Trung Quốc ra mắt 'thanh sát viên hạt nhân' AI đầu tiên trên thế giới

Công nghệ này được công bố vào tháng 4 trong một nghiên cứu của Viện Năng lượng Nguyên tử Trung Quốc (CIAE).

Theo nhóm nghiên cứu, hệ thống AI này có thể giúp Trung Quốc củng cố vị thế trong các cuộc đàm phán giải trừ quân bị quốc tế đang bị đình trệ. Nó cũng góp phần khơi lại cuộc tranh luận gay gắt về việc AI nên hay không nên can thiệp vào lĩnh vực vũ khí hủy diệt hàng loạt.

Hệ thống AI mới sử dụng một giao thức xác minh rất đặc biệt, kết hợp giữa vật lý hạt nhân và công nghệ mật mã. Trong đó, một mạng học sâu được huấn luyện bằng cách phân tích các dấu hiệu bức xạ từ đầu đạn mà không cần "nhìn thấy" thiết kế thật của nó. Nhờ đó, AI có thể xác định đâu là đầu đạn thật chứa uranium cấp độ vũ khí, còn đâu chỉ là vỏ rỗng chứa chì hoặc vật liệu không nguy hiểm.

Để đảm bảo bí mật, các nhà nghiên cứu đã đặt một bức tường polythene dày đặc (gồm 400 lỗ) giữa đầu đạn và hệ thống kiểm tra. Bức tường này khiến AI không thể "nhìn" rõ cấu trúc của đầu đạn, nhưng vẫn cho các tín hiệu bức xạ đi qua để phân tích.

Theo CIAE, việc xác minh đầu đạn hạt nhân luôn đối mặt với một mâu thuẫn lớn: làm sao để chứng minh một vật thể là đầu đạn thật mà không tiết lộ thiết kế tuyệt mật bên trong? Giải pháp mới này, theo Trung Quốc, có thể giải được bài toán ấy.

Nhóm nghiên cứu cho biết: nếu cả thanh sát viên và nước bị kiểm tra cùng tham gia vào quá trình huấn luyện AI, và phần mềm được niêm phong trước khi kiểm tra, thì tính minh bạch và độ tin cậy sẽ tăng lên đáng kể. AI sẽ đóng vai trò như một "trọng tài trung lập", cho ra kết quả "có" hoặc "không" mà không tiết lộ bất kỳ chi tiết nào về cấu trúc đầu đạn.

Hiện, AI đang được ứng dụng ngày càng nhiều vào lĩnh vực quân sự. Dù Mỹ và Trung Quốc từng cam kết không để AI quyết định việc phóng vũ khí hạt nhân, nhưng các hệ thống phòng thủ thông minh như “Vòm Vàng” do chính quyền ông Trump đề xuất rõ ràng đang đặt AI vào trung tâm các phản ứng quân sự toàn cầu.