Ngày 24/2, Ban Tuyên giáo Trung ương, Thành ủy TPHCM và Đại học Quốc gia TPHCM phối hợp tổ chức hội thảo khoa học quốc gia “Chính sách thu hút, đầu tư, đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ trí thức khoa học, công nghệ trong bối cảnh mới”.

Phát biểu định hướng tại hội thảo, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương Lại Xuân Môn đánh giá, dù đã thực hiện nhiều chính sách để thu hút đội ngũ trí thức, song các chính sách hiện nay chưa phát huy tối đa năng lực của đội ngũ này.

Việc đầu tư còn dài trải, chưa tập trung vào những lĩnh vực trọng điểm, chưa then chốt. Chính sách huy động các nguồn lực để đầu tư, thu hút đội ngũ trí thức chưa sát với tình hình thực tiễn; chưa tạo được môi trường, điều kiện thuận lợi cho hoạt động sáng tạo, phù hợp với đặc thù lao động của đội ngũ trí thức; chưa tạo được diễn đàn để thu hút đội ngũ trí thức tham gia cùng.

Tại hội thảo, Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi khẳng định, TPHCM luôn ý thức sự phát triển của TPHCM phải dựa trên nền tảng tri thức và đội ngũ trí thức luôn có vai trò quyết định. Tuy nhiên, các chính sách của TPHCM chưa tiếp cận và động viên được các chuyên gia, trí thức trong hệ thống.

PGS-TS Vũ Hải Quân, Giám đốc Đại học Quốc gia TPHCM chỉ ra, trong lĩnh vực khoa học và công nghệ, số cán bộ nghiên cứu trên vạn dân còn thấp so với các nước trong khu vực. Theo thống kê từ Bộ Khoa học - Công nghệ cho thấy chỉ đạt khoảng 15,6 cán bộ nghiên cứu/vạn dân. Đặc biệt, số cán bộ nghiên cứu có trình độ tiến sĩ còn rất thấp, tổng số chỉ là gần 30.000 tiến sĩ.

Công tác đào tạo khối ngành khoa học công nghệ chưa gắn nhiều với chiến lược phát triển kinh tế - xã hội, chưa bền vững. Cụ thể, số lượng nhập học không đồng đều giữa các nhóm ngành, có xu hướng giảm, nhất là ở trình độ sau đại học. Thống kê từ Bộ Giáo dục - Đào tạo cho thấy số lượng nghiên cứu sinh các nhóm ngành này liên tục giảm trong 3 năm gần đây.

Từ thực tiễn trên, Phó Trưởng ban Thường trực Ban Tuyên giáo Trung ương Lại Xuân Môn gợi mở một số nhiệm vụ và giải pháp nhằm thực hiện tốt chuyên đề về “Xây dựng cơ chế, chính sách, tạo môi trường để thu hút đào tạo, bồi dưỡng trí thức trong giai đoạn mới”.

Đó là các vấn đề về rà soát, hoàn thiện chính sách trọng dụng, đãi ngộ và tôn vinh trí thức, bảo đảm việc phát huy năng lực, phẩm chất tốt đẹp đội ngũ trí thức. Cơ chế đột phá để thu hút, trọng dụng trí thức có trình độ cao, có năng lực, thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng mạnh mẽ khoa học và công nghệ, nhất là những thành tựu của cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4.

Cùng với đó, chính sách thu hút, tập hợp trí thức Việt Nam ở trong và ngoài nước tích cực tham gia hiến kế, hợp tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, chuyển giao công nghệ mới... Cơ chế, chính sách để động viên và tiếp tục sử dụng về chuyên môn, nghiệp vụ đối với những trí thức có trình độ cao, năng lực và sức khỏe đã hết tuổi lao động.

Chủ tịch UBND TPHCM Phan Văn Mãi cho biết: “TPHCM đang giao các đơn vị nghiên cứu chính sách mới. Trong đó, TPHCM sẽ tập hợp trí thức trong và ngoài TPHCM bằng các chương trình phát triển thành phố thông qua cơ chế đặt hàng và những hình thức phù hợp khác. Như vậy, dù ở đâu, trí thức cũng có thể đóng góp cho TPHCM”.

Người đứng đầu chính quyền TPHCM cũng kiến nghị Trung ương cần tháo gỡ cơ chế chính sách dành cho những chuyên gia từ nước ngoài như vấn đề visa… để họ tham gia công việc trong nước được thường xuyên, kịp thời hơn.