Sự xuất hiện của 45 tấn hạt thông Afghanistan tại sân bay quốc tế Thượng Hải vừa qua đã báo hiệu những bước đầu tiên của Trung Quốc hướng tới việc nối lại thương mại với Afghanistan.

Các nhà quan sát Trung Quốc cho biết lô hàng - chuyến giao hàng đầu tiên kể từ khi Taliban tiếp quản Afghanistan vào ngày 15/8 sau khi quân đội Mỹ rút quân - có thể mở đường cho sự hợp tác sâu rộng hơn nữa giữa Bắc Kinh và Kabul.

Đại sứ Trung Quốc tại Afghanistan Wang Yu, người đã tham dự một buổi lễ tại sân bay Kabul với các quan chức Taliban, đã thông báo về việc lô hàng đã đến sân bay Phố Đông trên Twitter.

“Thu nhập [sắp] đạt hàng trăm triệu đô la Mỹ, mang lại lợi ích to lớn cho nhiều nông dân Afghanistan, v.v. Những hạt thông nhỏ mang lại hạnh phúc cho người dân Afghanistan và hương vị ngon cho người Trung Quốc, và 'hành lang thương mại hạt thông' là sợi dây quan trọng về tình hữu nghị giữa hai quốc gia của chúng ta”, ông viết.

Wang cho biết hai bên đã “vượt qua muôn vàn khó khăn” để thực hiện chuyến bay.

Ông viết: “Trung Quốc kiên quyết theo đuổi chính sách thân thiện đối với tất cả người dân Afghanistan, bên cạnh việc hỗ trợ nhân đạo nhiều hơn cho Afghanistan,” ông nói thêm rằng hàng chục nghìn tấn hạt thông sẽ được xuất khẩu sang Trung Quốc trong những tháng tới.

Wang cũng cho biết Trung Quốc đang gửi nhiều viện trợ nhân đạo khẩn cấp hơn, bao gồm chăn, áo khoác và vật tư y tế, đến Afghanistan bằng đường sắt từ Tân Cương.

Trung Quốc, một nhà nhập khẩu chính của hạt thông Afghanistan, đã thiết lập tuyến đường hàng không với Afghanistan vào năm 2018 khi chính phủ Afghanistan do Mỹ hậu thuẫn đang cố gắng bù đắp thâm hụt thương mại bằng cách biến một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới thành quốc gia xuất khẩu.

Kể từ đó, hàng chục nghìn tấn hạt thông - được mệnh danh là “vàng xuất khẩu” của Afghanistan - đã đến Trung Quốc qua hành lang hàng không vào mỗi mùa thu hoạch, thường bắt đầu vào tháng Chín. Trong năm 2018, ước tính có khoảng 23.000 tấn hạt thông đã được xuất khẩu.

Một năm sau, hai bên đã ký một thỏa thuận, theo đó Trung Quốc dự kiến sẽ tăng nhập khẩu hạt thông lên 62.000 tấn trong 5 năm tiếp theo, một động thái được coi là một phần trong nỗ lực của Bắc Kinh nhằm ổn định Afghanistan, quốc gia mà họ coi là quan trọng đối với an ninh và ổn định của Tân Cương phía tây.

Thương mại giữa hai nước phần lớn đã bị gián đoạn vào năm ngoái do sự kết hợp của đại dịch Covid-19 và xung đột leo thang giữa Taliban và các lực lượng chính phủ Afghanistan

Zhang Weiwei, một chuyên gia nghiên cứu về Afghanistan tại Đại học Lan Châu, cho biết việc nối lại buôn bán hạt thông là một quyết định “thực dụng và hợp lý về mặt kinh tế” đối với cả Trung Quốc và Afghanistan.

“Nó có thể đặt nền tảng cho sự phát triển hơn nữa trong quan hệ song phương. Bằng cách nối lại, phát triển và tăng cường thương mại nông nghiệp, nó cũng có thể giúp giảm sản xuất thuốc phiện [ở Afghanistan] và thúc đẩy quan hệ kinh tế và thương mại song phương” ông nói.

Hạt thông Afghanistan từ lâu đã được ưa chuộng tại thị trường Trung Quốc. Trong một cuộc phỏng vấn độc quyền trước đó với kênh tin tức tiếng Anh WION của Ấn Độ, bộ trưởng thương mại và công nghiệp của Taliban, Nooruddin Azizi cho biết chính phủ lâm thời đã đặt hy vọng vào việc buôn bán hạt thông để thúc đẩy nền kinh tế đang suy giảm của họ.

Đất nước này đang phải xoay sở trong một cuộc khủng hoảng kinh tế, với tài sản của họ bị đóng băng ở Mỹ và viện trợ nước ngoài phần lớn bị đình chỉ. Một báo cáo gần đây từ Chương trình Lương thực Thế giới của LHQ và Tổ chức Nông lương của tổ chức này đã cảnh báo hơn một nửa trong số 40 triệu người của Afghanistan dự kiến sẽ phải đối mặt với một cuộc khủng hoảng lương thực “cấp tính” vào mùa đông năm nay.

Bắc Kinh chưa chính thức công nhận chính quyền Taliban và cho biết họ sẽ không phải là người đầu tiên làm như vậy, nhưng họ đang thận trọng đẩy mạnh sự can dự của mình với chính phủ lâm thời.

Trong chuyến thăm Doha hai tuần trước, Ngoại trưởng Trung Quốc Vương Nghị đã gặp một phái đoàn do quyền Phó thủ tướng Mullah Abdul Ghani Baradar và quyền Bộ trưởng Ngoại giao Amir Khan Muttaqi dẫn đầu. Đây là cuộc gặp mặt trực tiếp chính thức đầu tiên của họ kể từ khi nhóm chiến binh nắm quyền ở Kabul hai tháng trước.

Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết hai bên “đã thảo luận về các tương tác song phương và đồng ý thiết lập một cơ chế cấp làm việc”, mặc dù không có thêm chi tiết nào được đưa ra. Sau cuộc họp, một đoạn video do Liên minh Hạt thông Afghanistan đăng trên Facebook cho thấy Muttaqi tặng Wang một hộp hạt thông Afghanistan.

Zhang nói: “Thương mại có thể ảnh hưởng đến chế độ Taliban mới và là một công cụ chính sách quan trọng để thúc đẩy hướng tới hòa bình và tránh xa chủ nghĩa khủng bố. Nó cũng đã giúp giảm bớt cuộc khủng hoảng lan rộng mà người dân Afghanistan đang phải đối mặt.”

Trung Quốc là đối tác thương mại lớn thứ ba của Afghanistan, sau Pakistan và Iran, nhưng thương mại song phương vẫn rất nhỏ và chủ yếu giới hạn ở các sản phẩm nông nghiệp, bao gồm cả nghệ tây và lựu. Năm 2020, thương mại song phương chỉ đạt 550 triệu đô la Mỹ, chưa đến 0,1% tổng thương mại hàng hóa của Trung Quốc.

Huy Hoàng (Theo SCMP)