Trung Quốc câu giờ khi Nga thúc ép xây đường ống khí "sinh tử”

Trong bối cảnh hàng loạt sự kiện ngoại giao diễn ra tại Trung Quốc tuần qua dưới sự chủ trì của Chủ tịch Tập Cận Bình, Bắc Kinh và Moskva dường như đã đạt được bước tiến lớn khi công bố một biên bản ghi nhớ mang tính ràng buộc pháp lý về dự án đường ống khí đốt Power of Siberia-2, vốn được chờ đợi từ lâu.

Thông báo ngày 2 tháng 9 từ ông Aleksei Miller, Tổng Giám đốc tập đoàn năng lượng Nga Gazprom, đã thu hút sự chú ý lớn, gửi đi tín hiệu rằng quan hệ giữa Bắc Kinh và Moskva đang ngày càng thắt chặt bất chấp áp lực từ phương Tây.

Tuy nhiên, các nhà phân tích năng lượng mà Đài Tự do châu Âu/Đài Liberty (RFE/RL) trao đổi đã bày tỏ nghi ngại về tương lai của dự án này, khi các chi tiết quan trọng như giá khí đốt, khối lượng vận chuyển và nguồn vốn xây dựng vẫn chưa được thống nhất.

Bà Erica Downs, nhà nghiên cứu cấp cao tại Trung tâm Chính sách Năng lượng Toàn cầu thuộc Đại học Columbia, nhận định rằng biên bản ghi nhớ mang tính pháp lý không đồng nghĩa với một hợp đồng cung cấp. Điều này cho thấy dự án chưa thực sự được bật đèn xanh, mà chỉ tạo cảm giác tiến triển.

Thỏa thuận đạt được tại Bắc Kinh dường như là một phần trong quá trình đàm phán kéo dài về đường ống khí đốt tham vọng, dự kiến vận chuyển khí từ bán đảo Yamal của Nga đến miền bắc Trung Quốc qua phía đông Mông Cổ.

Kể từ khi Nga mở rộng xung đột tại Ukraine vào năm 2022 và mất đi thị trường châu Âu, vốn là nguồn tiêu thụ năng lượng chính, Bắc Kinh đã giành được vị thế đàm phán vượt trội so với Moskva. T

rung Quốc dường như đang kéo dài thời gian để xem liệu Kremlin có nhượng bộ bằng cách đưa ra mức giá ưu đãi và điều kiện linh hoạt hơn, đồng thời cân nhắc tác động của dự án này đến mối quan hệ phức tạp với Mỹ.

Bà Downs nhấn mạnh rằng Trung Quốc chỉ cam kết trì hoãn quyết định để đánh giá xem liệu đường ống này có thực sự cần thiết. Nếu Bắc Kinh có thể đảm bảo giá thấp và linh hoạt về khối lượng khí đốt, dự án sẽ trở thành một phương án dự phòng hấp dẫn. Ngược lại, Trung Quốc vẫn có nhiều lựa chọn khác để cân nhắc.

Trung Quốc có cần đường ống Power of Siberia-2?

Nhu cầu của Nga đối với đường ống dài 2.600 km này rất rõ ràng. Power of Siberia-2 sẽ bù đắp phần nào thị phần châu Âu mà Nga đã mất do hậu quả của xung đột tại Ukraine. Trong khi đó, Trung Quốc lại có nhiều lựa chọn hơn.

Trong những năm qua, khi các cuộc thảo luận với Nga về dự án này liên tục bị đình trệ rồi khởi động lại, Bắc Kinh đã theo đuổi chiến lược đa dạng hóa nguồn cung khí đốt để tránh phụ thuộc quá nhiều vào một nhà cung cấp duy nhất.

Nga hiện là nguồn cung cấp khí đốt qua đường ống lớn nhất cho Trung Quốc thông qua đường ống Power of Siberia-1, đi vào hoạt động từ năm 2019 theo hợp đồng 30 năm trị giá 400 tỷ USD.

Ngoài ra, Nga cũng là nhà cung cấp khí hóa lỏng tự nhiên (LNG) lớn thứ ba cho Trung Quốc, sau Australia và Qatar, với các lô hàng vận chuyển bằng đường biển.

