Tháo gỡ vướng mắc cho doanh nghiệp trong trường hợp chậm bàn giao đất

Ngày 19/11, tiếp tục Kỳ họp thứ 10, Quốc hội thảo luận ở tổ về Dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai.

Đại biểu Hà Sỹ Đồng (Đoàn ĐBQH tỉnh Quảng Trị) cho rằng, Nghị quyết có rất nhiều nội dung mang tính “sửa đổi” Luật Đất đai, chứ không chỉ là tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai. Do đó, đại biểu đề nghị trình bày lại nội dung của Nghị quyết này theo hướng: Nội dung nào mang tính sửa đổi Luật Đất đai, cần nói rõ là sửa đổi điều khoản nào, để khi áp dụng, người dân biết được quy định đó tại Luật Đất đai không còn được áp dụng.

Hơn nữa, theo đại biểu Hà Sỹ Đồng, khi nêu rõ là sửa đổi thì Văn phòng Quốc hội có thể dùng kỹ thuật hợp nhất văn bản, tạo thuận lợi cho người dân và doanh nghiệp trong tra cứu, áp dụng; Nội dung nào mang tính bổ sung hoặc tháo gỡ vướng mắc thi hành Luật Đất đai thì có thể để trong Nghị quyết như hiện nay…

Đối với việc điều chỉnh tiền thuê đất khi chậm giải phóng mặt bằng, đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng cho biết, Luật Đất đai hiện đang quy định theo hướng doanh nghiệp phải nộp tiền trước mới được thuê đất. Trên thực tế phát sinh rất nhiều trường hợp doanh nghiệp đã nộp tiền thuê đất, nhưng cơ quan nhà nước chậm triển khai giải phóng mặt bằng, dẫn đến chậm bàn giao đất trên thực địa, có trường hợp chậm nhiều năm, gây thiệt hại cho doanh nghiệp. Trong những trường hợp đó, doanh nghiệp vẫn phải chịu nghĩa vụ tiền thuê đất, nhưng không có đất để sử dụng. Nhiều doanh nghiệp gặp vấn đề này rất bức xúc, bởi họ chịu thiệt hại rất lớn từ lỗi của phía Nhà nước mà lại vẫn phải nộp tiền cho việc này.

“Tôi đề nghị Nghị quyết bổ sung thêm quy định xử lý vấn đề này theo hướng: Doanh nghiệp vẫn nộp tiền thuê đất tạm tính trước khi thuê đất. Trong trường hợp chậm bàn giao đất thì doanh nghiệp có quyền yêu cầu tính toán lại tiền thuê đất, giảm nghĩa vụ tương ứng với khoảng thời gian chậm bàn giao. Phần giảm nghĩa vụ này sẽ được điều chỉnh, quyết toán, khấu trừ vào tiền thuê đất nộp trong những lần sau đó hoặc các nghĩa vụ tài chính khác đối với Nhà nước”, đại biểu Hà Sỹ Đồng phân tích.

Về thuê đất trả tiền một lần hay trả tiền hằng năm, dự thảo Nghị quyết quy định, cho phép người sử dụng đất chọn hình thức trả tiền một lần hay tất cả thời gian thuê. Các đại biểu đánh giá, đây là quy định mang tính tháo gỡ khó khăn rất nhiều cho doanh nghiệp. Trên thực tế thời gian qua, do không cho phép thuê đất trả tiền một lần đối với nhiều trường hợp, dẫn đến doanh nghiệp có cảm giác bấp bênh về quyền sử dụng đất của mình, dẫn đến tâm lý ngại đầu tư vào đất. Thêm vào đó, quyền tài sản của người thuê đất trả tiền hằng năm bị hạn chế hơn so với quyền của người thuê đất trả tiền một lần, như không có quyền thế chấp hay góp vốn quyền sử dụng đất mà chỉ được phép thế chấp hoặc góp vốn bằng tài sản trên đất…

Tuy nhiên, đại biểu Quốc hội Hà Sỹ Đồng đề nghị, ghi nhận cả các quyền thế chấp, góp vốn và các quyền khác của người sử dụng đất trả tiền hằng năm tương ứng với người sử dụng đất trả tiền một lần. Điều này sẽ tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho các doanh nghiệp và hệ thống tài chính ngân hàng trong việc tăng cường đầu tư vào đất để từ đó giúp mang lại lợi ích kinh tế từ đất.

Tại phiên họp, một số ý kiến đại biểu cho biết, dự thảo Nghị quyết của Quốc hội quy định một số cơ chế, chính sách tháo gỡ khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thi hành Luật Đất đai đề ra cơ chế thu hồi đất khi thỏa thuận được 75% diện tích và 75% số hộ, khi đó Nhà nước sẽ đứng ra thu hồi. Tuy nhiên, đại biểu Lê Thị Nga (Đoàn ĐBQH tỉnh Ninh Bình) cho rằng, đây là trình tự thu hồi “đầu dân sự, đuôi hành chính”. Đại biểu Lê Thị Nga đề nghị Ban soạn thảo cân nhắc định giá thế nào để đảm bảo quyền lợi cho người dân, bởi dân sự là thỏa thuận, còn Nhà nước thu hồi là hành chính.

Đối với quy định về giải quyết tranh chấp, đại biểu Lê Thị Nga cho biết, việc giải quyết tranh chấp về đất đai thực hiện theo hai phương án, trong đó, trường hợp đã có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sẽ chuyển qua tòa án; trường hợp chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sẽ do Ủy ban nhân dân giải quyết. Tuy nhiên, dự thảo Nghị quyết quy định theo hướng, các tranh chấp này chuyển tất cả cho tòa án giải quyết, cần được cân nhắc và đánh giá tác động, hằng năm có bao nhiêu vụ việc tranh chấp do Ủy ban nhân dân giải quyết. Hơn nữa, việc chuyển các vụ việc tranh chấp sang tòa án, cũng cần có ý kiến của Toà án nhân dân tối cao về vấn đề này để đảm bảo tính khả thi. Đại biểu lo ngại, với khả năng xét xử của tòa án nhân dân hiện nay, nếu chuyển toàn bộ các vụ tranh chấp về đất đối với trường hợp chưa có giấy chứng nhận quyền sử dụng đất sang tòa án sẽ không khả thi.