Đầu tháng 9 này, Evergrande - tập đoàn xây dựng nhà ở lớn nhất Trung Quốc - đã công bố hình thức giảm giá thường thấy ở các cửa hàng quần áo: "Giảm 30% giá tất cả bất động sản, duy nhất trong một tháng!"

Một số người tranh luận về việc liệu đây là một mánh lới quảng cáo hay một chương trình giảm giá thực thụ.

Tuy nhiên, động cơ của tập đoàn này đã được thể hiện rõ ràng. Evergrande đang lâm vào tình trạng nợ sâu và đang cần được rót tiền nhanh chóng.

Các sự kiện kể từ thời điểm đó đã nêu bật tính cấp thiết, và cũng đặt ra câu hỏi liệu những khó khăn tập đoàn đang gặp phải có đe dọa nền kinh tế rộng hơn hay không.

Xét cho cùng thì số nợ 120 tỷ đô la của Evergrande lớn hơn số nợ của bất kỳ công ty phi tài chính nào khác được niêm yết ở Trung Quốc. Sau khi xây dựng tới 600.000 ngôi nhà hàng năm, tập đoàn này đã tích lũy một khoản nợ lớn hơn 56 lần so với một thập kỷ trước.

Hơn nữa, tập đoàn này đã đi lệch khá xa khỏi lĩnh vực kinh doanh cốt lõi của mình khi thành lập một học viện bóng đá khổng lồ, một nhãn hiệu nước đóng chai (đã bán đi sau đó) và một công ty ô tô điện.

Vào ngày 24 tháng 9, một bức thư lan truyền trên mạng mang hàm ý rằng tòa nhà khổng lồ của tập đoàn đã bị lung lay.

Bức thư viết về Evergrande này cảnh báo về tình trạng khủng hoảng tiền mặt và kêu gọi chính quyền tại quê hương Quảng Đông của tập đoàn thúc đẩy phê duyệt một kế hoạch niêm yết cửa sau.

Theo một thỏa thuận trước đó, Evergrande sẽ nợ các nhà đầu tư 130 tỷ nhân dân tệ (19 tỷ USD) nếu công ty con không được niêm yết trên sàn chứng khoán Thâm Quyến, nơi công ty này sẽ được định giá cao hơn hiện tại so với định giá của nó tại Hồng Kông vào trước khoảng thời gian cuối tháng một.

Evergrande phát biểu rằng bức thư mà các phóng viên của Bloomberg và Reuters đọc qua là bịa đặt. Đoạn văn thu hút sự chú ý nhất của bức thư là lời dự đoán rằng sự thất bại của Evergrande sẽ dẫn đến "rủi ro tài chính toàn hệ thống".

Liệu tập đoàn này đã đạt đến trạng thái quá lớn để sụp đổ chưa? Dù thông tin đưa ra có xác thực hay không thì bức thư đã vẽ ra một tình huống rõ ràng.

Thứ nhất, tác động từ sự sụp đổ của Evergrande lên nền kinh tế sẽ cực kỳ nghiêm trọng. Bức thư ước tính rằng tập đoàn phát triển nhà ở này, với dự án trên 229 thành phố, đã tạo ra hơn 3 triệu việc làm.

Thứ hai, hệ quả tiêu cực về mặt tài chính sẽ để lại ảnh hưởng sâu rộng. Evergrande được báo cáo đang nợ tiền 171 ngân hàng trong nước, 121 công ty tài chính khác và còn các trái chủ nữa.

Bức thư dường như được tính toán để kêu gọi sự giúp đỡ từ một chính phủ xem trọng sự ổn định về xã hội và tài chính. Chính phủ Trung Quốc thường xuyên giải cứu các công ty yếu kém, đặc biệt là các doanh nghiệp nhà nước.

Thế nhưng đối với một công ty thuộc khu vực tư nhân, bất kỳ khoản cứu trợ nào cũng có khả năng liên quan đến việc quốc hữu hóa ít nhất một phần.

Evergrande có thể đã nghĩ đến lợi thế mà tập đoàn có được: tập đoàn này không xin tiền mà chỉ cần được chấp thuận niêm yết cổ phiếu.

Tuy nhiên, việc niêm yết không hề đơn giản — Evergrande biết rằng họ đã tìm kiếm sự chấp thuận cho việc bán cổ phần tại Thâm Quyến từ năm 2016. Việc này lại trở nên khó khăn hơn trong vài tuần gần đây.

Ngân hàng Trung ương và Bộ Nhà đất đã đưa ra một chính sách mới nhằm hạn chế tài trợ cho các tập đoàn phát triển, khảo sát họ dựa trên ba “ranh giới đỏ” về nợ nần, chẳng hạn như sự phụ thuộc quá nhiều vào nguồn vốn ngắn hạn.

Evergrande là một trong số ít các tập đoàn phát triển bị xếp vào cả ba tiêu chí này. Nói cách khác, chính phủ đang cố gắng hạn chế, không tạo điều kiện cho sự phát triển của các công ty đang mang nợ.

Các nhà chức trách có lý do để nghĩ rằng những hệ quả xấu Evergrande mang đến sẽ ít ảnh hưởng đến toàn hệ thống hơn so với một ngân hàng lớn phải gánh vác một khoản nợ khổng lồ.

Evergrande có quy mô rất lớn, nhưng khoản nợ của họ dù sao cũng chỉ chiếm 0,5% tổng các khoản vay từ các ngân hàng Trung Quốc.

Hơn nữa, tập đoàn hiện đang phát triển khu đất trị giá khoảng 170 tỷ USD, nhiều hơn 50% so với các khoản nợ của họ, theo nhà cung cấp dữ liệu S&P Capital IQ.

Về mặt lý thuyết, tập đoàn có thể trở nên suy yếu với tốc độ chậm. Tuy nhiên, trong thực tế, tình huống này vẫn sẽ khá lộn xộn. Tốt hơn hết là tập đoàn nên tự kiểm soát lại tình hình trước khi thất bại. Việc làm này có vẻ nên được chú trọng trong thời điểm hiện nay.

Evergrande đã đạt được thỏa thuận với hầu hết các nhà đầu tư của mình, những người mong đợi việc niêm yết tại Thâm Quyến để đảm bảo rằng tập đoàn có thêm thời gian.

Có lẽ tập đoàn sẽ huy động tiền bằng cách dựng nên một cánh tay quản lý tài sản khác. Điều quan trọng nhất là đợt mở bán tháng 9 đã thu hút một lượng lớn người mua nhà đến các khu vực trưng bày của tập đoàn.

Nhằm tạo ra sự thay đổi, tập đoàn xây dựng lớn nhất của Trung Quốc cần phải tiết chế hơn chứ không phải xây dựng thêm nhiều dự án.