Trung Quốc ép Mỹ nới lỏng kiểm soát chip AI trước thượng đỉnh hai bên

Trung Quốc đang thúc đẩy Mỹ nới lỏng các hạn chế xuất khẩu đối với chip bộ nhớ băng thông cao, hay còn gọi là HBM, trước thềm một hội nghị thượng đỉnh có thể diễn ra giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình.

Những chip HBM này đóng vai trò quan trọng trong các ứng dụng trí tuệ nhân tạo tiên tiến, và chúng thường được tích hợp với bộ xử lý AI để tối ưu hóa hiệu suất khi xử lý lượng dữ liệu lớn liên quan đến việc đào tạo cũng như suy luận AI.

Về lập trường của Trung Quốc đối với các hạn chế từ Mỹ

Bắc Kinh mong muốn Mỹ nới lỏng các hạn chế đối với những chip HBM quan trọng này, bởi các biện pháp kiểm soát của Mỹ đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến các công ty Trung Quốc như Huawei, từ đó hạn chế khả năng phát triển công nghệ AI cạnh tranh của họ.

Trung Quốc đang tận dụng tính cấp thiết của hội nghị thượng đỉnh được đề xuất giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình để thúc đẩy các nhượng bộ, nhằm khôi phục quyền tiếp cận các công nghệ chip quan trọng.

Cả hai bên đều đang tìm cách ổn định mối quan hệ vốn đang đối mặt với những thách thức từ các mức thuế quan, hạn chế công nghệ, cũng như căng thẳng địa chính trị tại Biển Đông và Eo biển Đài Loan.

Các hạn chế này, được áp dụng theo luật kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, hiện đang ảnh hưởng đến việc bán chip từ các công ty như Samsung, SK Hynix, Micron, và bất kỳ bộ xử lý AI nào được thiết kế bởi Mỹ mà tích hợp HBM.

Nếu được chấp thuận, điều này sẽ mang lại cho các công ty Trung Quốc con đường nhanh chóng hơn để tiếp cận phần cứng đào tạo AI hiệu suất cao, từ đó có thể thu hẹp khoảng cách công nghệ với Mỹ.

Mặc dù các nhà sản xuất chip bộ nhớ Trung Quốc như ChangXin Memory Technologies và Yangtze Memory Technologies đã đạt được những tiến bộ nhất định, nhưng họ vẫn còn kém xa các nhà lãnh đạo toàn cầu vài năm trong việc sản xuất HBM hiệu suất cao.

Việc nới lỏng hạn chế có thể giúp hồi sinh các cuộc đàm phán thương mại quan trọng, song cũng có thể làm suy yếu mục tiêu chiến lược của Mỹ trong việc hạn chế sự tiến bộ AI của Trung Quốc.

Các nhà sản xuất chip Mỹ như Nvidia và AMD phụ thuộc lớn vào thị trường bán dẫn Trung Quốc, và họ có thể hưởng lợi về mặt thương mại nếu các biện pháp kiểm soát được nới lỏng, ngay cả khi các lo ngại về an ninh quốc gia đang gia tăng.

Lập trường của Mỹ

Mỹ đã áp đặt các biện pháp kiểm soát xuất khẩu nghiêm ngặt đối với bán dẫn tiên tiến và các công nghệ liên quan sang Trung Quốc kể từ năm 2022, đồng thời mở rộng các hạn chế vào năm 2023 và 2024 để bao gồm chip HBM có khả năng vượt quá các ngưỡng hiệu suất nhất định.

Mục tiêu của những biện pháp này là hạn chế khả năng phát triển các hệ thống AI tiên tiến của Trung Quốc, đặc biệt những hệ thống có ứng dụng quân sự tiềm năng.

Các biện pháp kiểm soát yêu cầu các nhà cung cấp Mỹ và nhà sản xuất nước ngoài sử dụng công nghệ Mỹ phải xin giấy phép trước khi vận chuyển chip tiên tiến đến các thực thể Trung Quốc.

Mặc dù không có gì đảm bảo hội nghị thượng đỉnh sẽ diễn ra, nhưng các nhà ngoại giao cho biết các cuộc thảo luận đã tăng cường trong những tuần gần đây, với các quan chức cấp cao tổ chức nhiều vòng họp chuẩn bị.

Khung kiểm soát xuất khẩu ban đầu của chính quyền Biden, được kế thừa và sửa đổi bởi chính quyền Trump, định nghĩa các chip bị hạn chế dựa trên băng thông, tốc độ kết nối, và khả năng hỗ trợ đào tạo mô hình AI quy mô lớn.

Trong khi Mỹ tìm cách làm chậm lại sự trỗi dậy công nghệ của Bắc Kinh trong các lĩnh vực nhạy cảm, nước này cũng nhận thức được chi phí thương mại từ cách tiếp cận quá hạn chế.

Các nhà sản xuất bán dẫn ở các quốc gia đồng minh, đặc biệt là Hàn Quốc và Nhật Bản, cũng đã vận động các quan chức Mỹ để có thêm sự linh hoạt, vì lo ngại mất doanh thu và gián đoạn chuỗi cung ứng.

Hội nghị thượng đỉnh giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình

Cả Mỹ và Trung Quốc vẫn đang ở giai đoạn thảo luận ban đầu, và chưa có hội nghị thượng đỉnh nào được lên lịch hoặc hoàn tất chính thức.

Các trợ lý từ cả hai bên đang khám phá các sắp xếp tiềm năng cho một cuộc gặp trong chuyến công du châu Á sau này trong năm nay, đặc biệt là phù hợp với hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á - Thái Bình Dương (APEC) tại Hàn Quốc, dự kiến từ ngày 30 tháng 10 đến ngày 1 tháng 11.

Tổng thống Donald Trump tuyên bố ông chỉ gặp Chủ tịch Tập Cận Bình nếu một thỏa thuận thương mại được đảm bảo, đồng thời hạ thấp khả năng chủ động theo đuổi hội nghị thượng đỉnh, khi nói rằng ông không tìm kiếm cuộc gặp nhưng có thể thăm Trung Quốc nếu được Chủ tịch Tập Cận Bình mời.

Sự nhiệt tình của Tổng thống Donald Trump đối với cuộc gặp trực tiếp với Chủ tịch Tập Cận Bình được xem là một điểm đòn bẩy, nhưng cũng làm dấy lên lo ngại ở Mỹ rằng ông có thể nhượng bộ quá nhiều để theo đuổi một thỏa thuận.

Một sự nhất trí chung về các vấn đề thương mại giữa Mỹ và Trung Quốc có thể thay đổi cán cân trong các cuộc đàm phán thương mại toàn cầu, từ đó mang lại cho Mỹ thêm đòn bẩy với Liên minh châu Âu, Nhật Bản và các nước khác.