Tại hội nghị tập huấn Công tác phòng vệ thương mại trong bối cảnh thực thi Hiệp định EVFTA do Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) tổ chức ngày 21/8, bà Phạm Châu Giang, Phó Cục trưởng Cục Phòng vệ thương mại (Bộ Công Thương) cho biết, Hiệp định EVFTA có hiệu lực đang mang đến nhiều cơ hội cho các doanh nghiệp trong nước. Tuy nhiên, Việt Nam cũng là quốc gia có nhiều mặt hàng có nguy cơ bị các nước EU áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại như giày dép, gỗ, may mặc, nông sản…  

Điển hình, ngành giày dép vốn có thế mạnh và tạo công ăn việc làm cho hàng trăm ngàn người lao động, đặc biệt là các lao động nữ ở nông thôn. Thế nhưng, khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực thì ngành giày dép cũng là mặt hàng có nguy cơ cao bị EU quay lại điều tra và áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại.

Bên cạnh đó, ngành nông thủy sản cũng là mặt hàng nhạy cảm và có nguy cơ cao bị áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại bởi EU là nền kinh tế đứng đầu thế giới về trợ cấp nông nghiệp cho người nông dân. Chính vì vậy, bất cứ mặt hàng nông nghiệp nào nhập khẩu từ nước ngoài vào thị trường EU gây thiệt hại cho người nông dân thì EU sẽ không ngần ngại áp dụng các biện pháp phòng vệ thương mại.

Tuy nhiên, may mắn cho Việt Nam là những mặt hàng nông sản trong nước xuất khẩu sang thị trường EU đều không phải là những ngành hàng cạnh tranh trực tiếp với nông dân của họ như sữa, chăn nuôi, cây trồng... bởi nông sản Việt Nam xuất sang EU chủ yếu là cà phê, hạt điều và các loại hạt khác.

Ngoài ra, gỗ cũng là mặt hàng nằm trong nhóm nguy cơ do nhiều nước trong khối EU cũng đang sản xuất đồ gỗ chất lượng cao hoặc đồ gỗ là mặt hàng đóng góp GDP lớn cho quốc gia. Chính vì vậy, chỉ cần 1 – 2 nước trong EU bị thiệt hại thì EU sẽ áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại đối với mặt hàng gỗ.

Ở chiều ngược lại, những mặt hàng EU xuất khẩu vào Việt Nam chủ yếu là linh kiện điện tử, máy tính, ô tô, dược phẩm và sữa. Như vậy, đây không phải là những mặt hàng cạnh tranh trực tiếp quá lớn đối với Việt Nam, trừ mặt hàng sữa và hai bên đang có sự bổ sung hàng hóa cho nhau.

Do đó để tránh nguy cơ cạnh tranh cao nhất từ sữa đòi hỏi Việt Nam phải đủ khả năng cung ứng sữa và các chế phẩm từ sữa cho thị trường trong nước cũng như xuất khẩu. Năm vừa qua, các doanh nghiệp lớn cũng đã xuất khẩu sữa chính ngạch sang thị trường khó tính là Trung Quốc. Tuy nhiên, sữa của thị trường EU lại rất nhiều, vì vậy việc có nên xuất khẩu sữa sang thị trường này hay không cũng là điều cần cân nhắc.

Lấy ví dụ về việc ngành nông nghiệp của Việt Nam từng bị thiệt hại vì các nông sản nhập khẩu, bà Giang cho biết, trước đây, người Việt không biết đến gà đông lạnh nhập khẩu cho đến khi dịch cúm gà xuất hiện. Nông dân nuôi gà bị thiệt hại nặng nề và gà công nghiệp được nhập khẩu để giải quyết nhu cầu trong nước. Tuy nhiên, gà công nghiệp nhập khẩu chỉ 20.000 đồng/kg, trong khi đó, gà công nghiệp trong nước sản xuất lên tới 35.000 đồng/kg.

Đó chính là lối mở cho gà nhập khẩu từ nước ngoài “đàng hoàng” đi vào thị trường Việt Nam, dù hàm lượng dinh dưỡng của mặt hàng này thua xa chất lượng gà công nghiệp do trong nước sản xuất. Trong khi đó, đối với chế biến suất ăn công nghiệp họ chỉ quan tâm là giá gà ở đâu rẻ, chứ không quan tâm đến việc hàm lượng dinh dưỡng như thế nào, miễn là loại gà đó không vi phạm các quy chuẩn về vệ sinh dịch tễ… do đó, mở cửa cho nhập khẩu là phương án giải quyết ngắn hạn nhưng cũng sẽ mang lại hậu quả dài hạn. Cho nên, ngay cả việc nhập khẩu thịt heo trong giai đoạn dịch tả heo châu Phi hoành hành cũng cần tính toán kỹ lưỡng để tránh thiệt hại cho nông dân trong nước.

Quá trình thực thi EVFTA, Việt Nam sẽ không tránh khỏi sự tràn vào của các sản phẩm nông nghiệp giá rẻ từ châu Âu dẫn đến người nông dân sẽ có những thiệt hại đáng kể. Tuy nhiên, bù lại cho những mất mát của người nông dân thì ngành da giày, dệt may lại được hưởng lợi từ Hiệp định này. Vấn đề phải giải quyết chính là nâng cao năng lực sản xuất cho người nông dân để đối mặt với thách thức.

Nâng cao các rào cản kỹ thuật để quản lý hàng hóa nhập khẩu một cách chặt chẽ hơn cũng là vấn đề rất quan trọng mà Việt Nam cần phải làm nhằm kiểm soát hàng hóa ngoại nhập vào thị trường nội địa, bà Giang nhấn mạnh.

Ngọc An