Thành phố Huế: Phát hiện nhiều dấu tích mới ở tháp đôi Liễu Cốc

Ngày 8/7, Sở Văn hóa và Thể thao thành phố Huế phối hợp với Bảo tàng Lịch sử quốc gia công bố kết quả thăm dò và khai quật giai đoạn 2 năm 2025 tại di tích tháp đôi Liễu Cốc (phường Kim Trà, thành phố Huế).

Cuộc thăm dò và khai quật di tích tháp đôi Liễu Cốc giai đoạn 2 năm 2025 diễn ra từ giữa tháng 5 đến cuối tháng 6/2025 do ông Nguyễn Ngọc Chất, cán bộ Bảo tàng Lịch sử quốc gia chủ trì.

Với diện tích hơn 66m2, cuộc thăm dò, khai quật đã làm xuất lộ hoàn toàn cấu trúc mặt bằng nền móng kiến trúc tháp Bắc và xác định tương đối đầy đủ cấu trúc nền móng tháp Nam, cùng với đó đã xác định được một phần cấu trúc, giới hạn cũng như khoảng cách của tường bao hai phía Bắc và Nam.

Từ đó, các nhà khoa học xác định, tháp đôi Liễu Cốc là một tổ hợp kiến trúc phân bố trên gò đất phù sa thấp, nằm bên hữu ngạn, gần sông Bồ. Di tích được quy hoạch trong một khu đất bằng phẳng với hai đền tháp chính ở trung tâm, bao quanh là hệ thống tường bao ngăn cách khu vực trung tâm với vùng ngoại vi, lối vào qua kiến trúc tháp Cổng.

Đặc biệt, tháp đôi Liễu Cốc là di tích duy nhất hiện biết ở Việt Nam nói riêng và thế giới nói chung, có hai đền tháp thờ chính.

Về kỹ thuật xây dựng, tháp Nam cũng như tháp Bắc đều được xử lý gia cố nền bằng đất sét pha cát, bề mặt đầm chắc bằng đất laterite màu đỏ sẫm. Toàn bộ kiến trúc sử dụng vật liệu chủ yếu là gạch. Nguyên liệu đất sét làm gạch được khai thác gần ngay sát di tích...

Quá trình thăm dò, khai quật lần này cũng xác định, hai tháp không xây dựng cùng thời điểm, có sự chênh lệch thời gian khoảng 10 - 20 năm. Trong đó, tháp Bắc được xây dựng sớm - cuối thể kỷ IX; tháp Nam xây muộn hơn khoảng cuối thế kỷ IX, đầu thế kỷ X, tương ứng với niên đại về phong cách chữ trên bi ký.

Các nhà khảo cổ cho rằng có thể từ sau năm 1306, tháp đôi Liễu Cốc đã dần bị xuống cấp, không được chăm sóc, tu bổ. Nhiều cấu kiện và trang trí kiến trúc bị rơi rụng, vùi lấp trong đất.

Tuy nhiên, từ giai đoạn này trở về sau, dù không được chú trọng bảo tồn, xây dựng nhưng nơi đây vẫn có người dân (có thể có cả người Việt và người Chăm) sùng tín đến dâng hương, lễ bái; sau này còn lập miếu thờ Dương Phi (bà Chúa Tháp) ngay trước mặt tháp Nam. Từ sau năm 1945, di tích có thể đã bắt đầu hoang phế và bị đào phá trộm.

Song song với việc làm xuất lộ các dấu tích nền móng kiến trúc, các nhà khảo cổ cũng thu được 9.380 tiêu bản và mảnh hiện vật; tập trung chủ yếu là các loại hình vật liệu kiến trúc, trang trí kiến trúc, các mảnh bia, đồ gốm men, đồ sành, đồ đất nung và các mảnh kim loại đồng.

Trong đó, nhiều mảnh trang trí nhấn góc thể hiện hình đầu bò được làm bằng đá sa thạch màu xám vàng và mảnh trang trí bằng đất nung cho thấy, trong giai đoạn xây dựng tháp Liễu Cốc, bên cạnh sự xuất hiện của vật liệu trang trí bằng đá, người xưa vẫn còn sử dụng các loại trang trí bằng đất nung.

Theo ông Nguyễn Ngọc Chất, kết quả khai quật lần này cũng như kết quả khai quật lần 1 (năm 2024), mang lại nhiều cứ liệu khoa học quan trọng, đem đến nhiều nhận thức mới cũng như những vấn đề còn bỏ ngỏ, chưa thể nhận diện đầy đủ về lịch sử, bố cục, không gian và tính chất của di tích.

Để có mặt bằng tổng thể một cách đầy đủ và hoàn thiện nhất về đền tháp đôi Liễu Cốc, các nhà khảo cổ cần tiến hành mở rộng diện tích khai quật; tạo tiền đề, động lực nghiên cứu, thành lập một không gian đặc thù hoặc cao hơn là một bảo tàng văn hóa Champa để tập trung các hiện vật, tư liệu mà Huế đang sở hữu nhằm giới thiệu, quảng bá về di sản văn hóa độc đáo này.