Cách trung tâm Hà Nội khoảng 25km, chùa Đậu tọa lạc ở thôn Gia Phúc, xã Nguyễn Trãi, huyện Thường Tín, Hà Nội.

Chùa Đậu là một trong những ngôi chùa nổi tiếng từng được mệnh danh là "Đệ nhất danh lam". Chùa còn có những tên gọi khác là Thành Đạo Tự, Pháp Vũ Tự, chùa Vua, chùa Bà. Chùa thờ Đại Bồ Tát Pháp Vũ (thần mưa) hay bà Đậu nên người dân còn gọi là chùa Đậu.

Chùa Đậu nằm trên thửa đất rộng hơn 1ha, bao quanh là những hàng cây cổ thụ tỏa bóng mát. Kết cấu tổng thể chùa theo kiểu “nội công ngoại quốc”.

Trong khuôn viên chùa có các công trình kiến trúc thờ Phật, bao gồm: Tam quan, nhà tả vu - hữu vu, tiền đường, tam bảo, nhà tổ được bố cục hình chữ công. Xung quanh các công trình này được quây kín bởi các cụm kiến trúc khác tạo thành hình chữ Quốc. Năm 1964, chùa Đậu đã được xếp hạng Di tích lịch sử, nghệ thuật loại A.

Bên cạnh nét kiến trúc độc đáo, chùa Đậu còn có hai pho tượng là nhục thân của thiền sư Vũ Khắc Minh và Vũ Khắc Trường - hai vị thiền sư trụ trì chùa vào khoảng thế kỷ XVII.

Tượng thiền sư Vũ Khắc Minh cao 57cm, nặng 7,5 kg, thiền sư Vũ Khắc Trường cao 75cm, nặng 31 kg. Trải qua gần 400 năm tồn tại, thân thể của hai ngài vẫn không hề bị hủy hoại. Năm 2016 cả hai pho tượng đã được đưa vào danh sách Bảo vật quốc gia.

Ngoài ra, trong chùa còn lưu nhiều di vật và đồ thờ cổ có giá trị như đôi rồng đá, khánh, chuông… Chùa Đậu hiện nay vẫn giữ được 6 bia đá khắc từ thế kỷ XVI đến thế kỷ XVIII.

Tại chùa Đậu còn giữ được cuốn sách quý bằng đồng có từ thời Sĩ Nhiếp (đầu thế kỷ thứ III, khoảng năm 200 - 210).

Sách kể rằng, một lần Quách Thông trên đường hành đạo tới làng Gia Phúc, thấy thế đất trông tựa hình một bông sen đang nở. Lại nghe đồn năm đó như có luồng linh khí phát quang, Quách Thông trình lên Sĩ Nhiếp. Sĩ Nhiếp cho rằng đó là nơi đất Phật, bèn sai lập chùa để dân trong vùng làm chốn tu nguyện, đặt tên là Thành Đạo Tự, rước Đại Thánh pháp Vũ Đại Bồ Tát về thờ nên gọi là Pháp Vũ Tự.

Ngay từ khi mới lập, chùa đã nổi tiếng linh thiêng. Sử sách ghi lại, các bậc vua chúa khi đến đây lễ bái, cầu an đều rất linh ứng. Bậc trí sĩ tới cầu mùa màng tươi tốt, lộc lắm, hoa nhiều, quả đậu trĩu cành… từ đó dân gian còn có tên gọi là chùa Đậu (Đậu cũng có nghĩa là đỗ đạt).

Chùa Đậu xưa chủ yếu dành cho các bậc vua chúa, người dân chỉ được vào lễ trong ba ngày có hội, nên gọi chùa Vua. Có huyền thoại rằng, tại đây Bồ Tát hiện thân nữ nên gọi chùa Bà.

Trong lịch sử, chùa Đậu được nhiều đời vua chúa sửa chữa, tôn tạo. Đời vua Lê Thần Tông (thế kỷ XVII), chùa được phong “Đệ nhất danh lam”.

Lễ hội chùa Đậu diễn ra vào ngày mùng 8 và 9 tháng Giêng âm lịch hàng năm. Vào những ngày này, chùa Đậu đón hàng ngàn khách tham quan và Phật tử gần xa về lễ hội.

Một số hình ảnh “Đệ nhất danh lam” chùa Đậu:

T.Toàn