Trung Quốc chưa thể bỏ than dù dẫn đầu năng lượng xanh
(CLO) Dù dẫn đầu năng lượng xanh, Trung Quốc vẫn chưa thể bỏ than khi tiếp tục tài trợ các dự án điện than ở nước ngoài, tổng công suất tăng thêm 4,1 GW.
Số lượng dự án than do Trung Quốc hậu thuẫn đang xây dựng ở nước ngoài đã tăng trong năm nay, theo một báo cáo mới, dù Bắc Kinh đang dần giảm phụ thuộc vào nhiên liệu hóa thạch này.
Trung Quốc hiện vẫn là quốc gia phát thải khí carbon lớn nhất thế giới, chiếm hơn 30% tổng lượng khí gây hiệu ứng nhà kính toàn cầu trong năm 2024, theo số liệu từ Liên Hợp Quốc. Mỹ đứng thứ hai với khoảng 12%.
Với năng lực công nghiệp vượt trội cùng các chính sách định hướng từ nhà nước, Trung Quốc đang dẫn đầu thế giới trong lĩnh vực sản xuất, triển khai và xuất khẩu công nghệ năng lượng xanh. Bắc Kinh cũng đang nỗ lực khẳng định vai trò lãnh đạo trong cuộc chiến toàn cầu nhằm giảm thiểu phát thải khí nhà kính.
Vào năm 2020, Chủ tịch Tập Cận Bình từng tuyên bố Trung Quốc sẽ đạt đỉnh phát thải carbon trước khi kết thúc thập kỷ này và hướng tới mục tiêu trung hòa carbon vào năm 2060. Là một phần trong cam kết đó, Trung Quốc đã tuyên bố sẽ ngừng xây dựng các dự án điện than mới do nước này tài trợ ở nước ngoài.
Một số tiến triển đã được ghi nhận. Trong vòng năm năm kể từ cam kết của Chủ tịch Tập Cận Bình, các dự án điện than ở nước ngoài do Trung Quốc tài trợ với tổng công suất lên tới 59,3 GW đã bị hủy bỏ.
Theo báo cáo công bố hôm thứ Hai của Trung tâm Nghiên cứu Năng lượng và Không khí Sạch (CREA) phối hợp cùng Tổ chức Người châu Á vì Giải pháp Khí hậu, việc hủy bỏ các dự án này tương đương với việc tránh phát thải khoảng 6,1 tỷ tấn khí carbon dioxide trong suốt vòng đời hoạt động của các nhà máy.
Tính đến tháng 7/2025, tổng công suất của các dự án điện than do Trung Quốc tài trợ ở nước ngoài vẫn đang trong giai đoạn lập kế hoạch đã giảm xuống còn 31,4 GW, tức giảm 37% so với năm 2024.
Tuy nhiên, dù tốc độ xây dựng có phần chậm lại trong năm qua, các hoạt động vẫn tiếp tục diễn ra.
Tổng công suất của các dự án điện than đang vận hành ở nước ngoài đã tăng thêm 4,1 GW so với năm trước. Ngoài ra, hiện có 14 dự án khác đang trong quá trình xây dựng, dự kiến sẽ bổ sung thêm 12 GW công suất khi hoàn thành.
Phần lớn trong số này là các dự án phục vụ lưới điện nội bộ, được các doanh nghiệp tư nhân Trung Quốc đầu tư nhằm phục vụ hoạt động công nghiệp, chủ yếu tại các quốc gia đang phát triển như Ấn Độ, Zambia, Zimbabwe và Lào.
Theo các tác giả của báo cáo, những lỗ hổng trong việc triển khai các dự án điện than ở nước ngoài đang làm lu mờ những tiến bộ mà Trung Quốc đã đạt được trong nỗ lực chấm dứt đầu tư vào lĩnh vực này.
Phát biểu với báo chí hồi tháng 2, ông Guo Jiakun - người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc khẳng định Trung Quốc luôn là quốc gia hành động tích cực trong ứng phó với biến đổi khí hậu, đồng thời cam kết kiên định với con đường phát triển xanh và phát thải carbon thấp.
Ông cho biết Trung Quốc sẽ tiếp tục nỗ lực thực hiện các mục tiêu đạt đỉnh phát thải và trung hòa carbon theo lộ trình riêng, phù hợp với điều kiện thực tế của đất nước.
Trong nửa đầu năm nay, tỷ lệ điện năng sản xuất từ than tại Trung Quốc đã giảm xuống mức thấp kỷ lục, chỉ còn 51%, theo số liệu từ các nhà nghiên cứu thuộc CREA.
Tuy vậy, quốc gia này vẫn tiếp tục xây dựng thêm các nhà máy điện than quy mô lớn trong nước. Riêng trong năm 2024, Trung Quốc đã khởi công xây dựng các dự án điện than mới với tổng công suất lên tới 94,5 GW – mức cao nhất kể từ năm 2015, theo dữ liệu từ tổ chức Global Energy Monitor.
Một cuộc khảo sát chuyên gia gần đây do CREA phối hợp với Hiệp hội Quốc tế về Nghiên cứu Chuyển đổi Năng lượng thực hiện cho thấy, có khoảng 28% chuyên gia tin rằng Trung Quốc sẽ đạt được mục tiêu phát thải vào năm 2030.
Năm 2028 được đánh giá là thời điểm mà phần lớn người tham gia khảo sát cho rằng việc sử dụng nhiên liệu hóa thạch tại Trung Quốc sẽ đạt đỉnh.