Vụ việc 'Tranh chấp đường đi' giữa các đồng nguyên đơn là anh Trần Ngọc Hà, chị Bùi Thị Thúy Mùi, chị Trần Thị Hải Anh, chị Trần Thị Lương, chị Nguyễn Thị Bích Lạc (ở Số nhà 1605, Tổ 20, phường Trung Thành, TP.Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên) với bị đơn là ông Lê Văn Thơ (Sinh năm: 1968; Địa chỉ: Tổ 20, phường Trung Thành, TP.Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên) mặc dù đã được nhiều cấp chính quyền địa phương hướng dẫn hòa giải nhưng không thành.

Ngày 23/10/2019 Tòa án nhân dân Thành phố Thái Nguyên đã đưa vụ án ra xét xử và ban hành Bản án số 56/2019/DS-ST Về việc “Tranh chấp quyền về lối đi qua”

Theo đó bản án đã tuyên: “Chấp nhận yêu cầu khởi kiện của các đồng nguyên đơn. Buộc hộ ông Lê Văn Thơ và bà Nguyễn Thị Hòa phải trả 176 m2 đất công là đường đi ngõ 1601 do UBND phường Trung Thành, thành phố Thái Nguyên quản lý để làm đường đi cho các hộ anh Trần Ngọc Hà, chị Bùi Thị Thủy Mùi, hộ chị Trần Hải Anh, hộ chị Trần Thị Lương, hộ bà Nguyễn Thị Bích Lạc là ngõ 1601 tiếp giáp đưởng Quốc lộ 3( nay là đường 3/2), Tổng diện tích đất con đường đi theo hiện trạng là 335,1m trong đó phần đất công trên nền đường dân sinh cũ là 176 m2...”

Không chấp nhận bản án sơ thẩm của Tòa án nhân dân TP Thái Nguyên ông Lê Văn Thơ và bà Nguyễn Thị Hòa đã có đơn kháng nghị phúc thẩm.

Ngày 29/5/2020, TAND tỉnh Thái Nguyên ra Bản án phúc thẩm số 20/2020/DS-PT về việc “Tranh chấp đường đi” giữa các nguyên đơn trên và bị đơn là ông Lê Văn Thơ. Theo đó TAND tỉnh Thái Nguyên đã tuyên sửa toàn bộ Bản án dân sự sơ thẩm số 56/2019/DS-ST ngày 23/10/2019 của TAND thành phố Thái Nguyên, cụ thể:

“Bác toàn bộ yêu cầu khởi kiện của các đồng nguyên đơn anh Trần Ngọc Hà, chị Bùi Thị Thúy Mùi, chị Trần Hải Anh, chị Trần Thị Lương, bà Nguyễn Thị Bích Lạc về việc yêu cầu gia đình ông Lê Văn Thơ và bà Nguyễn Thị Hòa phải dỡ bỏ tài sản trên ngõ 1601 để làm đường đi chung. Chấp nhận yêu cầu của ông Lê Văn Thơ".

Công nhận toàn bộ diện tích đất 414,8m2 thuộc ngõ 1601, thuộc tổ 20, phường Trung Thành, TP.Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên là đường đi riêng của gia đình ông Lê Văn Thơ và bà Nguyễn Thị Hòa và toàn bộ tài sản trên đất (công trình xây dựng và cây trồng) thuộc quyền sở hữu của ông Thơ, bà Hòa...

Ông Lê Văn Thơ và bà Nguyễn Thị Hoa có trách nhiệm kê khai và làm thủ tục xin cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đối với diện tích đất 414,8m2 thuộc ngõ 1601, thuộc tổ 20, phường Trung Thành, TP.Thái Nguyên, tỉnh Thái Nguyên theo quy định của pháp luật...”

Nhận định về vụ việc, Luật sư Lê Đức Thắng – Trưởng Văn phòng Luật sư Lê và đồng sự cho biết: “ Rõ ràng bản án cấp sơ thẩm do TAND Thành phố Thái Nguyên đã tuyên là hoàn toàn đúng pháp luật. Các cơ quan tố tụng đã làm việc rất chi tiết, khách quan dựa trên hồ sơ. Tuy nhiên, bản án phúc thẩm lại không căn cứ vào những điều đó và tuyên hoàn toàn ngược lại. Đây cho thấy sự chưa công bằng với bên nguyên đơn. Để tránh những hậu quả pháp lý sau này, tôi nghĩ cần phải giám đốc thẩm lại bản án 20/2020/DS-PT của Tòa án Nhân dân Tỉnh Thái Nguyên và tạm đình chỉ thi hành Bản án dân sự phúc thẩm số: 20/2020/DS-PT ngày 29/5/2020  về việc “Tranh chấp đường đi” của Tòa án nhân dân tỉnh Thái Nguyên.”

