Vị thế dẫn đầu của Tesla trên thị trường xe điện toàn cầu đang đối mặt với thách thức lớn nhất từ trước đến nay. Sau nhiều năm giữ vững ngôi vương, công ty của tỷ phú Elon Musk đang chật vật với đà tăng trưởng chậm lại, áp lực cạnh tranh ngày càng gay gắt và những vấn đề trong sản xuất.

Trong khi đó, các hãng xe Trung Quốc đặc biệt là BYD đang vươn lên mạnh mẽ, đe dọa vị trí số một của Tesla. Với đà tăng trưởng hiện tại, BYD có thể vượt Tesla về doanh số vào năm 2025, đặt dấu chấm hết cho thời kỳ thống trị của hãng xe Mỹ.

Đà chững lại của Tesla

Trong quý IV/2024, Tesla bán được 495.570 xe, nâng tổng doanh số cả năm lên 1,79 triệu xe. Dù vẫn giữ vị thế nhà sản xuất xe điện lớn nhất thế giới, con số này đang khiến giới đầu tư lo ngại khi giảm 1,1% so với năm trước, lần đầu tiên trong hơn một thập kỷ Tesla ghi nhận doanh số suy giảm.

Nguyên nhân chủ yếu đến từ sự suy yếu tại các thị trường trọng điểm. Nếu trước đây Tesla gần như không có đối thủ trong mảng xe điện tại Mỹ và châu Âu, thì giờ đây tình thế đã thay đổi khi ngày càng nhiều hãng xe tham gia vào cuộc đua với những mẫu xe đa dạng hơn, giá cạnh tranh hơn. Tại Trung Quốc, thị trường lớn thứ hai của Tesla, hãng đang đối mặt với sức ép dữ dội từ các thương hiệu nội địa, đặc biệt là BYD.

Để kích cầu, Tesla tung ra hàng loạt ưu đãi như sạc miễn phí, lãi suất 0% và giá thuê xe thấp hơn. Dù các biện pháp này giúp cải thiện doanh số quý IV, chúng vẫn không đủ để cứu vãn cả năm 2024. Hơn nữa, Tesla đã liên tục phải giảm giá xe, khiến biên lợi nhuận ngày càng thu hẹp.

Sự trỗi dậy của BYD

BYD kết thúc năm 2024 với doanh số kỷ lục 4,25 triệu xe du lịch, trong đó 1,76 triệu xe thuần điện (BEV). Đây là mức tăng trưởng ấn tượng 41% so với năm trước, giúp BYD tiến sát Tesla về mảng xe điện. Chỉ riêng tháng 12, BYD đã bán ra 207.734 xe điện, cho thấy tốc độ mở rộng đáng kinh ngạc của hãng.

Không giống Tesla, BYD hưởng lợi từ chính sách trợ giá mạnh mẽ của chính phủ Trung Quốc và chiến lược mở rộng đầy tham vọng. Hãng không chỉ tập trung vào xe điện thuần mà còn đẩy mạnh dòng xe hybrid sạc điện (PHEV), giúp tiếp cận nhiều nhóm khách hàng hơn, đặc biệt là tại các thị trường chưa có hạ tầng sạc phát triển. Nếu Tesla chủ yếu nhắm đến phân khúc cao cấp, BYD lại thành công với những mẫu xe giá rẻ, phù hợp với người tiêu dùng phổ thông.

Sự vươn lên của BYD không chỉ giới hạn ở Trung Quốc. Hãng xe này đang đẩy mạnh hiện diện tại châu Âu và Mỹ Latinh với chiến lược giá cạnh tranh, trong khi vẫn đảm bảo quãng đường di chuyển ấn tượng và công nghệ hiện đại. Điều này giúp BYD chiếm lĩnh nhiều thị trường mà trước đây Tesla gần như không có đối thủ.

Cục diện ngành xe điện đang thay đổi

Cuộc đua giữa Tesla và BYD chỉ là một phần trong bức tranh lớn hơn của ngành xe điện toàn cầu. Trong khi nhiều hãng xe truyền thống như Volkswagen, Nissan hay Stellantis gặp khó khăn trong quá trình chuyển đổi sang xe điện, một số thương hiệu đáng chú ý như General Motors và Ford lại đang dần giành thị phần tại Mỹ.

