Huyền thoại Ngưu Lang - Chức Nữ

Theo truyền thuyết, có một anh chàng chăn trâu nghèo tên là Ngưu Lang. Ngưu Lang mồ côi cha mẹ từ nhỏ, sống với anh trai, mặc dù rất trung thực, tử tế và chăm chỉ làm việc nhưng sau Ngưu Lang vẫn bị chị dâu hắt hủi đuổi ra khỏi nhà.

Ngưu Lang sống một mình trên đồi cùng với một chú trâu già. Một ngày nọ, Ngưu Lang dắt trâu ra đồng, khi băng qua một hồ nước gần đó, chàng bất ngờ trông thấy bảy nàng tiên xinh đẹp đang tắm và nô đùa trong hồ, nhưng Ngưu Lang không thể rời mắt khỏi nàng tiên trẻ tuổi nhất.

Đột nhiên, Ngưu Lang nghe thấy chú trâu nói với mình: “Cô ấy là con gái út trong bảy người con của Ngọc Hoàng, tên nàng là Chức Nữ. Nếu anh lấy xiêm y của nàng, nàng sẽ không thể trở về và sẽ chung sống với anh”. Ngưu Lang thấy vậy, liền làm theo lời chú trâu và lén giấu xiêm y của nàng tiên nữ Chức Nữ đi.

Đến khi các nàng tiên bay về trời thì Chức Nữ tìm mãi mà vẫn không thấy xiêm y của mình, nàng cảm thấy vô vọng rồi bật khóc.

Ngưu Lang cảm thấy hối hận vì đã khiến Chức Nữ phải khóc nên chàng đã bước ra khỏi lùm cây và trả lại quần áo cho nàng. Ngưu Lang cũng thành thật thú nhận là mình bị choáng ngợp trước vẻ đẹp của nàng và xin cưới nàng làm vợ.

Chức Nữ cảm thấy Ngưu Lang là một chàng trai tốt bụng, dễ thương, chân thành và thiện tâm nên nàng đã đồng ý ở lại cùng Ngưu Lang. Ngưu Lang và Chức Nữ sống hạnh phúc bên nhau, ngày ngày Ngưu Lang chăn trâu cấy lúa, còn Chức Nữ ở nhà dệt vải may vá.

Chẳng bao lâu sau, họ sinh được hai đứa bé đáng yêu, một trai một gái, cuộc sống của gia đình bé nhỏ cứ thế bình yên trôi qua.

Ngọc Hoàng và Vương Mẫu đã phát hiện ra cô con gái út đã mất tích. Vương Mẫu rất giận dữ khi biết rằng Chức Nữ đã vi phạm luật thiên đình, ở lại nhân gian và cưới một người thường. Bà đã sai thiên binh xuống mang Chức Nữ trở về.

Chú trâu già của Ngưu Lang đã biết được điều này và nói với Ngưu Lang về chuyện sắp xảy ra, nó cũng không quên dặn Ngưu Lang lấy da của nó choàng qua người và hai con thì cũng có thể bay lên trời.

Nói xong thì chú trâu cũng qua đời, dù đau lòng nhưng Ngưu Lang vẫn nghe theo lời khuyên của chú trâu, chàng lột da nó và mai táng xác bên gốc cây gần nhà. Khi Ngưu Lang vừa về đến nhà, bầu trời đột nhiên xám xịt và gió bắt đầu gào thét. Thiên binh xuất hiện, xông vào nhà và bắt Chức Nữ đi.

Chức Nữ biết mình không thể thoát được, nàng ngoái đầu nhìn chồng con mà đẫm nước mắt nói lời từ biệt. Nhớ đến lời khuyên của chú trâu, Ngưu Lang nhanh chóng khoác da bò, đặt hai đứa con vào hai cái thúng rồi gánh lên vai và chạy theo Chức Nữ.

Chàng cố gắng chạy thật nhanh, thật nhanh nhưng khi tới gần, đúng lúc anh định vươn tay nắm lấy vợ mình thì Vương Mẫu đã rút trâm cài đầu và vạch nên một đường ngăn cách. Ngay lập tức, một dòng sông lớn được tạo ra và chia cắt hai người.

