'Thuốc giả là tội ác, bán chỉ một viên cũng vi phạm nghiêm trọng pháp luật'

Hội thảo chuyên đề "Thuốc giả - hệ luỵ thật: Giải pháp nào ngăn chặn" do báo Tiền Phong phối hợp với Cục Quản lý Dược, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP HCM và Trường Đại học Y Dược TP HCM tổ chức.

Phát biểu khai mạc hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết, hiện nay toàn ngành y tế và cả hệ thống chính trị đang quyết liệt triển khai đợt cao điểm đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả theo các chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ. Thuốc là mặt hàng đặc biệt, liên quan trực tiếp đến tính mạng và sức khỏe con người, nạn thuốc giả khiến xã hội có thể đối mặt với hệ lụy nghiêm trọng, nhất là sức khỏe nhân dân và uy tín của ngành y tế.

“Vì vậy, bất kỳ hành vi sản xuất, buôn bán, lưu hành thuốc giả nào, dù chỉ là một viên thuốc cũng là hành vi vi phạm nghiêm trọng pháp luật, vi phạm đạo đức xã hội và cần bị lên án, xử lý nghiêm minh”, Thứ trưởng nhấn mạnh.

Thứ trưởng nhấn mạnh quan điểm của Bộ Y tế về vấn đề thuốc giả, thực phẩm chức năng giả rất rõ ràng và nhất quán, phải đấu tranh quyết liệt, xử lý nghiêm khắc, không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Đồng thời, phải xử lý cả hành vi bao che, tiếp tay, thiếu trách nhiệm trong quản lý, để thuốc giả tồn tại và len lỏi vào hệ thống phân phối thuốc.

Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết: “Thuốc giả là tội ác. Ngăn chặn thuốc giả không chỉ là trách nhiệm của cơ quan quản lý mà đòi hỏi sự vào cuộc mạnh mẽ của toàn ngành y tế, doanh nghiệp, truyền thông và cả cộng đồng”.

Tại hội thảo, ThS. Nguyễn Thị Trúc Vân, Viện Kiểm nghiệm thuốc TP HCM, cho biết, số lượng mẫu dịch vụ kiểm nghiệm tăng đáng kể trong 3 năm qua, từ 1.695 mẫu vào năm 2022 lên 2.308 mẫu năm 2023 và đạt 2.359 mẫu trong năm 2024.

Qua kiểm nghiệm, năm 2022 phát hiện 5 mẫu thuốc giả, năm 2023 là 12 mẫu. Riêng năm 2024, con số này tăng vọt lên 40 mẫu – bao gồm 25 mẫu thuốc hóa dược không chứa dược chất và 15 mẫu thuốc từ dược liệu bị pha trộn tân dược.

Theo ThS Vân, hoạt động kiểm nghiệm gặp nhiều khó khăn. Nhân sự của viện không có chức năng, quyền hạn như kiểm soát viên chất lượng nên thường bị từ chối khi yêu cầu lấy mẫu tại cơ sở.

Bên cạnh đó, chưa có quy định và hướng dẫn rõ ràng cho việc lấy mẫu trên nền tảng thương mại điện tử, dẫn đến vướng mắc trong việc niêm phong và lập biên bản đúng quy trình.

Cùng với đó, luật sư Phan Thành Tâm, Đoàn Luật sư TP HCM cho biết, hiện nay có 10 cơ sở pháp lý cho công tác quản lý dược, trong đó, có Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017). Theo khoản 1 Điều 194: Người nào sản xuất, buôn bán hàng giả là thuốc chữa bệnh, thuốc phòng bệnh, thì bị xử phạt từ 2 đến 7 năm tù.

Còn theo khoản 2 Điều 194, người nào nếu phạm tội có tình tiết tăng nặng như có tổ chức, phạm tội 2 lần trở lên, gây hậu quả nghiêm trọng thì bị phạt từ 5 đến 12 năm tù.

Song, luật sư Tâm cho rằng công tác xây dựng pháp luật còn hạn chế, chưa theo kịp thực tiễn, thiếu sự cập nhật, đồng bộ; bất cập trong hệ thống quản lý nhà nước, cơ cấu tổ chức chồng chéo, một người kiêm nhiều nhiệm vụ, trách nhiệm phân tán, luật chưa đủ tính răn đe, bởi tội buôn bán thuốc giả có thể chỉ bị xử án treo, chưa tương xứng với hậu quả và nguy cơ xã hội.

Luật sư Tâm đề xuất hoàn thiện hệ thống pháp luật, xóa bỏ chồng chéo, xác định rõ trách nhiệm, phân công cụ thể (rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm); tăng cường quản lý Nhà nước và hoàn thiện pháp luật.

Bộ Y tế và các bộ, ngành liên quan cần tăng cường tiền kiểm, hậu kiểm thuốc chữa bệnh; siết chặt quản lý, khẩn trương rà soát các quy định hiện hành; tăng mức xử phạt đối với hành vi buôn bán thuốc giả, kể cả xử lý hình sự nếu cần thiết. Tăng cường trách nhiệm của cơ sở cung ứng thuốc và chính quyền địa phương trong việc ngăn ngừa thuốc giả trên địa bàn.

Các cơ quan chức năng cũng cần rà soát, bổ sung các quy định về tiền kiểm, hậu kiểm thuốc xác định rõ cơ quan chủ trì, xử lý thuốc giả; tăng cường phối hợp liên ngành, tránh chồng chéo; ứng dụng công nghệ truy xuất nguồn gốc thuốc; thiết lập đường dây nóng để người dân tố giác thuốc giả; tăng cường hợp tác quốc tế, chia sẻ thông tin thuốc nhập khẩu, xuất khẩu qua biên giới; giám sát chặt chẽ hoạt động quảng cáo, bán thuốc, thực phẩm bảo vệ sức khỏe trên Internet, mạng xã hội…