Những con số đáng khích lệ

Theo nghiên cứu của Hội nghị Liên Hợp Quốc về Thương mại và Phát triển (Unctad), Trung Quốc, Đài Loan và Việt Nam là những nền kinh tế thương mại lớn phục hồi mạnh mẽ, với cả ba nền kinh tế đều tăng trưởng mạnh trong quý 3 năm 2020.

Bộ ba này là một trong những nền kinh tế duy nhất đưa COVID-19 vào tầm kiểm soát từ rất sớm - mặc dù các chiến thuật của mỗi nước được sử dụng rất khác nhau.

Việt Nam báo cáo xuất khẩu tăng 10,9% trong quý thứ ba so với một năm trước đó - tốc độ tăng trưởng cao nhất trên thế giới, Unctad cho biết. Cho đến 21/10, Việt Nam ghi nhận có 1.141 trường hợp nhiễm virus Corona, với chỉ 35 trường hợp tử vong.

Xuất khẩu của Trung Quốc tăng 8,8% trong quý 3 và trong khi đợt bùng phát ban đầu tê liệt, với 85.715 trường hợp nhiễm COVID-19 và 4.634 trường hợp tử vong được báo cáo. Sự lây lan đã chậm lại đáng kể và quốc gia đông dân nhất thế giới hiện chỉ còn 247 trường hợp mắc bệnh, nhờ vào các biện pháp phong tỏa quyết liệt.

Tại Đài Loan, xuất khẩu tăng 6,4% trong quý thứ ba so với một năm trước đó. Hòn đảo này đã ghi nhận tổng cộng 543 trường hợp nhiễm virus Corona, chỉ có bảy trường hợp tử vong kể từ khi bắt đầu đại dịch và không có trường hợp nào nhiễm mới trong hơn sáu tháng qua.

Thổ Nhĩ Kỳ là quốc gia duy nhất khác trong tập dữ liệu Unctad cho thấy xuất khẩu phục hồi, mặc dù con số này chỉ là 0,7%.

Thương mại giảm và sự tương phản giữa các nước giàu-nghèo

Ngược lại, nhiều nền kinh tế khác vẫn đang có số ca nhiễm COVID-19 rất lớn và không thể khởi động nền kinh tế thương mại của họ, với xuất khẩu từ Nhật Bản, Hoa Kỳ và Liên minh châu Âu giảm từ 11,6 đến 9,7% mỗi năm trong quý thứ ba, theo Cập nhật Thương mại Toàn cầu của Unctad.

“Không có khu vực nào thoát khỏi sự sụt giảm thương mại quốc tế trong quý 2 năm 2020, nhưng sự suy giảm mạnh nhất là ở khu vực Tây và Nam Á, nơi nhập khẩu giảm 35% và xuất khẩu giảm 41%. Tính đến tháng 7, sự sụt giảm thương mại vẫn đáng kể ở hầu hết các khu vực ngoại trừ Đông Á”, các nhà kinh tế của Unctad viết, người nhấn mạnh “sự phục hồi đáng chú ý của Trung Quốc”, với nhập khẩu cũng tăng trở lại trong những tháng gần đây.

Các nhà kinh tế học cũng nhận thấy sự khác biệt lớn giữa các quốc gia nghèo và giàu có về khả năng phục hồi kinh tế, cũng như khả năng tiếp cận các mặt hàng y tế được trao đổi.

Trong khi xuất khẩu từ các quốc gia đang phát triển giảm 6% so với cùng kỳ năm ngoái vào tháng Bảy, các quốc gia phát triển đã chứng kiến ​​lượng hàng xuất khẩu của họ giảm 22%. Điều này cho thấy bản chất cấu trúc của chuỗi giá trị, với các quốc gia nghèo hơn thường làm những thứ được tiêu thụ ở các quốc gia giàu hơn.

Nhưng các quốc gia giàu có hơn này, mặc dù nền kinh tế thương mại của họ vẫn còn chậm chạp, có khả năng tiếp cận các mặt hàng y tế thiết yếu của COVID-19 nhiều hơn "100 lần", tính theo đầu người.

Các nhà phân tích của Unctad viết: “Mặc dù có thể kỳ vọng rằng mức tăng nhập khẩu bình quân đầu người của các sản phẩm COVID-19 sẽ lớn hơn đối với các quốc gia giàu có, nhưng sự khác biệt tuyệt đối là đáng kinh ngạc”.

Họ nói thêm, sự mất cân bằng này sẽ cản trở sự phục hồi toàn cầu sau đại dịch và không mang lại dấu hiệu đặc biệt tốt cho việc phân phối đều các loại vắc xin trong tương lai.

“Trong khi ít nhất một số quốc gia thu nhập thấp có khả năng sản xuất trong nước một số thiết bị bảo hộ, điều này có thể không đúng với vắc xin vì năng lực sản xuất và hậu cần thường yếu hơn ở các quốc gia nghèo hơn”, các nhà phân tích của Unctad nói thêm.

Sự phục hồi thương mại của Trung Quốc đã giúp phục hồi nền kinh tế của nước này, sau mức giảm lịch sử 6,8% trong quý đầu tiên. Tổng sản phẩm quốc nội của Trung Quốc tăng 4,9% so với cùng kỳ năm ngoái trong quý thứ ba, với các dịch vụ cung cấp thêm động lực tăng trưởng, sau khi sản xuất và xuất khẩu đã tạo ra sự phục hồi 3,2% trong quý thứ hai.

Tuy nhiên, xuất khẩu vẫn là một phần cơ bản của sự phục hồi. Theo Oxford Economics, thị phần xuất khẩu toàn cầu của Trung Quốc đã tăng từ 13,3% vào cuối năm 2019 lên 17,2% trong quý 2 năm 2020.

Unctad cho biết, thương mại vật tư y tế toàn cầu đạt đỉnh vào tháng 5 với mức tăng trưởng 74% so với cùng kỳ năm ngoái. Trước đây, Tổ chức Thương mại Thế giới ước tính rằng, Trung Quốc cung cấp khoảng 44% tổng thương mại thiết bị bảo vệ cá nhân trong nửa đầu năm 2020.