Đến Brussels từ hội nghị thượng đỉnh G7 vào cuối tuần ở Anh, ông Biden một lần nữa tìm cách tập hợp các đồng minh phương Tây ủng hộ chiến lược của Hoa Kỳ nhằm kiềm chế sự trỗi dậy quân sự của Trung Quốc cũng như thể hiện sự đoàn kết trước sức mạnh của Nga.

"Điều năm là một nghĩa vụ thiêng liêng. Tôi muốn tất cả châu Âu biết rằng Hoa Kỳ đang ở đó", Tổng thống Biden nói, đề cập đến cam kết phòng thủ tập thể của liên minh xuyên Đại Tây Dương.

"NATO cực kỳ quan trọng đối với chúng tôi", ông Biden nói, người đang tìm cách hàn gắn mối quan hệ sau khi người tiền nhiệm Donald Trump từ bỏ liên minh vũ trang hạt nhân và điều mà cựu Tổng thống Mỹ gọi là các thành viên "du côn" trong 4 năm qua.

Các đồng minh sẽ lần đầu tiên coi Trung Quốc là một nguy cơ an ninh đối với liên minh phương Tây, một ngày sau khi Nhóm Bảy quốc gia giàu có ra tuyên bố về nhân quyền ở Trung Quốc và Đài Loan mà Bắc Kinh cho rằng đã vu khống danh tiếng của họ.

NATO sẽ chính thức tố cáo hành vi của Trung Quốc là một "thách thức hệ thống" trong tuyên bố cuối cùng của hội nghị thượng đỉnh vào thứ Hai (14/6), theo một bản sao của tài liệu mà Reuters được tiếp cận, lần đầu tiên cho một liên minh trước đây tập trung vào Nga.

Các nhà lãnh đạo NATO sẽ tuyên bố trong một thông cáo 79 điểm được công bố sau khi hội nghị thượng đỉnh kết thúc: “Những tham vọng và hành vi quyết đoán của Trung Quốc đưa ra những thách thức có tính hệ thống đối với trật tự quốc tế dựa trên luật lệ và các lĩnh vực liên quan đến an ninh của liên minh”.

Ông Biden cho biết cả Nga và Trung Quốc đều không hành động "theo cách phù hợp với những gì chúng tôi đã hy vọng", ám chỉ những nỗ lực của phương Tây kể từ giữa những năm 1990 nhằm đưa cả hai quốc gia vào nền dân chủ tự do.

Trong một dấu hiệu cho thấy lập trường chung đang nổi lên đối với Trung Quốc, Liên minh châu Âu đã chỉ định Bắc Kinh là một "đối thủ hệ thống".

Mặc dù Moscow phủ nhận mọi cáo buộc, nhưng các nhà lãnh đạo đồng minh bày tỏ sự lo ngại về việc Nga tăng cường quân sự gần đây ở gần Ukraine, cũng như các cuộc tấn công mạng bị cáo buộc và bí mật nhằm làm suy yếu các nước phương Tây. Trung Quốc không còn được coi là một đối tác thương mại lành tính.

Tổng thư ký NATO Jens Stoltenberg cho biết sự hiện diện quân sự ngày càng tăng của Trung Quốc từ Baltic đến châu Phi có nghĩa là NATO phải chuẩn bị sẵn sàng. Ông nói: "Trung Quốc đang đến gần chúng tôi hơn. Chúng tôi thấy họ trong không gian mạng, chúng tôi thấy Trung Quốc ở châu Phi, nhưng chúng tôi cũng thấy Trung Quốc đầu tư rất nhiều vào cơ sở hạ tầng quan trọng của riêng chúng tôi", ông nói, đề cập đến các cảng và mạng viễn thông.

Các quốc gia G7 họp tại Anh cuối tuần qua đã chỉ trích Trung Quốc về nhân quyền ở Tân Cương, kêu gọi Hồng Kông giữ mức độ tự chủ cao và yêu cầu điều tra đầy đủ về nguồn gốc của virus Corona ở Trung Quốc.

