Tạo khung pháp lý, giảm quy định và thủ tục để đầu tư xanh

Có thể hiểu đơn giản, đầu tư tác động là hoạt động đầu tư vào các dự án nhằm tạo ra tác động cho xã hội hoặc môi trường. Đây là một phương thức sáng tạo để thúc đẩy đóng góp của khu vực tư nhân vào sự phát triển bền vững.

Theo các chuyên gia kinh tế, các tổ chức kinh doanh tạo tác động xã hội đang tạo ra một làn sóng làm thay đổi nhiều khía cạnh cuộc sống và triết lý kinh doanh của các tổ chức kinh doanh truyền thống. Song song với lợi ích kinh tế, ngày càng có nhiều tổ chức kinh doanh mong muốn mang lại tác động tích cực cho xã hội và môi trường,... Khi các tổ chức kinh doanh lựa chọn hoạt động theo hướng tạo ra tác động xã hội và môi trường ngày càng nhiều hơn và phát triển lớn mạnh, vai trò của khối tư nhân trong nỗ lực thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững (SDGs) sẽ đươc nâng cao.

Không nằm ngoài xu hướng thế giới, Việt Nam cũng có một hệ sinh thái đầu tư tác động sôi động và đang phát triển nhanh chóng. Theo báo cáo của UNDP và Bộ KH&ĐT năm 2022, Việt Nam có khoảng 22.000 doanh nghiệp tác động xã hội và con số này có xu hướng tăng liên tục. Trong đó, số doanh nghiệp tác động xã hội có quy mô nhỏ và siêu nhỏ chiếm 89%, và có đến 72% doanh nghiệp loại này có doanh thu dưới 5 tỷ đồng/năm.

Các doanh nghiệp tác động xã hội đang tập trung nhiều trong các lĩnh vực như nông nghiệp, thủy sản, thực phẩm; giáo dục đào tạo kỹ năng, sinh kế phi nông nghiệp (may, nấu ăn, sản xuất mây tre đan); tư vấn, hỗ trợ kinh doanh, thủ công mỹ nghệ …

“Với hệ sinh thái đầu tư tác động sôi động và đang phát triển nhanh chóng, Việt Nam có cơ hội trở thành trung tâm đầu tư tác động hàng đầu Đông Nam Á, thu hút nhiều nguồn vốn quốc tế, đặc biệt là trong lĩnh vực doanh nghiệp xã hội. Mặc dù đang nổi lên như một điểm đến hấp dẫn cho đầu tư tác động, nhưng đầu tư tác động tại Việt Nam cũng đang đối mặt với những thách thức về khung pháp lý và tiếp cận nguồn vốn”, Tiến sĩ Lương Minh Huân, Viện trưởng Viện Phát triển Doanh nghiệp tại VCCI cho biết như vậy khi khai mạc Diễn đàn Đầu tư tác động Việt Nam 2024.

Diễn đàn có chủ đề “Thúc đẩy Đầu tư Tác động cho Tương lai Bền vững”, do Quỹ Impact Investment Exchange, hợp tác cùng Bộ các Vấn đề Toàn cầu Canada (GAC) và Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 24/10.

Tại sự kiện này, Báo cáo chỉ số đầu tư Tác động (Chỉ số Cam) 2024 đã ra mắt. Chỉ số Cam là công cụ đo lường đột phá giúp đánh giá sự tiến bộ của các quốc gia trên con đường hướng đến một tương lai bền vững và bao trùm. Đây là báo cáo nằm trong chuỗi theo dõi 4 năm về sự phát triển của hệ sinh thái đầu tư tác động tại Việt Nam. Chỉ số Cam đánh giá ba trụ cột chính: Tác động Cộng đồng, Bình đẳng Giới và Bảo vệ Khí hậu, với thang điểm từ 1 đến 100, trong đó 100 là mức đánh giá cao nhất về thành tựu đạt được.

Chỉ số Cam là nền tảng của Phong trào Cam, một sáng kiến toàn cầu với tham vọng huy động 10 tỷ USD vào năm 2030, với mục tiêu trao quyền cho 100 triệu phụ nữ, trẻ em gái và các nhóm thiểu số giới. Bằng cách cung cấp một khung đánh giá rõ ràng về bình đẳng giới và hành động khí hậu, Chỉ số Cam làm nổi bật những tiến bộ đã đạt được và các lĩnh vực cần đầu tư thêm trong hệ sinh thái tác động.

