Thay đổi tư duy giáo dục, phụ huynh đồng hành cùng con trong kỳ thi vào lớp 10

Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 công lập năm học 2025–2026 tại Hà Nội không chỉ là “cuộc chạy đua” vào THPT, mà còn đánh dấu bước chuyển quan trọng: lần đầu tiên học sinh thi theo Chương trình Giáo dục phổ thông 2018. Đây là thế hệ đầu tiên hoàn thành trọn vẹn 4 năm THCS trong chương trình mới, với trọng tâm là tích hợp kiến thức, phát triển kỹ năng và phẩm chất toàn diện.

Hiệu ứng tích cực trong tư duy giáo dục của phụ huynh

Bên cạnh không khí căng thẳng của mùa thi ấy lại dần hình thành một xu hướng mới khi nhiều gia đình lựa chọn “buông nhẹ áp lực”, tập trung giữ vững tinh thần và sức khỏe cho con. Gia đình chị Lê Cẩm Trang (quận Hai Bà Trưng) là một trong số đó. Con gái chị, em Trần Phương Uyên, học sinh lớp 9 Trường THCS Trưng Vương dù sắp bước vào kỳ thi, nhưng nhịp sống trong gia đình vẫn nhẹ nhàng và đều đặn.

“Chúng tôi có nguyên tắc rõ ràng: không học sau 9 giờ tối, không luyện đề khó, không tạo áp lực điểm số. Hai ngày cuối, con được nghỉ hoàn toàn để thư giãn. Cả nhà chỉ động viên con ăn ngon, ngủ đủ và giữ tinh thần vững vàng. Kỳ thi là một chặng đường, không phải đích đến cuối cùng”, chị Trang chia sẻ.

Bản thân là một phụ huynh từng căng thẳng trong các kỳ thi trước của con, chị Trang hiểu rõ vai trò của cha mẹ không phải là “thuyền trưởng” mà là “bến đỗ tinh thần”: “Tôi có mong đỗ, có kỳ vọng, nhưng điều quan trọng hơn là con cảm thấy được tin tưởng. Cha mẹ phải là người giữ bình tĩnh trước tiên, để con không bị đè nặng bởi lo âu”.

Thay vì chạy theo thành tích, nhiều phụ huynh Hà Nội giờ đây đang đặt sự phù hợp, sức khỏe tâm lý và khả năng phát triển bền vững của con lên hàng đầu. Không ít người sẵn sàng cùng con chọn trường vừa sức, thay vì “liều mình” vào các trường top cao để rồi tiếp tục gánh áp lực sau kỳ thi.

Gia đình chị Nguyễn Thị Phương Hoa (quận Đống Đa) chia sẻ: “Từ khâu chọn trường đến lên kế hoạch ôn tập, mọi việc đều được bàn bạc kỹ lưỡng cùng con. Chúng tôi xác định rõ ba tiêu chí khi chọn trường: chất lượng đào tạo, khoảng cách đi lại và quan trọng nhất là năng lực thực tế của con. Không đặt nặng chuyện trường chuyên hay công lập, miễn là con được học trong môi trường phù hợp để phát triển”.

Chị Hoa cũng cho biết, trong những ngày cận thi, việc học được cân bằng với nghỉ ngơi hợp lý: ngủ đủ 8 tiếng, ăn uống đầy đủ và thư giãn bằng những hoạt động nhẹ nhàng như nghe nhạc, đọc sách.

“Chúng tôi không muốn biến kỳ thi thành nỗi ám ảnh. Gia đình là hậu phương, nhưng con phải là người làm chủ quyết định”, chị Hoa tâm sự.

Không chỉ ở các quận nội thành, xu hướng này cũng đang lan dần về các vùng ven. Tại huyện Thanh Trì, chị Lâm Thị Đào, mẹ của một học sinh thi chuyên Văn kể rằng con gái chị yêu thích Trường THPT chuyên Đại học Sư phạm và đã tự lên kế hoạch ôn tập từ đầu năm.

Chị Đào cho biết: “Chúng tôi chỉ tư vấn khi con cần. Con và cô giáo chủ nhiệm là người chủ động mọi việc. Tôi nhắc con rằng: hãy làm hết sức, phần còn lại để cuộc thi quyết định. Dù kết quả ra sao, bố mẹ luôn ở đây”.

Không xem kỳ thi là cuộc chiến phải thắng, chị Đàm Thị Xuân (quận Thanh Xuân) xem đây là cơ hội để con thử thách bản thân: “Tôi cho con gặp chuyên gia tâm lý để gỡ bỏ lo lắng, khuyến khích con vui chơi, giải trí. Mỗi buổi tối, cả nhà ăn cùng nhau, nói chuyện nhẹ nhàng để con không thấy thi cử là điều đáng sợ”.

Chỉ tiêu tăng nhưng áp lực vẫn lớn

Kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 công lập năm học 2025–2026 tại Hà Nội có khoảng 127.000 học sinh tốt nghiệp THCS, trong đó hơn 103.000 em đăng ký dự thi. Với gần 80.000 chỉ tiêu (tăng khoảng 5.000 so với năm trước), tỷ lệ trúng tuyển ước đạt khoảng 64%, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho thí sinh và giảm phần nào áp lực.

Tuy nhiên, cạnh tranh vẫn hiện hữu khi nguyện vọng 1 có hơn 103.000 học sinh đăng ký; nguyện vọng 2 khoảng 100.000 và nguyện vọng 3 là 63.000. Nhiều trường thuộc nhóm top vẫn ghi nhận tỷ lệ “chọi” cao như: Trường THPT Yên Hòa 1 chọi 2,44; Kim Liên 1 chọi 2,1; Phan Đình Phùng 1 chọi 1,9.

Ở hệ chuyên, chỉ tiêu tại 4 trường THPT chuyên trực thuộc thành phố được mở rộng lên 2.730 suất (tăng gần 500). Ngoài ra, khoảng 1.000 suất nữa dành cho các lớp chuyên của trường đại học.

Có thể thấy, đặc thù là kỳ thi có tính cạnh tranh cao, ảnh hưởng trực tiếp đến định hướng học tập và tâm lý hàng trăm nghìn gia đình, Hà Nội đã có những điều chỉnh về chỉ tiêu, cấu trúc đề thi và phương thức tuyển sinh để tiệm cận Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 là phù hợp hơn với quá trình học tập của học sinh THCS trong 4 năm qua.

Nhưng trong dòng chảy dồn dập của kỳ thi, tất cả phụ huynh vẫn đang lặng thầm định hình cách đồng hành: không thi hộ con, không chạy theo thành tích, mà sẵn sàng bước chậm lại để con được bước vững vàng. Họ hiểu rằng: thi cử là chặng đường quan trọng, nhưng không phải là tất cả. Và hành trang tốt nhất cho con vẫn là sự bình an, tin tưởng và tình yêu vô điều kiện từ gia đình.