Tổng thống Donald Trump bất ngờ rút 4,9 tỷ đô viện trợ nước ngoài, khiến chính trường Mỹ thêm phần căng thẳng

Tổng thống Mỹ Donald Trump đã quyết định cắt giảm gần 5 tỷ USD viện trợ nước ngoài đã được Quốc hội phê duyệt, theo thông báo từ Nhà Trắng vào thứ Sáu (ngày 29/8).

Động thái này làm gia tăng khả năng xảy ra tình trạng đóng cửa chính phủ liên bang, trong bối cảnh đảng Dân chủ bày tỏ sự phản đối mạnh mẽ đối với chính sách trên.

Khoản cắt giảm trị giá 4,9 tỷ USD tập trung vào các chương trình thuộc Bộ Ngoại giao và Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID), như Tổng thống Trump đã nêu trong bức thư gửi đến Hạ viện.

Văn phòng Quản lý và Ngân sách Nhà Trắng nhấn mạnh trên mạng xã hội rằng Tổng thống luôn đặt lợi ích của nước Mỹ lên hàng đầu, đồng thời công bố bản sao của bức thư để minh chứng cho quan điểm này.

Các nghị sĩ đảng Dân chủ đã cảnh báo rằng bất kỳ nỗ lực nào nhằm đảo ngược các khoản tài trợ đã được Quốc hội thông qua sẽ khiến những cuộc đàm phán nhằm tránh tình trạng tê liệt ngân sách, hay còn gọi là đóng cửa chính phủ, vào cuối năm nay rơi vào thế bế tắc.

Ông Chuck Schumer, lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Thượng viện Mỹ, nhận định rằng chiến lược lập pháp ít được biết đến của Tổng thống Trump, về mặt kỹ thuật gọi là "pocket rescission", là không hợp pháp.

Ông Schumer cho biết thêm rằng rõ ràng cả Tổng thống Trump lẫn các nghị sĩ Cộng hòa tại Quốc hội đều chưa có kế hoạch cụ thể để tránh một cuộc đóng cửa chính phủ đầy thách thức và hoàn toàn có thể ngăn chặn được.

Một số nghị sĩ Cộng hòa ôn hòa cũng bày tỏ sự không đồng tình với nỗ lực của Tổng thống Trump nhằm dừng việc chi tiêu các khoản đã được các nhà lập pháp phê duyệt trước đó.

Một quan chức Nhà Trắng chia sẻ với các phóng viên rằng chính quyền có cơ sở pháp lý vững chắc cho động thái của Tổng thống Trump. Quan chức này còn khẳng định rằng bất kỳ thách thức nào tại tòa án cũng sẽ không thành công.

USAID bị ảnh huởng lớn

Kể từ khi nhậm chức, Tổng thống Trump đã thực hiện các biện pháp dẫn đến những thay đổi lớn đối với USAID, vốn là cơ quan viện trợ nhân đạo lớn nhất thế giới.

Cơ quan này được thành lập vào năm 1961, khi Tổng thống John F. Kennedy tìm cách sử dụng viện trợ để thu hút sự ủng hộ từ các nước đang phát triển trong bối cảnh Chiến tranh Lạnh.

USAID đã được sáp nhập vào Bộ Ngoại giao sau khi Ngoại trưởng Marco Rubio cắt giảm 85% các chương trình hoạt động của cơ quan.

Ngoại trưởng Rubio hoan nghênh động thái mới nhất của Tổng thống Trump, coi đây là một phần trong nỗ lực loại bỏ gian lận, lãng phí và lạm dụng trong chính phủ Mỹ, từ đó giúp tiết kiệm hàng tỷ đô la cho người lao động Mỹ.

Theo tài liệu tòa án mà hãng tin AFP tiếp cận, phần lớn khoản cắt giảm mới, lên đến 3,2 tỷ USD, sẽ dành cho các khoản tài trợ của USAID. Thông tin này xác nhận báo cáo trước đó từ tờ New York Post.

Một nghiên cứu được công bố trên tạp chí The Lancet hồi tháng Sáu ước tính rằng vòng cắt giảm USAID trước đó có thể dẫn đến những trường hợp tử vong có thể phòng ngừa ở hơn 14 triệu người dễ bị tổn thương trên toàn thế giới, trong đó một phần ba là trẻ em nhỏ.

Khoản cắt giảm mới còn ảnh hưởng đến 838 triệu USD dành cho các sứ mệnh gìn giữ hòa bình.

Phát ngôn viên Liên Hợp Quốc Stephane Dujarric phát biểu tại cuộc họp báo rằng điều này sẽ khiến tình hình ngân sách hoặc thanh khoản trở nên thách thức hơn nữa đối với tổ chức.

Sau khi nhậm chức lần thứ hai vào tháng Một, Tổng thống Trump đã khởi xướng một chiến dịch toàn diện nhằm thu hẹp quy mô hoặc cải tổ nhiều bộ phận trong chính phủ Mỹ.

Đảng Cộng hòa hiện kiểm soát cả hai viện Quốc hội, song họ vẫn cần sự ủng hộ từ đảng Dân chủ tại Thượng viện để thông qua các luật chi tiêu mới.

Tổng thống Trump, người đang thúc đẩy việc mở rộng quyền lực tổng thống, nhằm thu hồi khoản 4,9 tỷ USD vào cuối năm tài chính. Mục tiêu là để Quốc hội có thể không kịp tổ chức bỏ phiếu trước khi khoản tài trợ hết hạn vào tháng tới.

Lần gần nhất, Mỹ đã tránh được cuộc đóng cửa chính phủ chỉ vài giờ trước hạn chót vào tháng Ba.

Những cuộc đóng cửa chính phủ như vậy hiếm xảy ra nhưng thường gây ra sự rối loạn và tốn kém lớn, vì các hoạt động hàng ngày như kiểm tra thực phẩm bị tạm dừng, trong khi công viên, di tích và các tòa nhà liên bang phải đóng cửa tạm thời.

Khi đó, có thể có tới 900.000 nhân viên liên bang bị nghỉ không lương, còn một triệu người khác được coi là thiết yếu, chẳng hạn như nhân viên kiểm soát không lưu hay lực lượng cảnh sát, vẫn phải tiếp tục làm việc nhưng không nhận lương cho đến khi mọi hoạt động trở lại bình thường.