Những cam kết về môi trường của Trung Quốc

Trong bài phát biểu trước Đại hội đồng Liên Hợp Quốc vào tháng trước, Chủ tịch Tập Cận Bình cho biết Trung Quốc sẽ đạt mức phát thải carbon cao nhất trước năm 2030 và trở thành trung tính carbon vào năm 2060.

Cam kết đã được cộng đồng quốc tế hoan nghênh. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen cho biết, bà hoan nghênh tham vọng của Trung Quốc trong việc hạn chế khí thải và đạt được mức độ trung hòa carbon, nhưng cho biết vẫn còn rất nhiều việc phải làm.

Một thời điểm mang tính bước ngoặt khác đối với Trung Quốc trên trường quốc tế là vào tháng 5, khi nước này dự kiến ​​sẽ tổ chức hội nghị thượng đỉnh, trong đó Liên Hợp Quốc sẽ cố gắng thiết lập một khuôn khổ toàn cầu cho thập kỷ tới để bảo vệ đa dạng sinh học.

Đây được ca ngợi là hội nghị đa dạng sinh học lớn nhất trong một thập kỷ và là nước chủ nhà, Trung Quốc dự kiến ​​sẽ đi đầu trong việc đưa ra một khuôn khổ toàn diện và đầy tham vọng nhằm thúc đẩy các hành động mạnh mẽ để chống lại cuộc khủng hoảng đa dạng sinh học.

Các chuyên gia cho biết trong thập kỷ qua, Trung Quốc đã nhận thấy giá trị của ngoại giao môi trường và chuyển mình từ một nước tụt hậu về môi trường để trở thành quốc gia dẫn đầu toàn cầu về quản trị môi trường.

“Ngoại giao môi trường ngày càng trở thành một chương trình chủ đạo trong chính sách đối ngoại của Trung Quốc”, Li Shuo, cố vấn chính sách toàn cầu cấp cao của tổ chức Hòa bình xanh Đông Á tại Bắc Kinh cho biết. “Rất khó để gọi tên ngay cả vấn đề thứ hai mà Trung Quốc đã gây chú ý với mọi người, cả trong nước và quốc tế”.

Trong thập kỷ qua, đã có sự tiến triển trong cách Trung Quốc tận dụng vấn đề môi trường, không chỉ đối với các thông báo mà còn theo sau là các hành động nhất quán, Li nói.

Ông nói: “Rõ ràng điều đó cho thấy rằng trong giới lãnh đạo cấp cao, có mong muốn rõ ràng là tiến tới giải quyết vấn đề này… và tận dụng vấn đề này cho các mục đích địa chính trị”.

Trung Quốc ngày càng nâng cao tầm quan trọng của các hành động và quản trị môi trường, vì nước này đang phải hứng chịu sự suy thoái môi trường và đối mặt với áp lực ngày càng lớn của quốc tế và trong nước. Do quy mô kinh tế và sự kết nối với phần còn lại của thế giới, các hành động này có tác động rất lớn - cả trong và ngoài nước.

Chẳng hạn, lệnh cấm mang tính bước ngoặt đối với tất cả việc bán ngà voi trong nước của Trung Quốc vào năm 2017 đã có tác động đáng kể đến việc hồi sinh quần thể voi, Susan Lieberman, phó chủ tịch phụ trách chính sách quốc tế của Hiệp hội Bảo tồn Động vật Hoang dã, một tổ chức phi chính phủ có trụ sở tại New York.

Trong khi đó, những nỗ lực gần đây của Trung Quốc nhằm xây dựng một nền tảng mới tập hợp dữ liệu đa dạng sinh học từ hơn 100 quốc gia trong Sáng kiến ​​Vành đai và Con đường có thể cung cấp một tiêu chuẩn cao để quản lý rủi ro đa dạng sinh học và tăng cường tính minh bạch giữa các quốc gia hợp tác.

Lieberman nói: “Rất đáng khích lệ là Trung Quốc sẵn sàng đẩy mạnh và giải quyết những vấn đề này và không né tránh thực hiện các hành động mạnh mẽ khi cần thiết”.

Giá trị của ngoại giao xanh

Thái độ của công chúng đối với Trung Quốc ngày càng tiêu cực hơn đối với các nền kinh tế tiên tiến trong những năm gần đây và ý kiến ​​bất lợi đã tăng lên trong 12 tháng qua, theo một cuộc thăm dò của Trung tâm Nghiên cứu Pew được công bố vào ngày 6 tháng 10.

Đa số ở mỗi quốc gia trong số 14 quốc gia được khảo sát có quan điểm không thuận lợi về Trung Quốc, và ở chín quốc gia, bao gồm Úc, Anh và Mỹ, quan điểm tiêu cực đã lên đến điểm cao nhất kể từ khi cuộc thăm dò bắt đầu 12 năm trước.

