Thủ tướng yêu cầu quyết liệt ngăn chặn ô nhiễm môi trường, đẩy nhanh chuyển đổi xanh

Theo chỉ thị, tình trạng ô nhiễm môi trường ở nhiều địa phương vẫn còn nghiêm trọng, đặc biệt là ô nhiễm không khí tại các đô thị lớn và ô nhiễm nguồn nước ở khu vực đông dân cư, các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ và làng nghề.

Riêng tại Hà Nội, ô nhiễm không khí vào một số thời điểm trong năm nằm trong nhóm cao trên thế giới. Nhiều thông số chất lượng nước tại các sông nội thành đã vượt ngưỡng cho phép trong nhiều năm liên tiếp.

Thủ tướng nêu rõ nhiều nguyên nhân dẫn đến thực trạng này, trong đó có việc nhận thức chưa đầy đủ về công tác bảo vệ môi trường, tổ chức thực hiện thiếu quyết liệt, chế tài xử phạt chưa đủ sức răn đe, và sự thiếu đồng bộ giữa quy định pháp luật với hạ tầng kỹ thuật.

Để khắc phục thực trạng này, Thủ tướng yêu cầu các bộ, ngành, địa phương rà soát, tháo gỡ điểm nghẽn thể chế, hoàn thiện quy định về bảo vệ môi trường phù hợp với mô hình chính quyền 3 cấp; thực hiện nguyên tắc "6 rõ" trong phân công nhiệm vụ; huy động nguồn lực xã hội, tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm vi phạm; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ và hợp tác quốc tế.

Thủ tướng Phạm Minh Chính yêu cầu Bộ Công an tăng cường nắm tình hình, cập nhật thường xuyên danh sách các "điểm nóng" ô nhiễm môi trường trên cả nước; chỉ đạo kiểm tra, điều tra, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật về môi trường. Đồng thời, mở rộng điều tra các hành vi thiếu trách nhiệm, tiêu cực, tham nhũng, lợi dụng chức vụ và chống đối, gây mất trật tự.

Bộ Nông nghiệp và Môi trường chủ trì rà soát tiến độ thực hiện các nhiệm vụ đã được giao; đề xuất sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật, nhất là về chế tài xử phạt, biện pháp khắc phục hậu quả như ngừng cấp điện, nước, hạ xếp hạng tín dụng đối với cơ sở gây ô nhiễm kéo dài. Đồng thời, hoàn thiện cơ sở dữ liệu quan trắc môi trường, kết nối với Bộ Công an phục vụ giám sát và xử lý vi phạm.

Một trong các yêu cầu trọng tâm là nâng cao chất lượng công tác thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, cấp phép môi trường, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm. Các bộ liên quan cũng được giao nghiên cứu, điều chỉnh thuế, phí môi trường; tạo điều kiện để thu hút đầu tư, xử lý ô nhiễm và phục hồi môi trường.

Các bộ, ngành liên quan được yêu cầu nâng cao chất lượng thẩm định, phê duyệt báo cáo đánh giá tác động môi trường, cấp phép môi trường, xử lý nghiêm các hành vi vi phạm quy định, không để tình trạng “chạy giấy phép” hay buông lỏng quản lý tái diễn. Đồng thời, nghiên cứu điều chỉnh các sắc thuế, phí môi trường nhằm tăng tính răn đe và khuyến khích sản xuất, tiêu dùng thân thiện với môi trường.

Bộ Xây dựng được giao triển khai các giải pháp phát triển giao thông công cộng, khuyến khích sử dụng phương tiện xanh.

Bộ Tài chính nghiên cứu bổ sung thu phí bảo vệ môi trường đối với khí thải từ phương tiện giao thông.

Bộ Công Thương tăng cường quản lý môi trường tại các khu công nghiệp, hoạt động nhập khẩu phế liệu.

Thanh tra Chính phủ tổ chức thanh tra chuyên đề tại các địa phương để xảy ra ô nhiễm nghiêm trọng.

UBND các tỉnh, thành phố có trách nhiệm công khai danh sách cơ sở sản xuất có – chưa lắp đặt hệ thống quan trắc môi trường tự động, đôn đốc hoàn thành lắp đặt và truyền dữ liệu theo đúng quy định. Đồng thời, phải công bố tiến độ, thời hạn các dự án xử lý ô nhiễm để nhân dân theo dõi, giám sát.

Đặc biệt, UBND Tp.Hà Nội được giao triển khai các giải pháp cụ thể về vùng phát thải thấp, hạn chế xe sử dụng nhiên liệu hóa thạch trong khu vực vành đai 1, 2 từ năm 2026 và 2028, tiến tới mở rộng toàn thành phố.

"Thực hiện các giải pháp, biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 01 tháng 7 năm 2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3", Chỉ thị nêu.

Thủ tướng Chính phủ kêu gọi sự vào cuộc đồng bộ của các tổ chức chính trị – xã hội, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các cơ quan báo chí, truyền thông trong việc tuyên truyền, phản biện chính sách, vận động nhân dân tích cực tham gia bảo vệ môi trường, hình thành văn hóa sống xanh, thân thiện với thiên nhiên.

Các bộ, ngành, địa phương được yêu cầu tổ chức sơ kết thực hiện Chỉ thị vào tháng 12/2025, tổng kết vào tháng 6/2030, đồng thời báo cáo định kỳ hằng năm để Chính phủ kịp thời chỉ đạo, điều chỉnh phù hợp với thực tiễn.