Thành lập Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế

Ngày 3/6, tại phiên họp của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, giải trình việc tiếp thu, chỉnh lý dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân, đại diện TAND tối cao đề nghị không thành lập Tòa hủy phán quyết trọng tài tại một số Tòa khu vực.

Tuy nhiên, để tăng cường tính chuyên môn hóa trong giải quyết yêu cầu hủy phán quyết trọng tài, TAND tối cao sẽ bố trí một số Thẩm phán được đào tạo chuyên sâu, đủ năng lực để giải quyết các vụ việc này, đáp ứng yêu cầu của thực tiễn và hội nhập quốc tế về tư pháp; đồng thời, chỉnh lý dự thảo Luật theo hướng giao thẩm quyền xem xét hủy phán quyết trọng tài, đăng ký phán quyết trọng tài cho Tòa Kinh tế thuộc 1 TAND khu vực tại thành phố Hà Nội, 1 TAND khu vực tại thành phố Đà Nẵng và 1 TAND khu vực tại thành phố Hồ Chí Minh.

Cho ý kiến về nội dung này, bà Lê Thị Nga, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Chủ nhiệm Thường trực Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội cho rằng: Thực tế, số vụ hủy phán quyết trọng tài không nhiều, cũng không có vướng mắc gì nhiều. Đồng tình với phương án 2 trong Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, bà Lê Thị Nga đề nghị tiếp tục giao cho TAND cấp tỉnh ở 3 thành phố là Hà Nội, Đà Nẵng và Thành phố Hồ Chí Minh có thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài.

Qua theo dõi ý kiến tại thảo luận Tổ thành phố Hồ Chính Minh và thảo luận ở hội trường, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế và Tài chính Phan Văn Mãi cho rằng, nên giữ quy định TAND cấp tỉnh có thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài và có thể khu trú ở 3 thành phố Hà Nội, Đà Nẵng và thành phố Hồ Chí Minh, bởi số lượng vụ không nhiều, đòi hỏi phải có chuyên môn sâu. Việc hủy phán quyết trọng tài lại có liên quan đến môi trường đầu tư và quan hệ quốc tế. Do đó, ông Phan Văn Mãi cho rằng nên thận trọng, tiếp tục nghiên cứu để sửa Luật Trọng tài thương mại sắp tới.

Giải trình, thông tin thêm với các thành viên Ủy ban Thường vụ Quốc hội về nội dung này, Chánh án TAND tối cao Lê Minh Trí nêu rõ: Việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Tòa án nhân dân lần này bám vào nguyên tắc là phải đảm bảo yêu cầu theo Đề án đã được thông qua, đó là mô hình tổ chức TAND có 3 cấp, bỏ trung gian, tăng cường phân quyền, phân cấp.

Thứ hai, trong đợt sắp xếp tổ chức bộ máy này, Tòa án thành lập các Tòa án khu vực với nhiệm vụ, chức năng được giao rất lớn. Vì vậy, trách nhiệm tới đây của Tòa án là phải tăng cường nguồn lực và nhân lực để Tòa khu vực đảm bảo chức năng nhiệm vụ mới với nhiều giải pháp.

Thứ ba, Tòa không can thiệp vào nội dung của trọng tài mà chỉ xem xét về mặt hình thức, thủ tục để tuyên.

Vì vậy, TAND tối cao đề nghị chỉ bố trí Tòa án hủy phán quyết trọng tài thương mại ở 3 Tòa khu vực tại thành phố Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Hà Nội.

Phát biểu tại phiên họp, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn đánh giá cao Báo cáo tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật của TAND tối cao và Báo cáo ý kiến về việc tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật của Ủy ban Pháp luật và Tư pháp.

Chủ tịch Quốc hội bày tỏ đồng tình cao với việc sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức tòa án để phục vụ việc tinh gọn bộ máy; đồng thời lưu ý cần làm rõ các quy định về thẩm quyền của TAND khu vực, đặc biệt là quy định chuyển tiếp để đảm bảo quá trình chuyển giao nhiệm vụ, quyền hạn, hồ sơ diễn ra thông suốt, không ảnh hưởng đến quyền lợi của các tổ chức, cá nhân.

Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn cũng đề nghị, cần quan tâm đến công tác tập huấn, hướng dẫn các điều kiện để kháng nghị giám đốc thẩm, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, đồng thời, góp phần tổng kết thực hiện và phát triển án lệ. Bên cạnh đó, chú trọng xử lý tài sản, cơ sở vật chất hiện có; quan tâm đầu tư cơ sở, trang thiết bị hiện đại sau sắp xếp, đào tạo đội ngũ thẩm phán ở các địa phương.

“Tôi nghĩ rằng, đội ngũ thẩm phán, cán bộ Tòa án có tâm, có tầm, có tài, có đức thì sẽ đáp ứng được yêu cầu xử án trong tình hình hiện nay, tạo niềm tin của người dân, doanh nghiệp”, Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn nhấn mạnh.

Chủ tịch Quốc hội cũng đề nghị TAND tối cao phối hợp chặt chẽ với Ủy ban Pháp luật và Tư pháp rà soát, đảm bảo tính đồng bộ với các luật khác đang được Quốc hội sửa đổi tại Kỳ họp thứ 9, tránh chồng chéo, khoảng trống pháp lý, đồng thời tạo hành lang cho hoạt động của hệ thống Tòa án.

Kết luận nội dung họp, thay mặt Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nhấn mạnh, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cơ bản thống nhất với đề xuất của TAND tối cao và ý kiến của Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp về việc tiếp thu, chỉnh lý các nội dung của dự thảo luật.

Ủy ban Thường vụ Quốc hội tán thành với đề xuất của các cơ quan quy định trong dự thảo Luật về một số vấn đề cơ bản có tính nguyên tắc, định hướng về tổ chức, đó là có Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm tài chính quốc tế trong Luật này, còn các nội dung cụ thể sẽ được TAND tối cao tiếp tục nghiên cứu phối hợp với Chính phủ, báo cáo cấp có thẩm quyền và trình Quốc hội quy định sau.

Theo đó, trong luật này, đề nghị chỉ quy định tên gọi của Tòa án này là “Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế”; bổ sung nhiệm vụ của Hội đồng thẩm phán TAND tối cao về hướng dẫn áp dụng nguyên tắc của hệ thống thông luật trong giải quyết tranh chấp tại Tòa án chuyên biệt thuộc Trung tâm Tài chính quốc tế. Đồng thời, đề nghị TAND tối cao tiếp tục nghiên cứu, làm rõ các nội dung về tổ chức, hoạt động của Tòa án chuyên biệt, nhất là các vấn đề liên quan đến quy định của Hiến pháp để có đầy đủ cơ sở cho Quốc hội xem xét, quy định.

Về quy định Tòa án có thẩm quyền hủy phán quyết trọng tài thương mại, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định nêu rõ, đây là vấn đề có nhiều ý kiến khác nhau, đề nghị TAND tối cao phối hợp với Thường trực Ủy ban Pháp luật và Tư pháp lập luận đầy đủ ưu điểm, hạn chế của từng phương án, thiết kế 2 phương án để gửi phiếu xin ý kiến ĐBQH.

Về Tòa Phá sản, Tòa Sở hữu trí tuệ thuộc một số Tòa án nhân dân khu vực, nhất trí giao Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định thành lập và quy định phạm vi thẩm quyền theo lãnh thổ của các Tòa chuyên trách này…