Dòng sông ấy sau này được gọi là Dải Ngân Hà. Từ đó về sau, Ngưu Lang Chức Nữ đã bị chia ly nơi đôi bờ sông. Chức Nữ ở phía bên này sông, còn Ngưu Lang và hai người con đứng ở bên kia sông. Ngày qua ngày, nước mắt tuôn rơi, họ nhìn mãi về phía bên kia sông, nơi ấy có người mà mình thương yêu.

Vương Mẫu cuối cùng đã cảm động trước tấm lòng thủy chung ấy, vì thế bà đã đồng ý cho họ được gặp nhau mỗi năm một lần. Đó chính là ngày 7 tháng 7 Âm lịch. Vào đêm này hằng năm, một đàn quạ lớn sẽ bay lên trời và tạo nên một chiếc cầu bằng thân thể chúng, bắc ngang qua dòng sông thần, gọi là cầu Ô Thước.

Chỉ duy nhất vào đêm ấy, Ngưu Lang và Chức Nữ mới có thể băng qua Dải Ngân Hà để đến bên nhau. Tiết Thất tịch diễn ra vào giữa mùa hè khi tiết trời ấm áp và cây cỏ xanh ngát.

Tháng Bảy mưa Ngâu và lễ Thất tịch

Mưa Ngâu là tên gọi cho những cơn mưa xuất hiện vào đầu tháng 7 Âm lịch ở Việt Nam hàng năm. Trong dân gian có câu tục ngữ: "vào mùng 3, ra mùng 7", nghĩa là mưa sẽ có vào các ngày mùng 3 đến mùng 7, 13 đến 17 và 23 đến 27 Âm lịch. Các cơn mưa thường không liên tục, rả rích, do vậy mới có cụm từ "trời mưa sụt sùi" để chỉ mưa Ngâu. Vào dịp đó, các vị cao niên thường đùa: “Vợ chồng Ngâu gặp nhau đó!”.

Dân gian có câu: “Đồn rằng tháng 7 mưa ngâu/Con trời lấy chú chăn trâu cũng phiền”. Trong bài “Mưa tháng bảy” của Trần Kế Xương có câu: “Sang tuần tháng bảy tiết mưa ngâu/Nắng mãi thì mưa cũng phải lâu…”.

Ngày Thất tịch là ngày 7 tháng 7 Âm lịch được coi là ngày lễ “tình nhân” của châu Á, ngày “ông Ngâu bà Ngâu” hay ngày Ngưu Lang Chức Nữ gặp nhau.

Ngày Valentine (14/2 Dương lịch) là Ngày lễ tình nhân được phổ biến khắp nơi trên Thế giới. Tuy nhiên, chuyện tình Ngưu Lang - Chức Nữ đã ăn sâu bám rễ trong tư tưởng người phương Đông, trở thành câu chuyện tình yêu bất hủ trong dân gian các nước châu Á.

Ở một số nước châu Á, người dân đã có những phong tục đặc biệt trong ngày lễ Thất tịch (ngày Valentine châu Á):

* Tại Trung Quốc: Đây là ngày hội truyền thống ở Trung Quốc để các cô gái trẻ trưng bày các món đồ nghệ thuật tự tạo và cầu mong lấy được một tấm chồng tốt. Vào lễ Thất Tịch, các cô gái sẽ cùng ngồi dưới trăng, tập thêu thùa, cầu mong Chức Nữ se cho mối duyên lành.

Khắc trái cây là một hoạt động lễ hội khác. Vào ngày này, người ta có thể thấy những bông hoa, những con chim được khắc tinh xảo lên nhiều loại trái cây để thể hiện sự khéo tay. Vì nhiều loại dưa có bề mặt trơn nhẵn nên chúng được xem là loại quả lý tưởng cho việc điêu khắc.

Làm và ăn xảo quả: Vào lễ Thất Tịch, phụ nữ muốn trổ tài khéo tay thường làm món xảo quả, món bánh chiên có thành phần bột, đường và mè đen.

