Tiếp tục đẩy mạnh và nâng tầm ngoại giao đa phương

Tạo thuận lợi để tranh thủ các nguồn lực bên ngoài

Sáng 19/11, Quốc hội nghe Tờ trình và Báo cáo thẩm tra dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về một số cơ chế, chính sách đặc thù nhằm nâng cao hiệu quả công tác hội nhập quốc tế.

Trình bày tóm tắt Tờ trình của Chính phủ, Phó Thủ tướng Chính phủ Hồ Đức Phớc nêu rõ, dự thảo Nghị quyết được xây dựng nhằm triển khai hiệu quả Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 của Bộ Chính trị về hội nhập quốc tế trong tình hình mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả, tính đồng bộ, toàn diện, sâu rộng của công tác hội nhập quốc tế.

Tháo gỡ, nghiên cứu, xử lý vướng mắc, tạo điều kiện thuận lợi, đột phá, tranh thủ tối đa các nguồn lực và điều kiện thuận lợi bên ngoài để xây dựng nền kinh tế độc lập, tự chủ, tự lực, tự cường, phát triển nhanh, bền vững; đóng góp trực tiếp, hiệu quả vào thực hiện các nhiệm vụ phát triển chiến lược của đất nước đến năm 2030 và 2045.

Theo Tờ trình của Chính phủ, dự thảo Nghị quyết tập trung vào 3 nhóm chính sách lớn. Cụ thể là, chính sách tăng cường và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, nhất là các nước láng giềng, nước lớn, các đối tác quan trọng khác và bạn bè truyền thống, tiếp tục đẩy mạnh và nâng tầm ngoại giao đa phương.

Chính sách đẩy mạnh đào tạo, nâng cao chất lượng và số lượng phù hợp đội ngũ cán bộ làm công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế ở trung ương và địa phương. Chính sách phát huy vai trò trung tâm, chủ thể, động lực và lực lượng chủ công của doanh nghiệp trong hội nhập quốc tế.

Trong đó, để tăng cường và làm sâu sắc hơn quan hệ với các đối tác, dự thảo Nghị quyết quy định áp dụng cơ chế xử lý khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện các dự án hợp tác với các đối tác nước ngoài có tính chất trọng điểm, chiến lược (Điều 8). Áp dụng ưu đãi, hỗ trợ cho tổ chức quốc tế, phái đoàn đặc biệt và tổ chức phi chính phủ nước ngoài hiện diện tại Việt Nam (các khoản 1, 2, 3 Điều 7), quy định các ưu đãi, hỗ trợ về thuế, phí, việc đặt trụ sở tại Việt Nam đối với các đối tác này. Cho phép Ủy ban nhân dân cấp tỉnh lập văn phòng đại diện ở nước ngoài tại một số địa bàn trọng điểm, phù hợp với yêu cầu hội nhập quốc tế của chính quyền địa phương (Điều 15)….

Để phát huy vai trò của doanh nghiệp, dự thảo Nghị quyết quy định thành lập Quỹ phát triển doanh nghiệp hội nhập quốc tế - là quỹ mang tính chất tư nhân, không sử dụng ngân sách Nhà nước; thành lập Quỹ Xúc tiến xuất khẩu ngành hàng (Điều 13).

Theo dự thảo Nghị quyết, sẽ sử dụng ngân sách nhà nước thông qua trích một phần tiền thuế nhập khẩu bổ sung từ việc áp dụng biện pháp phòng vệ thương mại để hỗ trợ hiệp hội ngành nghề tham gia các vụ kiện phòng vệ thương mại ở nước ngoài (Điều 14).

Về kinh phí để triển khai Nghị quyết bao gồm ngân sách nhà nước và các nguồn kinh phí huy động hợp pháp khác, Chính phủ ước tính tác động hàng năm của việc triển khai Nghị quyết là khoảng 990 tỷ đồng. Chi chế độ hỗ trợ hàng tháng cho lực lượng làm công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế thường xuyên khoảng 323 tỷ đồng. Chi phí đào tạo, bồi dưỡng cán bộ làm công tác đối ngoại và hội nhập quốc tế khoảng 667 tỷ đồng.

Đánh giá tác động cụ thể hơn với các cơ chế đặc thù

Báo cáo tóm tắt thẩm tra dự thảo Nghị quyết, Chủ nhiệm Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại của Quốc hội - Thượng tướng Lê Tấn Tới cho biết, Ủy ban tán thành với sự cần thiết xây dựng dự thảo Nghị quyết để thể chế hóa đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách của Nhà nước về đối ngoại và hội nhập quốc tế trong tình hình mới, theo tinh thần Nghị quyết số 59-NQ/TW của Bộ Chính trị. Ủy ban cũng nhận thấy, Hồ sơ dự thảo Nghị quyết đảm bảo các quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật về hồ sơ gửi thẩm tra theo trình tự, thủ tục rút gọn; đủ điều kiện để trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến.

Do nội dung dự thảo đề xuất nhiều chính sách mang tính đặc thù, vượt khung, liên quan đến nhiều văn bản quy phạm pháp luật chuyên ngành, trong đó có một số luật đang được sửa đổi và xem xét thông qua tại Kỳ họp thứ Mười. Do vậy, một số ý kiến trong Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại đề nghị, tiếp tục rà soát kỹ lưỡng, để tránh chồng chéo, mâu thuẫn với các văn bản pháp luật hiện hành; cần có đánh giá tác động cụ thể hơn với các cơ chế đặc thù, vượt khung.

Về xử lý khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện các dự án hợp tác với các đối tác nước ngoài có tính chất trọng điểm, chiến lược: Một số ý kiến cho rằng, chính sách xử lý khó khăn, vướng mắc phải hướng đến căn nguyên, đặc biệt là vướng mắc về xung đột áp dụng pháp luật, chứ không phải đối với các dự án cụ thể; Đề nghị quy định rõ tiêu chí xác định “dự án có tính chất trọng điểm, chiến lược” và bổ sung cơ chế báo cáo Ủy ban Thường vụ Quốc hội và cơ chế giám sát của các cơ quan của Quốc hội.

Ủy ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại tán thành với chính sách hỗ trợ doanh nghiệp khắc phục các khó khăn, vướng mắc trong hoạt động kinh doanh ở nước ngoài, đề nghị đảm bảo đồng bộ, thống nhất trong áp dụng các chính sách pháp luật về thuế, về việc thành lập Quỹ và sử dụng Quỹ.

Về việc thành lập văn phòng đại diện của địa phương ở nước ngoài, một số ý kiến cho rằng việc các địa phương thiết lập văn phòng đại diện ở nước ngoài chưa có đủ căn cứ pháp lý và chưa phù hợp với tinh thần của Nghị quyết số 18-NQ/TW của Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về một số vấn đề về tiếp tục đổi mới, sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả. Đồng thời, đề nghị xem xét giải pháp áp dụng khoa học, công nghệ, thiết lập “Văn phòng ảo”, các kênh thông tin, mạng lưới kết nối hiệu quả; bảo đảm thống nhất trong hoạt động đối ngoại, tránh chồng chéo, trùng lặp về chức năng, nhiệm vụ hoặc phát sinh bộ máy, ngân sách, nguồn lực.