'Thể chế AI' trở thành tâm điểm tại Tuần lễ Số quốc tế Việt Nam 2025

Sáng 26/9, tại Hà Nội, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) tổ chức họp báo thường kỳ tháng 9 dưới sự chủ trì của Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương.

Phát biểu khai mạc họp báo, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Hoàng Phương cho biết, trong tháng 9, Bộ KH&CN đã ban hành một số văn bản quan trọng, gồm: Công điện số 16 về ứng phó siêu bão Ragasa; Kế hoạch tổ chức Tuần lễ số Quốc tế Việt Nam 2025; Danh mục chỉ tiêu thống kê phục vụ quản lý lĩnh vực sở hữu trí tuệ.

Bộ KH&CN cũng chỉ đạo, phối hợp tổ chức hàng loạt sự kiện: Diễn đàn Khởi nghiệp sáng tạo Quốc gia lần thứ 7 tại Quảng Ninh; tọa đàm xây dựng khung công nghệ chiến lược; hội thảo hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao chất lượng hồ sơ; hội nghị công bố Chỉ số Đổi mới sáng tạo toàn cầu (Việt Nam đứng thứ 44/139, nằm trong nhóm 9 quốc gia thu nhập trung bình cải thiện nhanh nhất); hội nghị APIX32 tại Đà Nẵng về quản lý tài nguyên Internet với hơn 800 đại biểu quốc tế; hội thảo về tác động và ứng phó chính sách với trí tuệ nhân tạo (AI); hội nghị phổ biến Luật Công nghiệp công nghệ số.

Đáng chú ý, ngày 16/9, Bộ KH&CN đã tổ chức đấu giá lại quyền sử dụng băng tần 700 MHz cho 4G, 5G, với VNPT trúng thầu khối B1-B1', trở thành nhà mạng thứ hai sau Viettel khai thác băng tần này. Ngày 24/9, Bộ phối hợp tổ chức Phiên họp lần thứ 4 của Ban Chỉ đạo phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và Đề án 06.

"Trong thời gian tới, Bộ KH&CN sẽ tổ chức nhiều sự kiện quan trọng như Lễ kỷ niệm 80 năm ngành Bưu chính – Viễn thông, 66 năm ngành KH&CN và Đại hội Thi đua yêu nước lần thứ I; Ngày hội Đổi mới sáng tạo quốc gia 2025 và Triển lãm quốc tế Đổi mới sáng tạo Việt Nam 2025, quy tụ hàng trăm doanh nghiệp trong và ngoài nước, dự kiến thu hút 40.000 lượt khách" - Thứ trưởng Bùi Hoàng Phương cho biết.

Tại họp báo, bà Vũ Thị Tú Quyên - Phó Vụ trưởng Vụ Hợp tác quốc tế (Bộ KH&CN) cho biết, Bộ KH&CN sẽ phối hợp với UBND tỉnh Ninh Bình tổ chức Tuần lễ Số Quốc tế Việt Nam 2025 (VIDW 2025) từ ngày 27 đến 29/10 tại Ninh Bình và Hà Nội. Đây là diễn đàn quốc tế thường niên nhằm thúc đẩy hợp tác, kết nối giữa Chính phủ, tổ chức quốc tế và cộng đồng doanh nghiệp trong lĩnh vực công nghệ số.

VIDW 2025 dự kiến thu hút từ 500–1.000 đại biểu đến từ hơn 30 quốc gia, trong đó có Bộ trưởng các nước ASEAN, châu Phi, các đối tác như Úc, Hàn Quốc, Hoa Kỳ; lãnh đạo cấp cao của các tổ chức quốc tế như ITU, Liên Hợp Quốc, ASEAN, World Bank, EU. Các tập đoàn công nghệ toàn cầu như Starlink, Qualcomm, SK, Ericsson, Nokia, Huawei, O-RAN Alliance cùng doanh nghiệp Việt Nam như Viettel cũng sẽ tham dự.

Với chủ đề "Thể chế AI", VIDW 2025 được thiết kế theo cấu trúc "1+6": gồm một phiên bàn tròn cấp Bộ trưởng và sáu chuyên đề trọng tâm, cùng nhiều hoạt động trình diễn công nghệ, gặp gỡ song phương, giao lưu văn hóa – đối ngoại.

Song song, Bộ KH&CN tiếp tục hoàn thiện dự thảo Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi) với 6 nhóm chính sách mới, tập trung vào khung pháp lý minh bạch, khuyến khích thương mại hóa kết quả nghiên cứu, tăng cường kiểm soát chuyển giao công nghệ xuyên biên giới và thúc đẩy thị trường KH&CN phát triển.

