Những tín hiệu tích cực sau thời gian dài “ì ạch”

Hiện cả nước có khoảng 3,5 triệu xe ô-tô lưu hành và để thuận tiện cho việc thu phí, tránh ùn tắc giao thông tại các trạm thu phí cũng như minh bạch tài chính, từ năm 2016 Công ty TNHH thu phí tự động VETC (VETC) là đơn vị đầu tiên được Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), Tổng cục Đường bộ Việt Nam cho phép dán thẻ E-tag tại các trung tâm đăng kiểm trên cả nước.

Năm 2020 Bộ GTVT bổ sung thêm Nhà cung cấp dịch vụ thu phí tự động không dừng giai đoạn 2 (BOO2) là Công ty Cổ phần giao thông số Việt Nam VDTC (VDTC) với thẻ E-Pass. Đến nay đã có hơn 2 triệu ô-tô dán thẻ thu phí không dừng và có khoảng 60% phương tiện sử dụng dịch vụ này.

Mới đây, tại cuộc họp của Phó Thủ tướng Chính phủ Lê Văn Thành với Bộ GTVT về tình hình thực hiện một số nhiệm vụ trọng tâm của Bộ này có việc triển khai hệ thống thu phí điện tử không dừng. Phó Thủ tướng nêu rõ, việc triển khai hệ thống thu phí điện tử không dừng mang lại hiệu quả thiết thực, tạo sự thuận tiện, lợi ích, văn minh, tiết kiệm. Tuy nhiên công việc này chưa đạt yêu cầu đề ra.

Phó Thủ tướng yêu cầu Bộ GTVT cần quyết liệt hơn nữa, tập trung lãnh đạo, chỉ đạo để sớm hoàn thành. Khẩn trương lắp đặt hệ thống thu phí không dừng đối với các trạm còn lại. Phấn đấu đến tháng 3/2022, lắp xong toàn bộ tất cả các trạm trên hệ thống đường cao tốc toàn quốc. Ngay trong quý I/2022, phấn đấu tất cả các tuyến cao tốc chỉ giữ lại 1 làn thu phí một dừng. Tiến tới lựa chọn một số tuyến cao tốc chỉ thu phí không dừng, đóng hoàn toàn việc thu phí thủ công.

Ngoài ra các nhà cung cấp dịch vụ cần đổi mới hình thức, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân trong sử dụng dịch vụ thu phí không dừng như mở tài khoản, dán thẻ làm sao phấn đấu đến tháng 6/2022, phần lớn phương tiện (trên 90%) được dán thẻ ETC...

Với những chỉ đạo hết sức quyết liệt từ phía Thủ tướng Chính phủ, Tổng cục Đường bộ Việt Nam vừa có văn bản báo cáo Bộ GTVT đề xuất lựa chọn tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng để triển khai thí điểm chỉ áp dụng hình thức thu phí điện tử không dừng.

Đây là tuyến cao tốc do Bộ GTVT quản lý, có tuyến Quốc lộ 5 chạy song hành và cũng do Tổng Công ty Phát triển hạ tầng và đầu tư tài chính Việt Nam (VIDIFI) quản lý thu phí nên có nhiều điểm thuận lợi để triển khai ngay việc áp dụng hình thức chỉ thu phí điện tử không dừng trên toàn tuyến.

Sau khi Bộ GTVT chấp thuận, Tổng cục Đường bộ sẽ tổ chức tuyên truyền trong thời gian 4 tháng (từ 1/1- 30/4/2022) và thời gian triển khai thí điểm dự kiến từ 5/5/2022. Các nhà cung cấp dịch vụ sẽ bố trí các điểm dán thẻ cho chủ phương tiện tại đầu vào các trạm thu phí trên tuyến cao tốc Hà Nội - Hải Phòng trong thời gian tuyên truyền và trong 3 tháng đầu thực hiện thí điểm.

Bên cạnh đó cũng theo thông tin từ Tổng cục Đường bộ cho biết, hiện cả nước đã có 112 trạm thu phí đưa vào vận hành hệ thống thu phí tự động không dừng và đảm bảo chủ phương tiện chỉ cần sử dụng 1 thẻ đầu cuối để lưu thông qua tất cả trạm thu phí có lắp đặt hệ thống ETC.

