Trong 5 năm, Việt Nam cần 18,1 tỷ USD để đầu tư lưới điện

Năng lượng tái tạo là xu hướng phát triển tất yếu

Theo báo cáo của Cục Điện lực, Bộ Công Thương, chuyển đổi năng lượng theo hướng giảm dần tỷ trọng nguồn nhiên liệu hóa thạch trong sản xuất điện sang năng lượng tái tạo (NLTT), năng lượng mới là xu thế tất yếu hiện nay trên thế giới.

Việt Nam đã và đang nỗ lực thực hiện chuyển đổi năng lượng xanh nhằm hiện thực hóa mục tiêu hướng tới mục tiêu trung hòa các-bon (hay Net Zero) vào năm 2050 thông qua việc ban hành khung chính sách, các chiến lược, quy hoạch, như Nghị quyết 55 của Bộ Chính trị về định hướng chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam, Quyết định 893 của Thủ tướng Chính phủ.

Riêng trong Nghị quyết 55, Bộ Chính trị đặt ra mục tiêu tỷ lệ các nguồn NLTT trong tổng cung năng lượng sơ cấp đạt khoảng 15 - 20% vào năm 2030, tiến đến 25 - 30% vào năm 2045.

Triển khai mục tiêu đã đề ra, theo Quyết định số 768 của Thủ tướng Chính phủ, tổng công suất đặt nguồn điện đến năm 2030 đạt khoảng 183.000 - 236.000 MW, đến năm 2050 đạt khoảng 774.000 - 839.000 MW.

Trong đó, công suất đặt các nguồn điện NLTT (không bao gồm thuỷ điện) chiếm 28 - 36% vào năm 2030 và đạt 74 - 75% tổng công suất hệ thống vào năm 2050.

Tính đến thời điểm tháng 12/2024, tổng công suất đặt nguồn NLTT, năng lượng sạch của Việt Nam đạt 29.180 MW chiếm khoảng 33,6 % tổng công suất đặt toàn hệ thống.

Trong 5 năm, Việt Nam cần 18,1 tỷ USD để đầu tư lưới điện giải tỏa công suất

Tại Hội thảo Giải pháp chuyển đổi năng lượng hướng tới Net Zero diễn ra mới đây, ông Đoàn Ngọc Dương, Cục phó Cục Điện lực cho biết, để đạt tăng trưởng nguồn điện NLTT theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh và hướng tới Net Zero vào năm 2050, trong thời gian tới, Việt Nam sẽ xem xét và triển khai một số nhóm giải pháp.

Thứ nhất, tạo lập môi trường đầu tư thông thoáng, minh bạch, xóa bỏ các rào cản về thủ tục đầu tư phát triển điện lực.

Theo ông Dương, Luật Điện lực có hiệu lực từ ngày 1/2/2025 và các văn bản dưới Luật về cơ bản đã giải quyết những nút thắt liên quan tới thủ tục đầu tư các dự án điện, công khai quy hoạch, danh mục dự án đầu tư, đưa ra các cơ chế khuyến khích cho các dự án NLTT, năng lượng sạch đặc biệt là các mô hình điện mặt trời áp mái, điện gió ngoài khơi, lưu trữ năng lượng và hydrogen xanh.

“Trong thời gian tới, chúng ta cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý một cách đồng bộ, linh hoạt, hiệu quả; hoàn thiện chính sách khuyến khích sản xuất, sử dụng NLTT, năng lượng mới để thu hút mạnh mẽ các nhà đầu tư trong và ngoài nước tham gia đầu tư phát triển các dự án điện lực”, ông Dương nói.

Thứ hai, không thể có chuyển đổi năng lượng nếu thiếu một hệ thống lưới điện thông minh và linh hoạt.

Theo Quyết định số 768, nhu cầu vốn đầu tư cho lưới điện truyền tải giai đoạn 2026 - 2030 khoảng 18,1 tỷ USD đã tính toán lưới điện giải tỏa công suất, kết nối các khu vực, vùng miền với công nghệ hiện đại…

Trong thời gian tới, Việt Nam cần đẩy nhanh đầu tư các đường dây truyền tải chiến lược, hiện đại hóa lưới điện với công nghệ số, thông minh nhằm khai thác và sử dụng tối ưu các nguồn điện NLTT, năng lượng mới trên phạm vi cả nước.

Thứ ba, cần thực hiện chuyển đổi năng lượng trong chính các ngành tiêu thụ điện lớn. Ngành công nghiệp cần thúc đẩy sản xuất xanh như thép xanh, xi măng xanh, sử dụng năng lượng sạch trong khu công nghiệp.

Giao thông cần điện khí hóa mạnh mẽ, phát triển xe điện và hạ tầng trạm xạc. Song song với đó là đẩy mạnh tuyên truyền thực hiện các quy định, giải pháp về sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả.

Thứ tư, Việt Nam cần xem xét vai trò của điện hạt nhân trong dài hạn. Đây là nguồn điện ổn định, không phát thải CO2.

Thứ năm, cần một hệ thống cơ chế chính sách và thị trường điện hiện đại. Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện thị trường điện cạnh tranh, xây dựng cơ chế tín chỉ carbon, định giá phát thải, thúc đẩy tài chính xanh và các hình thức hợp tác công tư.

Cuối cùng, quan trọng nhất là đảm bảo công bằng trong chuyển đổi. Mỗi chính sách cần đặt con người làm trung tâm: từ người lao động ngành than, các lĩnh vực sử dụng nhiều năng lượng truyền thống, các cộng đồng dễ bị tổn thương đến các doanh nghiệp nhỏ, tất cả phải được hỗ trợ, đào tạo và đào tạo lại, chuyển đổi sinh kế, để không ai bị bỏ lại phía sau trên hành trình hướng tới Net Zero.