Bắc Kinh cũng đẩy mạnh giảm phụ thuộc vào khí đốt nhập khẩu bằng cách tăng cường thăm dò và sản xuất dầu khí trong nước. Song song với đó, Trung Quốc đã chuyển hướng mạnh mẽ sang năng lượng tái tạo, trở thành quốc gia dẫn đầu trong các lĩnh vực như năng lượng mặt trời và sản xuất xe điện.

Kết quả là nhu cầu nhập khẩu khí đốt của Trung Quốc đang giảm và được dự báo sẽ tiếp tục giảm trong thập kỷ tới, làm giảm tính cấp thiết của đường ống Power of Siberia-2, vốn có thể vận chuyển tới 50 tỷ mét khối khí đốt mỗi năm.

Thay vì xây mới, Trung Quốc có thể chọn tăng nhẹ công suất của các đường ống hiện có từ Nga, như thông báo của ông Miller tại Bắc Kinh.

Ông Joseph Webster, chuyên gia cấp cao tại Trung tâm Năng lượng Toàn cầu của Hội đồng Đại Tây Dương, nhận định rằng nếu dự án được triển khai, thời điểm sớm nhất để khởi động là năm 2030.

Ông cho rằng năm năm tới sẽ chứng kiến những tiến bộ vượt bậc trong công nghệ năng lượng tái tạo và pin, tiếp tục làm giảm nhu cầu đối với đường ống này.

Những yếu tố nào sẽ quyết định tương lai dự án?

Tính khả thi thương mại của đường ống Power of Siberia-2 vẫn còn mờ mịt. Ông Benjamin Schmitt, chuyên gia cấp cao tại Đại học Pennsylvania và Trung tâm Phân tích Chính sách châu Âu, nhận định rằng tuyên bố của ông Miller chủ yếu nhằm tạo hình ảnh về sự hợp tác bền chặt giữa Nga và Trung Quốc.

Ông Benjamin nhấn mạnh rằng Bắc Kinh không thực sự cần đường ống này, nhưng cũng không có lý do để công khai phản đối.

Hai yếu tố có thể thay đổi tình hình là các nhượng bộ lớn từ Nga về giá cả và khối lượng khí đốt, cùng với những thay đổi trong bối cảnh địa chính trị đối với Trung Quốc.

Về giá cả, ông Miller cho biết giá khí đốt qua đường ống này sẽ thấp hơn so với giá bán cho các khách hàng châu Âu, do khoảng cách và địa hình phức tạp của tuyến đường.

Tuy nhiên, ông không cung cấp chi tiết cụ thể. Theo một số nguồn tin, Trung Quốc yêu cầu mức giá gần với giá nội địa được trợ giá của Nga và chỉ cam kết mua 50% công suất định mức 50 tỷ mét khối mỗi năm, thấp hơn nhiều so với mức 80% thông thường.

Nếu Nga đưa ra mức giá rẻ và điều kiện linh hoạt, đường ống này có thể trở nên hấp dẫn hơn với Trung Quốc từ góc độ an ninh năng lượng.

Trong bối cảnh căng thẳng gia tăng tại eo biển Hormuz, nơi vận chuyển nhiều lô hàng LNG của Trung Quốc, cùng với xung đột thương mại với Mỹ, nhà cung cấp LNG lớn nhất thế giới, khí đốt từ đường ống Nga trở thành lựa chọn an toàn hơn so với các tuyến hàng hải.

Trung Quốc đã tạm ngừng nhập khẩu LNG từ Mỹ kể từ đầu tháng 2, và việc tiếp cận khí đốt giá rẻ từ Nga sẽ mang lại lợi thế đàm phán khi nhiều hợp đồng LNG của Trung Quốc hết hạn vào thập kỷ 2030.

Tuy nhiên, để hiện thực hóa dự án, Bắc Kinh và Moskva cần vượt qua thế bế tắc kéo dài trong đàm phán. Ông Schmitt nhấn mạnh rằng hiện tại, mọi tuyên bố chỉ mang tính biểu tượng cho đến khi dự án thực sự được triển khai.

Trong khi đó, sự im lặng từ phía các quan chức và truyền thông nhà nước Trung Quốc, chỉ đề cập đến dự án thông qua việc trích dẫn truyền thông Nga hoặc quốc tế, cho thấy Bắc Kinh vẫn đang thận trọng và chưa hoàn toàn cam kết với Power of Siberia-2.

Theo: Oil Price