Thanh tra theo kế hoạch sẽ rất khó ‘bắt quả tang’

Ngày 22/5, tại Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV, thảo luận về dự án Luật Thanh tra (sửa đổi), ĐBQH Phạm Khánh Phong Lan (đoàn TP Hồ Chí Minh) bày tỏ lo ngại liên quan đến chất lượng của hoạt động thanh tra chuyên ngành. Đại biểu mong muốn khi xây dựng nghị định và thông tư sẽ có đầu tư thích đáng cho các quy định thanh tra chuyên ngành.

Đại biểu cũng băn khoăn, dự thảo Luật chủ yếu tập trung vào xây dựng luật với phòng, chống lạm quyền, tiêu cực của thanh tra, trong khi quyền hạn, sức mạnh làm cho thanh tra hiệu quả hơn thì... chưa có biện pháp.

“Trong xây dựng luật, thanh tra bị “trói tay, trói chân” rất nhiều. Đơn cử, tại sao không có quy định thoáng hơn để thanh tra đột xuất nhiều hơn thanh tra kế hoạch”, bà Lan đặt vấn đề.

Đại biểu cho rằng, thanh tra kế hoạch hầu như không có hiệu quả khi phải công khai danh sách, thống nhất từ đầu năm và phải có sự phê duyệt của cấp trên; sau đó, trước khi đi thanh tra phải có thông báo cho đơn vị được thanh tra.

“Điều này rõ ràng hạn chế nhiều yếu tố bất ngờ. Kinh nghiệm cho thấy, trước vấn đề sữa giả, thực phẩm chức năng giả hiện nay, Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo mở đợt cao điểm thì lực lượng thanh tra đi đến đâu là hàng hóa giấu hết… Rất khó bắt quả tang khi làm việc gì có kế hoạch, rầm rộ thông tin, làm cho thanh tra chuyên ngành kém hiệu quả. Sau khi bị lập biên bản vi phạm, xử lý vi phạm hành chính, các đơn vị, cá nhân sai phạm tiếp tục không tuân thủ, không nộp phạt, dẹp đơn vị và... đi mở cơ sở mới. Hiện chưa có chế tài nào cho những vấn đề này”, nữ ĐBQH phân tích.

Tham gia góp ý kiến liên quan đến các hành vi bị nghiêm cấm, ĐBQH Nguyễn Tạo (đoàn Lâm Đồng) đề nghị cần quy định rõ ràng hơn hành vi cố ý không quyết định thanh tra để tránh lạm quyền, ví dụ như cơ quan thanh tra nhận được thông tin tố giác rõ ràng nhưng không hành động trong thời gian nhất định.

Vì vậy, cần có cơ chế giám sát nội bộ như yêu cầu thủ trưởng cơ quan thanh tra báo cáo định kỳ về trường hợp phát hiện có dấu hiệu vi phạm nhưng không quyết định thanh tra để bảo đảm tính minh bạch, rõ ràng.

Đồng thời, theo đại biểu, cần bổ sung quy định báo cáo bằng văn bản cho cơ quan quản lý Nhà nước cấp trên hoặc Thanh tra Chính phủ khi không có quy định thanh tra, dù có dấu hiệu vi phạm, trừ trường hợp thuộc bí mật nhà nước, để tăng trách nhiệm giải trình.

Bên cạnh đó, đại biểu Nguyễn Tạo đề nghị cơ quan soạn thảo quy định rõ ràng về hành vi sách nhiễu, gây khó khăn, phiền hà trong hoạt động thanh tra như yêu cầu cung cấp thông tin, tài liệu không liên quan đến nội dung thanh tra hoặc kéo dài thời hạn thanh tra không có lý do chính đáng; gây cản trở trong hoạt động của đối tượng được thanh tra...

“Cần có quy định về việc tiếp nhận và xử lý tố cáo từ đối tượng thanh tra về hành vi hối lộ, sách nhiễu thông qua hệ thống số hóa, bảo đảm bảo mật thông tin cho người tố cáo”, đại biểu Nguyễn Tạo nói.

Liên quan đến quy định bảo vệ người tiến hành thanh tra trước các hành vi can thiệp, đại biểu Nguyễn Tạo đề nghị cần phải quy định cụ thể về nội dung can thiệp trái pháp luật, tác động làm sai lệch hồ sơ như gây áp lực, đe dọa, mua chuộc hoặc cung cấp thông tin sai lệch, ảnh hưởng đến kết luận thanh tra.

Bổ sung quy định bảo vệ người tiến hành thanh tra như quy định bảo mật thông tin cá nhân, hỗ trợ pháp lý khi bị can thiệp trái pháp luật.

Đối với quy định yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan cung cấp thông tin, tài liệu, ông đề nghị bổ sung chế tài xử lý khi cơ quan, tổ chức, cá nhân liên quan đến quyết định thanh tra có hành vi không cung cấp, trì hoãn hoặc cung cấp sai thông tin đến tình hình dẫn đến tình trạng né tránh, làm chậm quá trình thanh tra.