Vẫn còn những “lấn cấn” cần tháo gỡ

Tuy nhiên ngoài những kết quả đã đạt được việc triển khai thu phí tự động không dừng vẫn còn những “lấn cấn” khi hiện còn 14 tuyến chưa lắp đặt ETC do các yếu tố đặc thù như doanh thu quá thấp, thời gian thu phí còn lại dưới 3 năm. Đặc biệt có 4 dự án của Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) chưa triển khai do vướng mắc về nguồn vốn, phải chờ cấp có thẩm quyền quyết định tái cơ cấu các dự án của VEC.

Số lượng phương tiện sử dụng dịch vụ còn thấp và trong quá trình vận hành hệ thống vẫn còn tồn tại một số lỗi, bất cập gây bất tiện cho chủ phương tiện tham gia dịch vụ như xe qua trạm phải trả tiền mặt trong khi tài khoản giao thông vẫn trừ tiền, nhiều phương tiện chưa đủ điều kiện vẫn đi vào cửa dành riêng cho thu phí điện tử không dừng,...

Trao đổi với PV Báo Nhà báo & Công luận, đại diện một doanh nghiệp vận tải chuyên chở hàng nông sản từ Nam ra Bắc, lên các cửa khẩu xuất sang nước ngoài cho biết, việc thực hiện thu phí tự động không dừng khi qua các trạm là đúng đắn giúp giảm bớt thời gian, tạo thuận tiện cho lái xe, đơn vị vận tải.

Tuy nhiên trong điều kiện các đơn vị kinh doanh vận tải rất khó khăn như hiện nay nhất là ảnh hưởng bởi đại dịch COVID-19. Một chuyến xe chở nông sản từ phía Nam lên Lạng Sơn mất cả chục triệu đồng tiền phí và với doanh nghiệp có hàng chục, hàng trăm đầu xe, số tiền phải trả trước sẽ là rất lớn. Trong khi đơn vị vận tải là đối tượng sử dụng dịch vụ, là khách hàng cần có sự lựa chọn, không thể độc quyền từ phía đơn vị cung cấp dịch vụ.

Vì vậy các cơ quan quản lý cần có những giải pháp để bảo đảm quyền lợi của cả đơn vị vận tải cũng như đơn vị cung ứng dịch vụ, cần có hai phương thức trả trước và trả sau. Trả sau thì có hình thức ký hợp đồng, thông báo tài khoản, xe đi qua cứ tích vào rồi doanh nghiệp vận tải sẽ trả. Cách làm này, doanh nghiệp vận tải có giấy tờ để hạch toán được chi phí đầu vào bởi như hiện nay không hạch toán được.

Nói về thực tế có tình trạng xe đã dán thẻ nhưng không qua được trạm, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Viettel Đỗ Minh Phương cho rằng, cần ban hành tiêu chuẩn công nghệ chung đối với các nhà cung cấp dịch vụ thu phí không dừng và chế tài cụ thể. Nhiều nước không cần lập trạm mà xe chỉ chạy trên đường là đã thu được phí.

Còn theo Tổng Giám đốc VETC Phạm Đức Minh, đa số khách hàng là doanh nghiệp hiện chưa mặn mà với thu phí không dừng và đề xuất có chế tài xử phạt xe không dán thẻ đi vào làn thu phí không dừng.

Bày tỏ quan điểm về những tồn tại trong thực hiện thu phí điện tử không dừng, TS. Nguyễn Xuân Thủy - Nguyên Giám đốc Nhà xuất bản GTVT khẳng định, thời gian qua nhiều trạm BOT đã thực hiện thí điểm cả thu phí thủ công và thu phí tự động trong một thời gian để người dân thay đổi. Nhưng sau một thời gian dài vẫn tiếp tục triển khai thu phí song song như vậy sẽ không khuyến khích người dân thực hiện thu phí tự động không dừng.

Những khó khăn trong triển khai thu phí tự động không dừng có thể khắc phục được bằng cách giải thích, thuyết phục và thậm chí xử phạt phương tiện không đảm bảo yêu cầu, tiêu chuẩn cố tình đi vào làn thu phí tự động.

Đặc biệt sau khi lắp đặt thu phí không dừng rồi nhưng vẫn phải có cơ quan kiểm tra, giám sát xem phần mềm, máy móc hoạt động có đúng không? Bộ GTVT phải thực hiện theo đúng chủ trương của Nhà nước, càng sớm càng tốt, càng nhanh càng tốt, phải có ý thức trách nhiệm với người dân, với đồng tiền của nhân dân…

Hoàng Lan