Trung Quốc đẩy mạnh phi đô la hóa, lập kỷ lục mới về khoản vay bằng nhân dân tệ

Trung Quốc vừa ghi dấu một cột mốc mới trong nỗ lực giảm sự phụ thuộc vào đồng USD. Theo số liệu chính thức, các khoản vay, đầu tư trái phiếu và tiền gửi bằng nhân dân tệ (RMB) của các ngân hàng Trung Quốc ở nước ngoài đã tăng gấp bốn lần trong vòng năm năm, đạt mức 3.400 tỷ RMB, tương đương khoảng 480 tỷ USD.

Đây là một chiến lược dài hạn và toàn diện nhằm giảm thiểu rủi ro từ đồng USD, đồng thời thúc đẩy vai trò của nhân dân tệ trong hệ thống tài chính toàn cầu.

Các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc đã công khai mục tiêu nâng cao tầm ảnh hưởng của đồng nhân dân tệ trên trường quốc tế, đặc biệt trong lĩnh vực thương mại và tín dụng quốc gia.

Một trong những động lực chính là các lệnh trừng phạt từ Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu (EU) nhắm vào các ngân hàng Trung Quốc vì cáo buộc liên quan đến linh kiện vũ khí của Nga.

Trung Quốc đang nỗ lực đảm bảo hoạt động thương mại không bị gián đoạn, bất chấp các động thái từ Washington hay Brussels.

Ông Adam Wolfe, chuyên gia từ Absolute Strategy Research tại London, nhận định: “Từ góc độ của Trung Quốc, việc thanh toán bằng nhân dân tệ rất quan trọng vì điều này đảm bảo rằng dù có bất kỳ biến cố nào, họ vẫn có thể duy trì hoạt động thương mại”.

Trung Quốc mở rộng kênh trái phiếu và tài trợ thương mại để củng cố vị thế nhân dân tệ

Theo Cục Quản lý Ngoại hối Nhà nước Trung Quốc, tổng tài sản cố định của các ngân hàng ngoài lãnh thổ nước này đã tăng hơn gấp đôi trong thập kỷ qua, đạt 1.500 tỷ USD, trong đó tài sản định giá bằng nhân dân tệ chiếm 484 tỷ USD. Con số này bao gồm 360 tỷ USD từ các khoản vay và tiền gửi, tăng mạnh so với mức 110 tỷ USD vào năm 2020.

Ngân hàng Thanh toán Quốc tế (BIS) cho biết các khoản vay bằng nhân dân tệ cho các thị trường mới nổi đã tăng vọt thêm 373 tỷ USD từ năm 2020 đến 2024.

BIS nhấn mạnh rằng năm 2022 đánh dấu bước ngoặt khi các khoản tín dụng bằng USD và euro giảm dần, nhường chỗ cho tín dụng bằng nhân dân tệ.

Nhiều quốc gia như Kenya, Angola và Ethiopia đã chuyển đổi các khoản nợ cũ bằng USD sang nhân dân tệ. Trong khi đó, Indonesia và Slovenia đang lên kế hoạch phát hành trái phiếu bằng nhân dân tệ, và Kazakhstan đã bán 2 tỷ RMB trái phiếu nước ngoài với lợi suất 3,3% trong tháng trước.

Theo báo cáo của Swift, tỷ trọng của nhân dân tệ trong tài trợ thương mại toàn cầu đã tăng từ dưới 2% lên 7,6% chỉ trong ba năm, đưa đồng tiền này trở thành loại tiền được sử dụng nhiều thứ hai trong các giao dịch thương mại, chỉ sau USD.

Trung Quốc đang tận dụng xu hướng này bằng cách mở rộng mạng lưới các ngân hàng thanh toán bù trừ ở nước ngoài và ký kết thêm nhiều thỏa thuận hoán đổi tiền tệ với các đối tác quốc tế.

Dữ liệu hải quan Trung Quốc cho thấy hơn 1.000 tỷ RMB giao dịch thương mại hiện được thanh toán hàng tháng bằng nhân dân tệ.

Gần 30% tổng kim ngạch thương mại của Trung Quốc và hơn 50% các khoản thanh toán xuyên biên giới hiện được thực hiện bằng đồng nội tệ. Đây là một bước tiến đáng kể.

Bắc Kinh xây dựng hệ thống thanh toán và mở cửa thị trường repo Hồng Kông

Dù dữ liệu từ Swift cho thấy tỷ trọng của nhân dân tệ trong thanh toán toàn cầu giảm nhẹ, hệ thống thanh toán nội địa CIPS của Trung Quốc lại đang phát triển mạnh mẽ. Giá trị giao dịch đã vượt 40.000 tỷ RMB mỗi quý kể từ đầu năm 2024, cho thấy các khoản thanh toán đang dần chuyển dịch khỏi các hệ thống phương Tây.

Giáo sư Bert Hoffman từ Đại học Quốc gia Singapore nhận định rằng điều này chứng minh Trung Quốc đang nỗ lực hướng tới một thế giới đa tiền tệ. Ông cho rằng một hệ thống dựa trên USD vốn dĩ không ổn định và có những hạn chế mà một hệ thống đa tiền tệ có thể khắc phục.

Tuy nhiên, vẫn tồn tại một số thách thức. Theo dữ liệu từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), vào đầu năm nay, nhân dân tệ chỉ chiếm 2,1% dự trữ ngoại hối toàn cầu.

Các biện pháp kiểm soát vốn và sự khan hiếm của các tài sản nhân dân tệ khả dụng đã khiến nhà đầu tư e ngại. Bắc Kinh đang nỗ lực khắc phục vấn đề này.

Hồng Kông gần đây đã công bố một “lộ trình” nhằm hỗ trợ thanh khoản và phát hành trái phiếu bằng nhân dân tệ. Ông Paul Smith từ Citi đánh giá động thái này có ý nghĩa tương đương với các chương trình kết nối chứng khoán trước đây của Hồng Kông.

Đồng thời, Bắc Kinh đã mở cửa thị trường repo liên ngân hàng cho các nhà đầu tư nước ngoài, cho phép họ sử dụng trái phiếu nhân dân tệ làm tài sản thế chấp cho các khoản vay.

Bà Karen Lam từ Simmons & Simmons tại Hồng Kông nhận xét: “Việc nhà đầu tư phân bổ nhiều hơn vào các tài sản này chỉ hợp lý nếu họ có thể sử dụng chúng cho các mục đích khác ngoài việc nắm giữ và tạo thu nhập”.

Mùa hè năm nay, Trung Quốc cũng mở rộng chương trình Bond Connect, cho phép các nhà đầu tư đại lục mua các sản phẩm thu nhập cố định của Hồng Kông.

Ông Smith nhấn mạnh rằng điều này kết nối các nhà phát hành nhân dân tệ nước ngoài với một nguồn thanh khoản nhân dân tệ dồi dào.

Trung Quốc không đặt mục tiêu thay thế hoàn toàn USD. Thay vào đó, Bắc Kinh muốn nhân dân tệ hiện diện rộng khắp, một cách âm thầm, bền bỉ và lâu dài.

Giáo sư Hoffman nhận định: “Chính sách đang tiến triển rất từ tốn, nhưng tất cả các yếu tố cần thiết để thúc đẩy quốc tế hóa nhanh chóng hơn đang dần được định hình”.