Thi học sinh giỏi THCS trước thềm năm học mới: Loay hoay tìm lối đi sau khi phòng GD&ĐT giải thể

Điều này kéo theo nhiều thay đổi, trong đó, việc tổ chức kỳ thi học sinh giỏi (HSG) văn hóa cấp trung học cơ sở (THCS) đang trở thành “bài toán khó” khiến giáo viên, phụ huynh và học sinh đặc biệt quan tâm.

Trường lo, thầy lo, trò cũng lo

Trước đây, kỳ thi HSG THCS được tổ chức qua 2 vòng: cấp huyện do phòng GD&ĐT chủ trì và cấp tỉnh do Sở GD&ĐT tổ chức. Cách làm này vừa có tính sàng lọc, vừa khuyến khích phong trào thi đua học tập ở địa phương.

Tuy nhiên, từ khi phòng GD&ĐT giải thể, “nấc thang” trung gian này biến mất, trong khi đến nay Sở GD&ĐT vẫn chưa ban hành hướng dẫn chính thức. Điều này khiến nhiều trường THCS rơi vào tình trạng lúng túng: vẫn phân công giáo viên ôn luyện, vẫn lập đội tuyển, nhưng tất cả chỉ dừng ở mức “tạm thời”.

Một tổ trưởng chuyên môn tham dự hội nghị triển khai nhiệm vụ năm học 2025–2026 của Sở chia sẻ: “Giáo viên chúng tôi đang rất sốt ruột. Không có hướng dẫn rõ ràng thì công tác bồi dưỡng chẳng khác nào ‘đi trong sương mù’, vừa lo mất công sức, vừa lo học trò chịu thiệt".

Ba phương án, đâu là lời giải?

Theo thông tin từ lãnh đạo Sở GD&ĐT, hiện có ba phương án đang được cân nhắc.

Thứ nhất, thi cấp trường rồi lên thẳng cấp tỉnh: Đơn giản, ít tốn kém, nhưng nguy cơ số lượng thí sinh quá lớn, chất lượng không đồng đều, gây áp lực tổ chức.

Thứ hai, thi cấp xã rồi lên cấp tỉnh: Giúp sàng lọc bớt thí sinh, đảm bảo công bằng hơn nếu có quy định theo quy mô trường lớp. Song, khâu tổ chức dễ nảy sinh bất cập vì phòng Văn hóa – Xã hội cấp xã không đủ nhân lực, vẫn phải nhờ trường hỗ trợ ra đề, coi thi, chấm thi.

Thứ ba, thi theo cụm rồi lên cấp tỉnh: Tương tự mô hình cấp huyện trước đây, giúp chọn được thí sinh chất lượng. Tuy nhiên, khi phòng GD&ĐT không còn, việc ai đứng ra tổ chức, điều phối và chi trả thù lao cho đội ngũ ra đề, coi thi vẫn là câu hỏi bỏ ngỏ.

Mỗi phương án đều có ưu điểm, hạn chế riêng, nhưng điều quan trọng nhất là Sở GD&ĐT phải sớm chốt mô hình để các trường yên tâm triển khai.

Nỗi lòng giáo viên và học sinh

Theo kế hoạch khung, học sinh lớp 9 năm học 2025–2026 sẽ tựu trường từ ngày 22/8. Thực tế, ngay từ trước thời điểm này, nhiều trường đã khởi động việc ôn luyện HSG. Nghĩa là danh sách đội tuyển đã được lựa chọn, giáo viên đã dốc công bồi dưỡng.

Nhưng nếu Sở ban hành quy định mới về số lượng thí sinh hay cách thức dự thi, mọi công sức có nguy cơ bị xáo trộn.

“Nhiều khi thầy trò đang miệt mài ôn tập, chỉ sợ sau này phải chọn lại từ đầu. Như thế, cả học sinh lẫn giáo viên đều hụt hẫng”, một giáo viên dạy HSG môn Toán tại Bắc Ninh bày tỏ.

Theo quan điểm của nhiều cán bộ quản lý, phương án thi cấp xã và cấp tỉnh được đánh giá là khả thi hơn cả. Bởi mỗi xã, phường hiện có nhiều trường THCS; nếu tổ chức thi vòng loại cấp xã, vừa giảm tải cho kỳ thi cấp tỉnh, vừa đảm bảo sự cạnh tranh công bằng khi có quy định rõ ràng về chỉ tiêu.

Điều quan trọng là khâu tổ chức phải minh bạch: giáo viên ra đề, chấm thi nên là những người có kinh nghiệm nhưng không trực tiếp tham gia bồi dưỡng đội tuyển. Như vậy, kỳ thi mới giữ được uy tín và chất lượng.

Thực tế, khái niệm “thi HSG cấp xã” nghe còn lạ lẫm, nhưng đặt trong bối cảnh chính quyền 2 cấp, điều này không có gì bất thường. Nó tương tự như các hội thi giáo viên dạy giỏi, giáo viên chủ nhiệm giỏi… vốn đã được giao cho cấp xã phụ trách.

Từ nay đến khi bước vào năm học mới không còn nhiều thời gian. Nếu hướng dẫn tiếp tục chậm trễ, nguy cơ phong trào thi HSG THCS sẽ bị ảnh hưởng nặng nề, kéo theo tâm lý hoang mang của thầy và trò.

Một quyết định kịp thời, minh bạch từ Sở GD&ĐT không chỉ giải tỏa nỗi lo của các nhà trường, mà còn bảo đảm quyền lợi và động lực cho hàng nghìn học sinh đang nỗ lực khẳng định năng lực của mình.