữa tiền kiểm – hậu kiểm, tránh phát sinh thêm thủ tục hành chính bất hợp lý. Lập luận, số liệu phải chặt chẽ, thuyết phục để báo cáo Chính phủ và xử lý cả các vấn đề liên quan cam kết quốc tế.

Phó Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành theo chức năng, nhiệm vụ được giao, ban hành các tiêu chuẩn, quy chuẩn về ATTP để làm căn cứ so sánh, công khai cho xã hội giám sát. Tập trung xây dựng Cơ sở dữ liệu chuyên ngành ATTP.

Đặc biệt, cần tăng tần suất hậu kiểm ATTP, nếu phát hiện vấn đề mà không xử lý được thì chuyển cơ quan có quyền lực mạnh hơn, bao gồm cơ quan thanh tra và công an.

Cùng với đó, phân định thẩm quyền một cách nhất quán giữa các cơ quan chức năng trong quản lý ATTP. Khi phân cấp, phân quyền thì phải tính thời gian chuyển tiếp, nhân lực, nguồn lực để các địa phương có thể triển khai.