Đại sứ quán Trung Quốc tại London cho biết họ kiên quyết phản đối việc đề cập đến Tân Cương, Hồng Kông và Đài Loan, những điều mà họ cho rằng đã bóp méo sự thật và phơi bày "ý đồ thâm độc của một số nước như Hoa Kỳ".

"Uy tín của Trung Quốc không được vu khống", đại sứ quán cho biết hôm thứ Hai (14/6).

Thủ tướng Anh Boris Johnson, tới dự hội nghị thượng đỉnh, nói rằng có cả rủi ro và phần thưởng với Bắc Kinh. Ông nói: “Tôi không nghĩ rằng có ai đó xung quanh muốn tiến vào một cuộc Chiến tranh Lạnh mới với Trung Quốc”.

Đánh giá về mối quan hệ kinh tế sâu rộng

Kể từ khi Nga sáp nhập Crimea năm 2014, NATO đã hiện đại hóa hệ thống phòng thủ của mình nhưng gần đây mới bắt đầu xem xét nghiêm túc hơn bất kỳ mối đe dọa tiềm tàng nào từ tham vọng của Trung Quốc.

Từ các khoản đầu tư của Trung Quốc vào các cảng châu Âu và kế hoạch thiết lập các căn cứ quân sự ở châu Phi đến các cuộc tập trận chung với Nga, NATO hiện đồng ý rằng sự trỗi dậy của Bắc Kinh xứng đáng có được phản ứng mạnh mẽ, mặc dù các đặc phái viên cho rằng điều đó sẽ có nhiều mặt.

Các đồng minh lưu tâm đến các liên kết kinh tế của họ với Trung Quốc. Tổng thương mại của Đức với Trung Quốc vào năm 2020 là hơn 212 tỷ euro (256,82 tỷ USD), theo số liệu của chính phủ Đức, đưa Bắc Kinh trở thành đối tác thương mại hàng đầu về hàng hóa.

Trong khi đó, tổng lượng nắm giữ của Trung Quốc trong Kho bạc Hoa Kỳ tính đến tháng 3 năm 2021 là 1,1 nghìn tỷ USD, theo dữ liệu của Hoa Kỳ và tổng thương mại của Hoa Kỳ với Trung Quốc vào năm 2020 là 559 tỷ USD.

Những điều này cho thấy mức độ quan hệ và hợp tác kinh tế giữa Trung Quốc với Mỹ và các quốc gia thành viên NATO là rất sâu sắc. Đây là điều mà các nhà lãnh châu Âu và NATO phải tính toán rất kỹ lưỡng.

Chủ đề về Nga, Tổng thống Litva Gitanas Nauseda cho rằng Nga đang cố gắng "nuốt chửng" Belarus và NATO cần đoàn kết để răn đe Moscow. Ông Nauseda cũng cho biết các quốc gia Baltic sẽ thúc đẩy sự hiện diện nhiều lực lượng Mỹ hơn trong khu vực của họ để ngăn chặn Nga.

Các nhà lãnh đạo cũng chuẩn bị cam kết giảm tác động đến khí hậu của quân đội NATO và hạ thấp giới hạn đối với bất kỳ hành động trả đũa nào đối với các cuộc tấn công mạng. Các chủ đề về không gian, Afghanistan và các cải cách chính trị để giúp NATO phản ứng nhanh hơn trong một thế giới đa cực cũng nằm trong chương trình nghị sự.

Sau hội nghị thượng đỉnh NATO, Tổng thống Biden sẽ gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin vào ngày 16/6 tại Geneva, Thụy Sĩ. Đây được xem là tâm điểm của chuyến công du châu Âu đầu tiên của Joe Biden trên cương vị Tổng thống Mỹ. Tại cuộc gặp này, ông Biden sẽ trao đổi với người đồng cấp Putin về nhiều vấn đề nóng trong đó có quan hệ song phương, nhân quyền.