Giáo sư Durreen Shahnaz, Giám đốc điều hành và Người sáng lập Quỹ IIX, chia sẻ: “Chúng tôi rất vui mừng khi giới thiệu Chỉ số Cam tại Việt Nam—một nền kinh tế đang trên đà dẫn đầu làn sóng tăng trưởng bền vững và bao trùm tiếp theo của ASEAN. Với sự hỗ trợ từ Bộ các Vấn đề Toàn cầu Canada, chúng tôi cam kết thúc đẩy Phong trào Cam, khai thác toàn bộ tiềm năng của hệ sinh thái tác động xã hội năng động tại Việt Nam. Sáng kiến này không chỉ có ý nghĩa về đầu tư; nó thể hiện sự cống hiến của chúng tôi cho một tương lai mà bình đẳng giới và bền vững là động lực chính để tạo ra sự tiến bộ có ý nghĩa cho tất cả mọi người.”

Chỉ số Cam Việt Nam 2024 đạt 50 điểm, xếp Việt Nam vào hàng các quốc gia dẫn đầu ASEAN, vượt qua mức trung bình toàn cầu là 41. Việt Nam đã có những bước tiến đáng kể trong lĩnh vực bình đẳng giới với 49 điểm, cao hơn mức trung bình toàn cầu và vượt qua phần lớn các quốc gia trong khu vực ASEAN. Điều này phản ánh vai trò quan trọng của các doanh nghiệp tác động xã hội trong việc trao quyền cho phụ nữ thông qua lãnh đạo và tham gia kinh tế.

Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại những thách thức trong lĩnh vực bền vững môi trường, khi Việt Nam chỉ đạt 43 điểm, chỉ ra những khu vực cần có các can thiệp cụ thể, đặc biệt là trong quản lý chất thải, bảo tồn nước và sức khỏe đất.

Tiến sĩ Lương Minh Huân nhận xét: “Các doanh nghiệp tạo tác động xã hội của Việt Nam đang đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy các mục tiêu xã hội và môi trường. Mặc dù chúng ta đã ghi nhận những tiến bộ đáng khích lệ qua Chỉ số Cam, nhưng điểm số thấp ở lĩnh vực môi trường lại cho thấy sự cần thiết phải tiếp tục đầu tư và cải cách chính sách để nâng cao tính bền vững và khả năng thích ứng lâu dài.”

Doanh nghiệp vừa, nhỏ và siêu nhỏ (MSMEs), chiếm 97% số lượng doanh nghiệp tại Việt Nam, đóng góp gần 45% GDP quốc gia và cung cấp hơn 60% việc làm. Tuy nhiên, nhiều MSME, đặc biệt là các doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo, đang đối mặt với rào cản trong việc tiếp cận vốn. Họ gặp phải những thách thức như hiểu biết tài chính hạn chế, thiếu tài sản thế chấp, và khó khăn trong việc tìm nguồn tài chính cho doanh nghiệp, bà Nguyễn Vũ Ánh Ngọc, Chuyên viên tư vấn - Vriens & Partners cho biết,

Với góc nhìn từ quốc tế, Ts. Adam McCarty, Giám đốc & Chuyên gia Kinh tế trưởng Mekong Economics nhấn mạnh đến vai trò của đầu tư xanh, đầu tư tạo tác động và vai trò của DN và vai trò của chính sách. Ông nhận thấy rằng ở Việt Nam rất nhiều những khoản đầu tư xanh tạo tác động nhưng lại không nhận được hỗ trợ từ chính phủ. Ông khuyên Việt Nam cần tăng cường khung pháp lý: Cập nhật các quy định về trái phiếu xanh và lồng ghép giới vào các chính sách. Sớm có tiêu chí phân loại xanh: Xây dựng danh mục phân loại có tiêu chí về giới, phù hợp với ASEAN.

Đồng thời mở rộng tín dụng xanh: Đặt tiêu chí rõ ràng và khuyến khích sản phẩm dành cho SME và DN xã hội… Xây dựng năng lực: Đào tạo cho các ngân hàng và doanh nghiệp do phụ nữ lãnh đạo về tài chính xanh. Nguồn tài chính thay thế cũng là vấn đề cần phải lưu tâm. Theo đó nên thử nghiệm trái phiếu xanh có trọng tâm giới và các mô hình tài chính hỗn hợp.