Theo Luật sư Thắng, TAND tỉnh Thái Nguyên có sai lầm trong việc áp dụng pháp luật dẫn đến việc ra bản án không đúng, gây thiệt hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của nguyên đơn xâm phạm đến lợi ích công cộng. Cụ thể như sau: Thứ nhất, về nguồn gốc diện tích đất ngõ 1601: Căn cứ vào Bản đồ giải thửa 299, Bản đồ địa chính năm 1995 thể hiện ngõ 1606 là đường giao thông đi từ  Quốc lộ 3 cũ (nay là đường 3/2) đi qua đất hộ ông Thơ và một số hộ gia đình khác đến nhà văn hóa tổ 20 phường Thung Thành và  thông sang Quốc lộ 3, chiều rộng con đường có đoạn 2m có đoạn 4m. Mặt khác, theo kết quả đo đạc của Công ty môi trường Thủ đô, ý kiến của UBND phường Trung Thành tại Công văn số 135/CV-UBND ngày 31/7/2017, lời khai của những người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan và người làm chứng thì ngõ 1601 trước đây là đường dân sinh (đường bờ mương) và mương nước có diện tích 257,3m2.

Sau này ông Thơ và gia đình về sinh sống mới tiến hành cải tạo, mở rộng thành ngõ 1601 như hiện nay. Tổng diện tích con đường đi theo hiện trạng là 335,1m2 (chứ không phải 414,8m2 như nhận định của Tòa án cấp Phúc thẩm), trong đó phần đất công (do UBND phường quản lý) là 176m2, phần đất ông Thơ, bà Hòa mua thêm, đổi ngói lấy đất để tôn tạo, mở rộng đường đi là 159,1m2.

Như vậy, việc TAND tỉnh Thái Nguyên cho rằng, toàn bộ diện tích ngõ 1601 là đường đi riêng, thuộc quyền quản lý, sử dụng của ông Thơ, bà Hòa là là không đúng thực tế khách quan. Hơn nữa, nguồn gốc nguyên thủy của ngõ 1601 là đường giao thông, là lối đi chung, việc TAND tỉnh Thái Nguyên xác định đây là đường đi riêng của gia đình ông Thơ cũng là không chính xác.

Thứ 2, về diện tích đất công trên ngõ 1601: Theo kết quả đo vẽ của Công ty TNHH tài nguyên và môi trường Thủ Đô và TAND cấp sơ thẩm đã xác minh được tổng diện tích tranh chấp tại ngõ 1060 theo hiện trạng là 335,1m2, trong đó phần đất công (do UBND phường quản lý) là 176m2, phần đất ông Thơ, bà Hòa mua thêm, đổi ngói lấy đất để tôn tạo, mở rộng đường đi là 159,1m2.Ngày 27/11/2017, TAND thành phố Thái Nguyên đã có công văn số 80 gửi phòng Tài nguyên và Môi trường thành phố Thái Nguyên  cho ý kiến của cơ quan quản lý đất đai đối với diện tích đất công nêu trên.

Ngày 20/01/2018, phòng Tài nguyên và Môi trường TP Thái Nguyên đã có Công văn số 47/CV-TNMT phúc đáp Công văn của Tòa án cấp sơ thẩm và có ý kiến về phần đất công của ngõ 1601 như sau: “Căn cứ khoản 4 Điều 132 Luật đất đai năm 2013 quy định: Quỹ đất nông nghiệp sử dụng vào mục đích đất công ích của xã, phường, thị trấn do UBND cấp xã nơi có đất quản lý, sử dụng theo quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt. Bên cạnh đó, căn cứ Khoản 2 Điều 19 Nghị định 43/2014/NĐ-CP quy định trường hợp không cấp Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất. Người đang quản lý, sử dụng đất nông nghiệp thuộc quỹ đất công ích của xã, phường, thị trấn.”

Như vậy, việc Tòa án cấp Phúc thẩm áp dụng Điều 21 Nghị định số 43/2014/NĐ-CP ngày 15/5/2014 để công nhận toàn bộ diện tích ngõ 1601 (trong đó bao gồm cả diện tích 176m2 đất công) là đường đi riêng của ông Thơ, bà Hòa và cho phép ông Thơ, bà Hòa được kê khai và làm thủ tục xin cấp GCN QSD đất đối với toàn bộ diện tích ngõ 1601 là trái với quy định của pháp luật.

Hơn nữa, tại Bản án phúc thẩm, TAND tỉnh Thái Nguyên áp dụng điều luật không rõ ràng, cụ thể là Điều 166, Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về quyền đòi lại tài sản. Đây là vụ án tranh chấp lối đi chung, việc Tòa án Phúc thẩm áp dụng căn cứ pháp luật về quyền đòi lại tài sản là không phù hợp với quy định pháp luật.

Không chấp nhận với phán quyết của Tòa án nhân dân tỉnh Thái Nguyên bên nguyên đơn đã nộp kháng nghị Giám đốc thẩm vụ việc trên và đã được bộ phận tiếp nhận đơn xử lý. Cụ thể vào ngày 3/8/2020, Tòa án nhân dân cấp cao tại Hà Nội đã ban hành giấy xác nhận nhận đơn đề nghị xem xét theo thủ tục giám đốc thẩm vụ việc trên.

Báo Nhà báo & Công luận sẽ tiếp tục thông tin.

Hữu Phương