"Tôi hy vọng họ sẽ đạt được nhận thức chung và sẽ có quá trình chuyển đổi hòa bình, và cuối cùng họ đưa ra một thỏa thuận cho tương lai của đất nước", ông Mevlut Cavusoglu cho biết hôm thứ Tư (18/8). 

Thổ Nhĩ Kỳ là một bên đóng vai trò quan trọng ở Afghanistan khi cung cấp an ninh cho sân bay quốc tế Kabul trong sáu năm trong khuôn khổ sứ mệnh của NATO tại quốc gia Trung Á này. 

Bộ trưởng Cavusoglu bác bỏ thông tin từ báo chí rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã gác lại kế hoạch tiếp tục bảo vệ tại sân bay và quản lý bộ phận quân sự của mình.

"Tin tức rằng Thổ Nhĩ Kỳ quyết định không ở lại là không đúng sự thật", Ngoại trưởng nói. "Chúng tôi vẫn chưa đưa ra bất kỳ quyết định nào".

"Có một tình huống mới và chúng tôi phải đợi cho đến khi họ thành lập chính phủ - sau đó chúng tôi có thể nói chuyện với họ. Hiện tại, chúng tôi có những ưu tiên khác như sơ tán công dân của mình", ông nói thêm.

Thổ Nhĩ Kỳ có quân đội lớn thứ hai trong NATO và có lịch sử duy trì mối quan hệ tốt đẹp với Afghanistan. Là một quốc gia đa số theo đạo Hồi, họ hy vọng Taliban sẽ đồng ý để Thổ Nhĩ Kỳ tiếp tục sứ mệnh tại sân bay, cửa ngõ chính vào đất nước không giáp biển cũng như là một huyết mạch cho các đại sứ quán nước ngoài và các tổ chức viện trợ quốc tế.

Các quan chức Taliban cho đến nay cho biết tất cả các lực lượng nước ngoài tham gia sứ mệnh Afghanistan của NATO nên rời khỏi đất nước, bao gồm cả quân đội Thổ Nhĩ Kỳ. Thổ Nhĩ Kỳ nhận được sự hỗ trợ từ cộng đồng người Uzbekistan và Tajik địa phương, những người có chung nguồn gốc Thổ Nhĩ Kỳ trong khi Taliban chủ yếu là lực lượng Pashtun. Ông Cavusoglu trước đó đã nói rằng Thổ Nhĩ Kỳ có liên hệ với Taliban và các thông điệp ban đầu từ nhóm chiến binh là "tích cực".

Bộ trưởng Cavusoglu cho biết ông đã xem trực tiếp cuộc họp báo "rất thú vị" của Taliban hôm thứ Ba (17/8). Khi được hỏi về bình luận của Taliban rằng không có quân đội nước ngoài nào được chào đón, ông nói: "Vai trò của quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tại sân bay là rất quan trọng đối với mọi người, đối với người Afghanistan và các nước thứ ba, đối với các tổ chức quốc tế và đối với công dân của chúng tôi".

"Tại thời điểm này, sự hiện diện của họ là cần thiết để sơ tán và đảm bảo an ninh cho sân bay, nơi có nhiều dân thường ở nhà ga dân sự", ông Cavusoglu nói khi được hỏi liệu Thổ Nhĩ Kỳ có kế hoạch rút quân hay không.

Theo một cuộc thăm dò gần đây tại Thổ Nhĩ Kỳ của Metropoll, 62% số người được hỏi cho rằng quân đội Thổ Nhĩ Kỳ nên rút khỏi Afghanistan nếu lực lượng Mỹ rời đi.

Ông Cavusoglu nói, Thổ Nhĩ Kỳ "không có tham vọng làm trung gian hòa giải" giữa Taliban và cộng đồng quốc tế. "Chúng ta nên hành động cùng nhau như một cộng đồng quốc tế, cả thế giới Hồi giáo và không Hồi giáo."

Các thành viên hàng đầu của Liên minh châu Âu là Đức và Pháp cảnh giác với dòng người tị nạn Afghanistan có thể xảy ra, đã nhấn mạnh tầm quan trọng của một giải pháp liên quan đến các quốc gia trung chuyển như Thổ Nhĩ Kỳ.

Sau cuộc hội đàm với Thủ tướng Đức Angela Merkel và các nhà lãnh đạo châu Âu khác trong tuần này, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron cho biết một sáng kiến ​​mới là cần thiết để "chống lại các dòng người bất thường, đạt được sự đoàn kết trong nỗ lực, hài hòa các tiêu chí bảo vệ và thiết lập hợp tác với các nước trung chuyển như Pakistan, Iran và Thổ Nhĩ Kỳ".

Thổ Nhĩ Kỳ và EU đã đạt được một thỏa thuận toàn diện về người tị nạn vào năm 2016 sau khi hơn 1 triệu người Syria đổ vào EU, chủ yếu thông qua Thổ Nhĩ Kỳ. Thỏa thuận liên quan đến việc Thổ Nhĩ Kỳ tiếp nhận hầu hết những người tị nạn để đổi lấy 6 tỷ euro (7 tỷ USD theo tỷ giá hiện tại) hỗ trợ tài chính vì lợi ích của họ.

Thổ Nhĩ Kỳ cũng tìm kiếm các yêu cầu bổ sung, chẳng hạn như du lịch miễn thị thực cho công dân Thổ Nhĩ Kỳ và cập nhật thỏa thuận liên minh thuế quan Thổ Nhĩ Kỳ-EU. Thổ Nhĩ Kỳ cho biết chỉ có cam kết hỗ trợ tài chính mới được tôn trọng và mỗi bên đổ lỗi cho bên kia về sự chậm trễ.

Khi được hỏi về khả năng ký một thỏa thuận mới với EU, ông Cavusoglu cho biết Ankara đang tìm cách sửa đổi tuyên bố chung năm 2016. Thổ Nhĩ Kỳ đã dẫn độ 37.000 người di cư bất hợp pháp trong bảy tháng đầu năm nay, 13.000 người trong số họ là công dân Afghanistan.

Tổng thống Recep Tayyip Erdogan cho biết trong một buổi lễ hôm Chủ nhật (15/8) rằng Thổ Nhĩ Kỳ đang "đối mặt với làn sóng di cư Afghanistan ngày càng gia tăng qua Iran".

"Chúng tôi sẽ tiếp tục thể hiện tất cả những nỗ lực có thể để đảm bảo sự ổn định trong khu vực, đặc biệt là ở Afghanistan", ông Erdogan nói.

Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng tốc nỗ lực hoàn thành việc xây dựng bức tường dài hàng trăm km với các cảm biến và camera ở biên giới với Iran để ngăn dòng người di cư từ phía đông.

"Có vẻ như nhiều người sẽ rời khỏi đất nước của họ vì những lý do khác nhau, rõ ràng là từ Afghanistan và những nơi khác như châu Phi. Sau đại dịch COVID, nhiều quốc gia trở nên dễ bị tổn thương. Những người này sẽ cố gắng đến một nơi nào đó. Người Afghanistan và những người khác đang cố gắng đến các điểm đến phương Tây và Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia trung chuyển cho họ”, ông Cavusoglu nói.