Nói về việc đưa trí tuệ nhân tạo (AI) vào giảng dạy ngay từ bậc tiểu học, ông Hồ Đức Thắng - Viện trưởng Viện Công nghệ số và Chuyển đổi số Quốc gia cho rằng, việc đưa AI vào trường học phổ thông là đúng thời điểm, song cần triển khai “đúng cách” và từng bước chắc chắn.

Theo ông Thắng, mục tiêu của việc đưa AI vào giáo dục tiểu học không phải là đào tạo “kỹ sư AI nhí”, mà là giúp trẻ hình thành ba năng lực cốt lõi: Hiểu AI là gì; Biết cách sử dụng an toàn, có trách nhiệm; Có tư duy sáng tạo khi tương tác với công nghệ.

Để đạt được điều này, mỗi học sinh chỉ cần khoảng 5–10 giờ học mỗi năm, lồng ghép trong các môn học hoặc hoạt động trải nghiệm – mô hình mà Singapore sẽ áp dụng từ 2025.

Đặc biệt, ông Thắng nhấn mạnh cần hai “hàng rào an toàn”: Giám sát & độ tuổi: Học sinh không được tự do dùng AI tạo sinh, mọi hoạt động phải diễn ra dưới tài khoản của nhà trường và sự hướng dẫn của giáo viên; Công cụ an toàn: Chỉ sử dụng các phần mềm đã qua thẩm định, phù hợp lứa tuổi và bảo mật dữ liệu học sinh.

Ngoài ra, yếu tố quyết định thành công là đội ngũ giáo viên. Việt Nam cần ngay một chương trình bồi dưỡng chuẩn hóa, xây dựng khoảng 1.000 “giáo viên hạt nhân” về AI để dẫn dắt trên toàn quốc, giống như mô hình Estonia đang triển khai.

Kinh nghiệm quốc tế cũng mang lại nhiều bài học quý: Singapore chú trọng mô-đun ngắn và an toàn; Estonia ưu tiên đào tạo giáo viên; Hàn Quốc cho thấy không nên thay thế sách giáo khoa quá vội; Mỹ chứng minh hạ tầng internet đồng đều (E-Rate) là chìa khóa để triển khai thành công.

Ông Thắng đề xuất triển khai theo lộ trình thí điểm 18–24 tháng trước khi nhân rộng toàn quốc, nhằm chuẩn bị kỹ về học liệu và đào tạo giáo viên.

Bên cạnh giáo dục, một nội dung quan trọng khác là xây dựng Luật AI. Ông Thắng cho rằng luật cần dung hòa giữa khuyến khích đổi mới sáng tạo và bảo đảm an toàn, trong đó an ninh mạng phải được coi là “cấu phần mặc định”.

Cách tiếp cận được ông gợi ý là 3 lớp phòng thủ: Bộ lọc rủi ro: Quản lý dựa trên mức độ rủi ro. AI rủi ro thấp được tạo điều kiện sáng tạo; AI rủi ro cao phải kiểm soát chặt; An toàn từ thiết kế: Với hệ thống rủi ro cao, an toàn phải được tích hợp ngay từ khâu thiết kế, dữ liệu đến thuật toán, trước khi ra thị trường; Giám sát & chế tài: Các hệ thống AI quan trọng không thể là “hộp đen”. Luật cần cơ chế giám sát liên tục, kèm các chế tài đủ mạnh để ngăn chặn lạm dụng công nghệ.

Trong tháng 10, Bộ KH&CN sẽ hoàn thiện và trình Quốc hội 4 dự án luật: Luật Công nghệ cao (sửa đổi), Luật Chuyển giao công nghệ (sửa đổi), Luật Sở hữu trí tuệ (sửa đổi), Luật Chuyển đổi số, đồng thời xây dựng dự án Luật Trí tuệ nhân tạo. Bộ cũng đang trình Chính phủ các Nghị định hướng dẫn thi hành luật, sửa đổi quy định về quản lý đầu tư ứng dụng CNTT.

Ngoài ra, nhiều đề án lớn sẽ được triển khai, gồm: Khung Kiến trúc tổng thể quốc gia số; sửa đổi Mã bưu chính quốc gia; hình thành doanh nghiệp công nghệ chiến lược quy mô lớn, phát triển hạ tầng số, nhân lực số, dữ liệu số và công nghệ số chiến lược, bảo đảm an toàn, an ninh mạng.