Bên cạnh đó, danh tiếng của Tesla với tư cách là "kẻ tiên phong" trong ngành xe điện cũng đang bị thử thách. Nếu trước đây Tesla dẫn đầu với công nghệ đột phá, thì giờ đây các đối thủ đã thu hẹp khoảng cách đáng kể. BYD đang đạt nhiều bước tiến lớn trong công nghệ pin, cho ra đời những mẫu pin có mật độ năng lượng cao và chi phí tối ưu hơn.

Các hãng xe mới nổi như Rivian và Lucid cũng đang tích cực bán công nghệ xe điện của mình cho các hãng xe lớn như Volkswagen và Aston Martin.

Thị hiếu người tiêu dùng cũng đang thay đổi. Nếu Tesla từ lâu định vị là hãng xe điện cao cấp, thì nhiều khách hàng ngày nay lại ưu tiên tính kinh tế và thực dụng. Lợi thế của BYD nằm ở khả năng cung cấp những mẫu xe giá rẻ nhưng vẫn đảm bảo chất lượng và công nghệ, giúp hãng thu hút được nhiều khách hàng hơn.

Ảnh hưởng từ yếu tố chính trị

Mặc dù chưa có nhiều dữ liệu cụ thể, một số nghiên cứu chỉ ra rằng sự can dự ngày càng sâu của Elon Musk vào chính trị có thể đang tác động tiêu cực đến doanh số Tesla. Một nghiên cứu của tổ chức phi lợi nhuận EV Politics Project khảo sát 600 người về quan điểm của họ đối với xe điện và Elon Musk. Kết quả cho thấy những người từng bỏ phiếu cho Phó Tổng thống Kamala Harris có xu hướng ủng hộ xe điện hơn so với những người ủng hộ cựu Tổng thống Donald Trump.

Điều này không quá bất ngờ. Thậm chí, gần 75% người tham gia khảo sát đồng ý với nhận định: "Xe điện là sản phẩm dành cho phe cánh tả". Tuy nhiên, dù xe điện nhận được nhiều thiện cảm từ nhóm cử tri này, hình ảnh của Tesla trong mắt họ lại kém tích cực hơn so với nhóm cử tri của ông Trump.

Hệ quả là những người dự định mua xe điện trong năm tới xếp Tesla thấp hơn nhiều so với các đối thủ như Ford, Volkswagen hay Toyota. Báo cáo của EV Politics Project nhận định: "Người ủng hộ đảng Cộng hòa đang dần có thiện cảm hơn với xe điện, và dù muốn hay không, việc Elon Musk xích lại gần phe MAGA có thể đã góp phần vào xu hướng này. Ngược lại, sự phản ứng của những khách hàng không thuộc phe Cộng hòa đối với Tesla cũng ngày càng rõ rệt."

Dự báo về Tesla trong năm 2025

Tesla sẽ phải đối mặt với nhiều thách thức nếu muốn giữ vững ngôi vương trong năm 2025. Mẫu Model Y phiên bản mới đã ra mắt, nhưng để duy trì tính cạnh tranh, hãng cần tung ra các dòng xe giá phải chăng hơn. Mẫu xe điện giá rẻ được đồn đoán với tên gọi "Model 2" có thể tạo ra bước ngoặt lớn, nhưng đến nay vẫn chưa có nhiều thông tin chi tiết.

Với việc BYD ngày càng tiến sát, Tesla cần có chiến lược mới tại Trung Quốc, có thể là giảm giá sâu hơn hoặc mở rộng sản xuất tại địa phương. Tuy nhiên, giảm giá liên tục không phải hướng đi bền vững vì sẽ tiếp tục bào mòn lợi nhuận. Thay vào đó, hãng cần tập trung vào cải tiến công nghệ pin và quy trình sản xuất để duy trì lợi thế cạnh tranh.

Một yếu tố quan trọng khác là khả năng hiện thực hóa các lời hứa công nghệ của Tesla. Elon Musk từng nhiều lần tuyên bố về những bước tiến lớn trong công nghệ pin và tự lái, nhưng thực tế triển khai vẫn chưa đáp ứng được kỳ vọng. Các nhà đầu tư và người tiêu dùng đang dần mất kiên nhẫn, và Tesla buộc phải có những bước tiến thực sự để giữ vững lòng tin từ thị trường.

Với tốc độ tăng trưởng mạnh mẽ của BYD và những khó khăn nội tại của Tesla, năm 2025 có thể đánh dấu bước ngoặt lớn trên thị trường xe điện. Nếu không có đột phá, Tesla có thể đánh mất ngôi vương vào tay đối thủ Trung Quốc, mở ra một kỷ nguyên mới trong ngành công nghiệp này.

An Nhiên (Theo Autoblog)