* Tại Việt Nam: Ở Việt Nam, ngày lễ Thất Tịch hay còn gọi là ngày “ông Ngâu bà Ngâu”. Các đôi lứa yêu nhau thường đến chùa, làm lễ và cầu mong cho tình duyên bền vững, son sắt.

Vào ngày này trời thường mưa, người ta gọi là mưa Ngâu. Nếu trời không mưa, các đôi thường cùng nhau ngắm sao Ngưu Lang Chức Nữ và thề hẹn. Đêm Thất tịch, chòm sao Chức Nữ sẽ sáng vô cùng. Người ta tin rằng hai người yêu nhau nếu cùng ngắm sao Ngưu Lang - Chức Nữ trong đêm mùng 7 tháng 7 sẽ mãi mãi bên nhau.

Nhiều gia đình làm mâm cỗ trong ngày Thất tịch, bày một số bánh trái sản vật đặc sắc gắn liền với truyền thuyết về lễ hội này như bánh phục linh, bánh chay nhân dừa, hoa, trà, củ ấu, đậu phộng rang (nguyên vỏ), 7 loại trái cây theo mùa... Bên cạnh đó, giới trẻ Việt còn truyền miệng rằng ăn chè đậu đỏ vào ngày này đồng nghĩa với việc cầu nhân duyên.

Ở Hà Nội, vào ngày này, giới trẻ thường đổ về Chùa Hà để cầu duyên, cầu tình. Sở dĩ chùa là địa điểm cầu tình là bởi sự linh ứng truyền tụng trong dân gian nhưng đồng thời cũng gắn với truyền thuyết thời Lý.

Vua Lý Thánh Tông (1054 - 1072) lúc 42 tuổi vẫn chưa có con nên đã cầu tự ở một ngôi chùa mà sinh ra Thái tử Càn Đức, do đó ngôi chùa này còn được gọi là chùa Thánh Chúa để kỷ niệm sự kiện này.

* Tại Nhật Bản: Ở Nhật Bản cũng có lễ hội Thất Tịch, kỷ niệm ngày gặp gỡ giữa Orihime (Chức Cơ) tức sao Chức Nữ và Hikoboshi (Ngạn Tinh) tức sao Ngưu Lang, được gọi là lễ Tanabata (Lễ hội Sao).

Vào ngày lễ hội, người Nhật viết mong ước của mình vào những mảnh giấy đầy màu sắc Tanzaku rồi treo lên cành trúc trước cửa nhà.

Hình ảnh những khóm trúc đầy Tanzaku rực rỡ nghiêng mình trong gió đã trở thành một nét đẹp văn hóa lễ hội không thể thiếu tại Nhật Bản. Người ta cũng tổ chức các vũ điệu tập thể, cũng như các buổi diễu hành với lồng đèn khổng lồ và hình nộm bằng giấy.

Bên cạnh đó, theo phong tục, mọi người gấp giấy origami, như cánh hạc, Kimono bằng giấy, túi xách, lưới, bao,… để trang trí hoặc để tặng nhau để chúc may mắn, tốt lành.

Ngoài ra nhiều đôi lứa đang yêu cũng tới các đền thờ để cầu nguyện, mong tìm được ý trung nhân.

* Tại Hàn Quốc: Lễ Thất tịch trong văn hóa của người Hàn Quốc còn được gọi là lễ hội Chilseok. Lễ Chilseok rơi vào khoảng thời gian khi thời tiết nóng nực qua đi và mùa mưa bắt đầu, mưa rơi trong ngày này được gọi là nước Chilseok.

Bí ngô, dưa chuột và dưa hấu bắt đầu phát triển mạnh trong thời gian này, vì vậy chúng được dùng rất nhiều trong lễ hội.

Trong lễ hội Chilseok, người Hàn Quốc sẽ tắm với mong muốn đem lại một sức khỏe tốt. Ngoài ra, họ còn ăn mì và bánh nướng. Chilseok được biết đến như là lễ hội để thưởng thức đồ ăn làm từ lúa mì bởi sau ngày lễ Chilseok, những cơn gió lạnh sẽ làm hỏng hương vị của lúa mì.

Thanh Hải