Sự gia tăng quan điểm không thuận lợi diễn ra trong bối cảnh bị chỉ trích rộng rãi về cách Trung Quốc đã đối phó với đại dịch virus Corona. Nhưng Trung Quốc đã bị cộng đồng quốc tế chỉ trích về nhiều vấn đề khác – “ngoại giao Chiến binh Sói”, việc xử lý các cuộc biểu tình đông người ở Hồng Kông năm ngoái và vấn đề người dân tộc thiểu số Duy Ngô Nhĩ ở khu vực phía tây Tân Cương, cũng như sức mạnh quân đội ngày càng phát triển của nước này...

Các chuyên gia cho rằng môi trường, bao gồm các vấn đề như biến đổi khí hậu và đa dạng sinh học, là một trong số ít vấn đề mà Trung Quốc có thể thể hiện sức mạnh mềm và ảnh hưởng của mình.

Các nhà quan sát cũng cho rằng tầm nhìn trung lập carbon của ông Tập có nghĩa là Trung Quốc đang tăng cường cam kết về khí hậu trước Mỹ và có thể là EU.

“Cam kết gần đây của Trung Quốc ngụ ý rằng, sự chuyển đổi nhanh chóng từ mức phát thải cao điểm xuống mức 0 trong vòng chưa đầy ba thập kỷ. Điều đó cho thấy quỹ đạo khử cacbon lớn hơn và dốc hơn nhiều so với EU, nơi lượng khí thải đã giảm kể từ năm 1990 và Mỹ, nơi lượng khí thải đạt đỉnh vào năm 2005”, Li Shuo viết trong một phân tích vào ngày 15 tháng 10.

Đã có một sự thay đổi đáng kể trong quan điểm và chính sách của Trung Quốc trong các cuộc đàm phán về biến đổi khí hậu toàn cầu trong hai thập kỷ qua. Tại Hội nghị thượng đỉnh Trái đất ở Rio de Janeiro năm 1992, Trung Quốc và liên minh Nhóm 77 đã thông qua lập trường đàm phán chung về các vấn đề môi trường, cho rằng thế giới phát triển và thế giới đang phát triển nên có trách nhiệm khác nhau.

Nhưng ảnh hưởng của Trung Quốc trong các cuộc đàm phán về khí hậu toàn cầu trong 10 năm qua đã tăng vọt khi nền kinh tế và ảnh hưởng quốc tế của nước này ngày càng tăng. Giờ đây, họ muốn xây dựng một hình ảnh về “cường quốc toàn cầu có trách nhiệm” không chỉ để củng cố ảnh hưởng của mình, mà còn vì nhu cầu thiết thực cho các quốc gia phải làm việc cùng nhau và đi cùng hướng để giải quyết các vấn đề toàn cầu như biến đổi khí hậu và khủng hoảng đa dạng sinh học.

Reinhard Bütikofer, một thành viên của Nghị viện châu Âu, đã chỉ ra rằng các chiến lược quyền lực mềm được khuyến khích quá mức và thiếu phân phối hiếm khi thành công.

“Thế giới sẽ nhận ra một ‘sức mạnh toàn cầu có trách nhiệm’ khi họ nhìn thấy một sức mạnh đó. Không thể để bất kỳ quốc gia nào tự mô tả một cách đáng tin cậy bằng những thuật ngữ này”, ông nói.

Harvey Locke, một nhà bảo tồn và thành viên cấp cao tại Viện Trung Quốc của Đại học Alberta cho biết: “Các nước phương Tây và Trung Quốc cần tìm ra một cách thức xây dựng, để hợp tác với nhau trên các lĩnh vực mà hai bên cùng quan tâm, giúp ích cho thế giới theo một cách nào đó. Tình trạng suy giảm nghiêm trọng của thế giới tự nhiên đang là vấn đề cấp bách của nhân loại ở khắp mọi nơi”.

Li Shuo, cố vấn cấp cao của Greenpeace, cho biết thế giới cần phải học cách thích ứng với một Trung Quốc đang trỗi dậy, khi Bắc Kinh đảm nhận những trách nhiệm lớn hơn trên trường thế giới.

“Nhưng cả hai bên cần trả lời một câu hỏi, đó là… thế giới có thể làm việc với Trung Quốc không? Và thế giới có đủ khả năng để làm không?”.

Trong khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận khí hậu Paris, Liên minh châu Âu vẫn mở cửa hợp tác với Trung Quốc về các vấn đề khí hậu. Nhiều nhà lãnh đạo châu Âu đã cho rằng, Trung Quốc là một đối tác không thể thiếu trong việc chống biến đổi khí hậu.

Trong chiến lược EU-Trung Quốc được công bố vào tháng 3 năm 2019, EU tuyên bố rằng họ sẽ theo đuổi một chiến lược gắn kết với Trung Quốc kết hợp cạnh tranh, kình địch và hợp tác. Các chuyên gia đánh giá rằng, cam kết trung hòa các-bon của ông Tập sẽ bổ sung thực chất cho sự hợp tác lớn.

“Tôi nghĩ các đối tác châu Âu đã nhận ra rõ ràng rằng họ cần hợp tác ở một mức độ nào đó với Trung Quốc”, Li nói.