Quyết định rút khỏi thỏa thuận cho phép quân đội Mỹ đồn trú luân phiên tại Philippines đã được Salvador Panelo, người phát ngôn Tổng thống Philippines Rodrigo Duterte khẳng định tại buổi họp báo ở Manila: "Đã đến lúc chúng ta tự lo cho mình. Chúng ta sẽ tự củng cố năng lực phòng thủ và không dựa vào bất kỳ quốc gia nào khác".

Việc chấm dứt thỏa thuận VFA sẽ có hiệu lực sau 180 ngày kể từ ngày 11/2. Tuy nhiên, ông Salvador Panelo cho biết thêm: "Tổng thống sẽ không xem xét những đề xuất của Washington nhằm cứu vãn VFA, cũng như không nhận lời mời thăm chính thức đến Mỹ".

VFA được hai nước ký năm 1998. VFA cho phép tàu chiến, máy bay và binh lính Mỹ luân phiên đồn trú tại Philippines. Thỏa thuận cũng cho phép quân đội Mỹ được miễn trừ truy tố bởi những cơ quan chức năng địa phương đối với một số hành vi vi phạm pháp luật Philippines.

Lầu Năm Góc nhận định việc Philippines hủy thỏa thuận quân sự kéo dài 22 năm qua giữa hai nước là quyết định "đáng tiếc". Quyết định hủy bỏ VFA được đưa ra sau khi Mỹ thu hồi visa của một cựu quan chức Philippines - người dẫn đầu chiến dịch chống ma túy của Tổng thống Duterte. 

Ông Jay Batongbacal - Giám đốc Viện Hàng hải và Luật Biển thuộc Đại học Philippines, khẳng định VFA là công cụ hiệu quả giúp Philippines kiềm chế được các hành động khiêu khích của Trung Quốc trên thực địa, trong đó có bãi cạn Scarborough đang tranh chấp. 

Trước đó, Ngoại trưởng Philippines Teodoro Locsin Jr. cảnh báo việc hủy VFA sẽ gây tổn hại đến an ninh của Philippines và gia tăng tình trạng căng thẳng ở Biển Đông. Tuy nhiên, Tổng thống Duterte vẫn quyết liệt thúc đẩy việc rút khỏi thỏa thuận quân sự và cáo buộc Mỹ can thiệp vào các vấn đề nội bộ của Philippines.

Vân Trần (theo Reteurs)